24 октябр дар шаҳри Қазон Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯрии “БРИКС+” ва “БРИКС ва Ҷаҳони Ҷануб: бунёди якҷояи ҷаҳони беҳтар” иштирок ва суханронӣ намуданд.

Дар суханронии худ Сарвари давлати мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таваҷҷуҳи роҳбарони давлатҳои иштирокдори ҳамоишро ба масъалаҳои мубрам ва воқеияти кунунии вазъи байналмилалӣ ҷалб карданд.

Муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид намуданд, ки имрӯз муттаҳидсозии кӯшишҳо барои таъмини сулҳи пойдор, амну субот ва рушди устувор беш аз ҳарвақта зарур аст.

Дар ин зимн Сарвари давлати мо аз пешниҳоди нави худ дар Маҷмаи умумии Созмони Милали Муттаҳид оид ба қабули қатъномаи махсус – “Даҳсолаи таҳкими сулҳ ба хотири наслҳои оянда” ёдовар шуда, изҳори умед намуданд, ки ин ташаббус мавриди тарафдории ҳамаҷониба қарор хоҳад гирифт.

Дар робита ба равандҳои хатарангези сиёсӣ, таҳдидҳои терроризми байналмилалӣ, ифротгароӣ, тундгароӣ, киберҷинояткорӣ, гардиши ғайриқонунии силоҳ ва маводи мухаддир, инчунин дигар ҷиноятҳои муташаккили фаромарзӣ Президенти кишвари мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон изҳор доштанд, ки “Тоҷикистон пайваста ҷонибдори густариши ҳамкорӣ бо тамоми шарикони байналмилалӣ дар мубориза бо ин таҳдиду хатарҳо мебошад”.

Ҳамчунин таъкид гардид, ки аз ин рӯ давлати мо дар доираи “Раванди Душанбе” дар самти мубориза бо терроризм ва маблағгузории он ҳамкории бисёрҷониба ба роҳ мондааст.

Аз рушди бениҳоят хавфноки вазъ дар Ховари Миёна ва авҷ гирифтани низоъҳо, ки боиси талафоти зиёд дар байни аҳолии осоишта гардидааст, изҳори нигаронӣ карда шуд.

Сарвари давлати мо иброз доштанд, ки ҳама гуна масъалаҳои баҳсбарангез, низоъ ва ихтилофҳоро метавон бо роҳи сиёсӣ ва дипломатӣ ҳал намуд.

Мушкилоти дигаре, ки Президенти кишвари мо ба он таваҷҷуҳ зоҳир намуданд, ин оқибатҳои тағйирёбии иқлим ва офатҳои табиии фоҷеабор мебошад.

Сарвари давлати мо ёдовар шуданд, ки моҳи майи соли 2025 Тоҷикистон тибқи қатъномаи Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид баргузор намудани Конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳоро дар шаҳри Душанбе ба нақша гирифтааст ва аз сарони давлатҳо даъват карданд, ки дар ин чорабинии муҳими байналмилалӣ иштирок намоянд.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон андешидани тадбирҳои амалӣ барои гузаштан ба иқтисоди “сабз”-ро, ки ҷузъи муҳимтарини он энергетикаи “сабз” мебошад, ниҳоят муҳим шумурданд.

Гуфта шуд, ки танҳо ҳамкории густурда барои наслҳои оянда дар сайёраи умумии мо – Замин шароити мусоиди зиндагӣ фарҳам оварда метавонад. Калиди расидан ба ин ҳадафҳои наҷиб рушди минбаъдаи муколамаи тамаддунҳо номида шуд.

Дар фароварди сухан Сарвари давлати мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иброз доштанд, ки “Ҷаҳони Ҷануб бо нуфузи худ дар равандҳои глобалӣ ва имконоташ метавонад ҳамаҷониба ҷаҳду талошҳоро ба “бунёди ояндаи беҳтар” сафарбар намояд.

24 октябр дар шаҳри Қазон Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳошияи ҳамоиши “БРИКС+” бо Раиси Ҷумҳурии Тотористон Рустам Минниханов мулоқот намуданд. Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар оғози вохӯрӣ барои пазироии самимӣ изҳори сипос карданд.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид доштанд, ки дар доираи шарикии стратегӣ ва ҳампаймонӣ бо Русия масоили ҳамкорӣ бо минтақаҳои он, аз ҷумла Тотористон дар маркази таваҷҷуҳи доимии мо қарор дорад.

Таъкид шуд, ки саҳми Тотористон дар ҳаҷми умумии гардиши мол миёни Тоҷикистону Русия беш аз 50 миллион доллари амрикоиро ташкил медиҳад ва бо назардошти имконоти мавҷуда мумкин аст ин нишондод боло бардошта шавад.

Ҷонибҳо вазъ ва дурнамои ҳамкории Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Тотористонро баррасӣ карда, ба рушду тавсеаи робитаҳо дар соҳаҳои тиҷорат, сармоягузорӣ, металлургия, маъдан, нафту газ, саноати химия, сабук ва хӯрокворӣ, дорусозӣ ва сохтмон диққати хоса зоҳир карданд.

Густариши ҳамкорӣ дар бахшҳои энергетика, кишоварзӣ ва сайёҳӣ, робитаҳои фарҳангию гуманитарӣ, аз ҷумла дар соҳаи маориф зарур шумурда шуд.

Ҳамчунин, доир ба дигар масоили мавриди таваҷҷуҳи ду ҷониб гуфтугӯйи судманд сурат гирифт.

Дар Муассисаи давлатии таълимии "Коллеҷи омӯзгории шаҳри Ҳисор" бо мақсади дар амал татбиқ намудани дастури Раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 08.10.2024 таҳти рақами 1/05 1562 "Дар бораи эълон намудани соли таҳсили 2024-2025 "Соли хониши асарҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон" аксия - намоиши асарҳои Пешвои миллат таҳти унвони "Нақши асарҳои Пешвои миллат дар тарбияи ҷавонон" баргузор гардид.

Дар рафти намоиш директори муассиса доктори илмҳои педагогӣ Давлатзода Ҷамила аз асарҳои Пешвои миллат иқтибос оварда, зикр намуданд, ки "Баъди соҳибистиқлол гардидан Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти роҳбарии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар фосилаи кӯтоҳ ба дастовардҳои назаррас ва бо ҷаҳду талоши созандаву бунёдкоронаи халқи азизамон ба кишвари ободу осуда мубаддал гашт. Акнун моро зарур аст, ки баҳри таҳкими ҳувияти миллӣ ва шакл гирифтани тафаккуру андешаи миллӣ, инчунин ҷиҳати бедор намудани ғурури миллӣ дар зеҳни наврасону ҷавонон талош намуда, гузаштаи пуршебу фарози миллатро хотировар шавем ва аз корномаҳои дурахшони фарзандони халқи худ, махсусан хизматҳои Пешвои миллат ҳар чи бештар насли имрӯзаро огаҳ намоем".

Дар ин намоиш донишҷӯёну омӯзгорони муассиса дар атрофи Давлатзода Ҷамила ҷамъ омада, аз суханҳои иқтибосовардаи муаллима, ки ҳама кони панду адаб аст, ба худ ғизои маънавӣ гирифтанд.

Дар Коллеҷи тиббии шаҳри Ваҳдат бо ташаббуси Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамбастагӣ бо Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади дар амал татбиқ намудани Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 декабри соли 2023, №668 Дар бораи «Соли маърифати ҳуқуқӣ» эълон намудани соли 2024 бо устодон, кормандону донишҷӯёни коллеҷ вохӯрӣ баргузор гардид.

Қайд гардид, ки имрӯз ҳукумати кишвар масъалаи баланд бардоштани сатҳ ва сифати хизматрасонии тиббиро ба аҳолӣ яке аз самтҳои муҳим дониста, ба раванди ислоҳоти соҳаи тиб, истифодаи мақсадноку самарабахши маблаѓҳои давлативу лоиҳаҳои сармоягузорӣ дар ин самт ва пешгирии амалҳои коррупсионӣ пайваста таваҷҷуҳи бештар зоҳир менамояд.

Аз иштирокчиёни даъват ба амал оварда шуд, ки иҷрои вазифаҳои хизматии худро баҳри ҳифзи манфиатҳои иқтисодии давлат, таъмини ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, тақвияти муқовимати дастаҷамъона ҷиҳати паст кардани шиддати коррупсия мунтазам равона намуда, дар пешрафту шукуфоии ватани азизамон саҳмгузор бошанд.

Дар чорабинӣ омӯзгорон, кормандон ва донишҷуёни коллеҷи мазкур иштирок карда, фикру мулоҳизаҳои худро доир ба коррупсия ва нақши ҷавонон дар муқовимат бо ин падидаи манфур иброз намуданд.

Зикр гардид, ки мақсад аз баргузории чорабинӣ, ин пеш аз ҳама, ба роҳ мондани муқовимати дастаҷамъона бар зидди коррупсия ва баланд бардоштани маърифати ҳуқуқии шаҳрвандон, бахусус ҷавонон ба ҳисоб меравад.

Таҳти ин унвон дар Муассисаи давлатии таълимии Литсейи касбии техникии шаҳри Бохтар тибқи фармоиши Раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 7 октябри соли 2024, №276 "Дар бораи эълон намудани соли таҳсили 2024-2025 «Соли хониши асарҳои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо иштироки роҳбарияти муассиса ва омӯзгорону хонандагон хониши сиёсӣ баргузор гардид.

Директори литсей Ятимзода Собирҷон баромад намуда, таъкид дошт, ки мақоми асарҳои арзишманду пурғановати Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар тарбияи ҷавонон таъсири хуб дорад. Зикр шуд, ки дар натиҷаи мутолиаи асарҳои ҳикматбори Пешвои миллат ба монанди «Тоҷикон дар оинаи таърих», «Тоҷикистон дар остонаи фардо», «Ҷавонон ояндаи миллат», "Тоҷикон дар оинаи таърих", "Аз Ориён то Сомониён", «Истиқлолият неъмати бебаҳост», «Тоҷикистон: даҳ соли истиқлолият, ваҳдати миллӣ ва бунёдкорӣ», «Истиқлолияти Тоҷикистон ва эҳёи миллат», «Сарнавишти миллати соҳибтамаддун», «Мероси Имоми Аъзам ва гуфтугўи тамаддунҳо», «Чеҳраҳои мондагор», дидгоҳу тафаккури миллӣ дар қалби ҷавонон бедор гашта, шахсро ба худшиносиву худогоҳӣ ва ватандӯстиву меҳанпарастӣ бештар ҷалб мекунад.

Дар идомаи чорабинӣ таъкид гардид, ки асарҳои Пешвои миллат дар самти баланд бардоштани шинохти миллӣ ва бедор намудани ҳисси масъулиятшиносӣ дар назди Модар-Ватан аз аҳамияти бузург бархурдор буда, омӯзиши он хусусан ба насли наврас ва ҷавонон, ки бунёдгарони фардои давлат ва миллат ҳастанд таъсири мусбӣ мегузорад.

Маврид ба зикри хос аст, ки дар муасссисаи мазкур гушаи асарҳои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ташкил гардида барои мутолиа дастраси ҳамагон аст.

Дар доираи нақшаи маҳфили омӯзишии “Пайравони Пешвои миллат”-и Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дарси навбатии маҳфили мазкур бо иштироки академик Фарҳод Раҳимӣ, Раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, баргузор гардид.

Академик Фарҳод Раҳимӣ зимни баромади худ зикр кард, ки Пешвои миллат ҳамчун шахсияти беназир дар таърихи давлатдории тоҷикон номи худро бо ҳамон созандагиву ободкорӣ ва сиёсати хирадмандонаву дурандешонаи худ бо ҳарфҳои заррин навиштанд.

Дар доираи баргузории дарси навбатӣ Фарҳод Раҳимӣ вобаста ба ташаббусҳои байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки Сарвари тоҷикони ҷаҳонро ҳамчун Пешвои сулҳу инсонпарвар, махсусан дар заминаи ташаббуси навбатии байналмиллалии Пешвои миллат, ки вобаста ба эълони “Даҳсолаи таҳкими сулҳ барои наслҳои оянда” нуктаҳои илман асоснокро бо далелҳо зикр карданд.

Дар фарҷом иштирокчиёни маҳфил вобаста ба мавзӯи мазкур ва дигар самтҳои фъолияти маърӯзачӣ саволу пешниҳод намуда, ҷавобҳои мушаххас гирифтанд.

Бояд гуфт, ки маҳфили омӯзишии “Пайравони Пешвои миллат” дар доираи нақшаи баргузории маҳфили омӯзишӣ силсилавохӯриҳоро бо мақомдорони сатҳи баланд, ки ҷиҳати омода намудани ҷавонон ҳамчун кадрҳои баландихтисос ба хизмати давлатӣ мусоидат мекунад, дар назар дорад.

23 октябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо сафари корӣ вориди шаҳри Қазони Федератсияи Русия шуданд.

Дар фурудгоҳи байналмилалии Қазон Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистонро намояндагони воломақоми Федератсияи Русия ва Ҷумҳурии Тотористон самимона пазироӣ карданд.

Зимни ин сафар Сарвари давлати мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯрӣ дар қолаби «аутрич / БРИКС плюс», «БРИКС ва Ҷануби ҷаҳонӣ: сохтмони якҷояи ҷаҳони беҳтар» иштирок намуда, як қатор мулоқотҳои дуҷониба анҷом хоҳанд дод

Дар Коллеҷи информатика ва техникаи компютерии шаҳри Душанбе бо максади арҷгузорӣ ба суннатҳои ниёгон ва эҳёи анъанаҳои миллӣ иди Меҳргон бо шукӯҳу шаҳомати хос таҷлил гардид.

Дар чорабинии имрӯза меҳмонон аз Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳияи Фирдавсӣ, Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар ноҳияи Фирдавсӣ иштирок намуданд.

Нахуст, роҳбарияти муассиса бо иштироки меҳмонон аз ороиши дастархони идонаи факултетҳо, ки фарогири меваҳову сабзавотҳои ватанӣ буд, боздид намуданд.

Директори муассиса Сафарзода Ҳамза Сафар ҳозиринро ба ин ҷашни аҷдоди табрику муборакбод намуда, иброз доштанд, ки Меҳргон чун дигар ҷашну идҳои миллати куҳанбунёди тоҷик бо ибтикори таърихии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишварамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон эҳё гардида, ҳамасола мо онро ҳамчун ҷашни миллӣ таҷлил менамоем. Меҳргон, таҷассумгари арзишҳои неки инсонӣ файзу баракати рӯзгор ва ҳаёти орому осудаи мардум буда, ҷашнест, ки ба асоси қонунҳои табиат баробаршавии шабу рӯз дар фасли тирамоҳ ва ҷамъоварии ҳосили кишоварзиву боғдорӣ ташаккул ёфтааст.

Ҳамзамон таъкид гардид, ки бо шарофати истиқлоли давлатӣ ва бо ташаббуси бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишварамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар қатори дигар ҷашнҳои миллӣ аз ҷумла Садаву Наврӯз дубора эҳё гардида, таҷлили он бо риояи тамоми расму оинҳои аҷдодӣ дар кишвар ба ҳукми анъанга даромад. Таҷлили расмии иди Меҳргон ва дигар ҷашнҳои миллӣ гувоҳи равшани он аст, ки миллати куҳанбунёди мо рӯ ба омӯзишу эҳёи арзишҳои гузаштаи фарҳангии худ овардааст ва ҳифзу гиромидошти онҳоро вазифаи бошарафи хеш медонад.

Қобили зикр аст, ки дар қасми дигари чорабинӣ аз тарафи донишҷӯёни соҳибистеъдоди факултетҳо барномаи хотирмони фарҳангӣ – фароғатӣ пешниҳод гардид.

Ҳамзамон, дар фарҷоми чорабинӣ аз ҷониби роҳбарияти муассиса як қатор маъюбону бепарасторон қадрдонӣ гардиданд.

Имрӯз сарзамини биҳиштосо, диёри зебоманзару нотакрор -Тоҷикистони соҳибихтиёри мо дар арафаи ҷашни мубораку хуҷаста - 30-юмин солгарди қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дорад. Конститутсияе, ки дар давраи барои миллати тоҷик ҳассос ва сарнавиштсоз таҳия ва қабул гардид, имрӯз яке аз беҳтарин конститутсияҳои дунё эътироф шудааст.

Дар Иҷлосияи таърихии 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки моҳи ноябри соли 1992 дар шаҳри Хуҷанд баргузор шуд, зарурати қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон масъалагузорӣ гардид ва дар муддати кӯтоҳтарин бо ташаббуси Сарвари хирадманд ва оқили мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҳисоби олимон ва ҳуқуқшиносон гурӯҳи корӣ таъсис дода шуд. Вазифаи гурӯҳ таҳияи лоиҳаи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон буд.

Ҳамин тавр, 13-уми апрели соли 1993 лоиҳаи пурраи ҳуҷҷат омода гардид ва бо қарори Раёсати Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон он ба муҳокимаи умумихалқӣ пешниҳод карда шуда, аз ҷониби шаҳрвандон санаи 6-уми ноябри соли 1994 тариқи раъйпурсии умумихалқӣ қабул шуд. Дар он мардуми сарбаланди тоҷик бо мақсади муқаррар қардани ҳолати ҳуқуқии шахс дар дохил ва хориҷи кишвар, яъне ояндаи давлату миллати худ фаъолона иштирок карда, раъйи худро доданд.

Воқеан, Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ояндаи давлату миллати моро муқаррар мекунад. Тибқи моддаи 6-уми он “Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон халқ баёнгари соҳибихтиёрӣ ва сарчашмаи ягонаи ҳокимияти давлатӣ буда, онро бевосита ва ё ба воситаи вакилони худ амалӣ мегардонад”. Ин гуфтаҳо шаҳодати он аст, ки имрӯз халқ бевосита Сарвари давлатро интихоб менамояд ва дар мақомоти олии қонунгузор ва намояндагӣ вакилони худро интихоб намуда, дар идоракунии давлат бевосита ва бавосита иштирок менамояд.

Мавриди зикр аст, ки бо назардошти равандҳои рушди ҷомеаи муосир ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон се маротиба, 26 сентиябри 1999, 22 июни 2003 ва 22 майи 2016 тавассути баргузории раъйпурсии умумихалқӣ тағйиру иловаҳо ворид карда шуданд. Он баёнгари иродаи халқи Тоҷикистон, дастоварди бузургу нодир ва ифтихори миллати тоҷик буда, маҳз бо шарофати таҳия ва қабули ин санади тақдирсоз роҳи рушди давлатдории миллии тоҷикон муайян гардид.

Имрӯз Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷумлаи панҷ конститутсияи беҳтарини ҷаҳон эътироф гардидааст. Бо қабули ин санади муҳим дар таърихи давлатдории миллии тоҷикон таҳаввулоти бузург ба вуҷуд омад. Қабули он дар роҳи бунёд ва ташаккули давлатдории миллии тоҷикон, пайвастани кишвар бо ҷомеаи ҷаҳонӣ, ҳифзи манфиатҳои милливу давлатӣ, таъмини сулҳу субот, ваҳдати миллӣ ва ҳуқуқу озодиҳои инсон нақши барҷастаи таърихӣ гузошт.

Дар ҳақиқат, Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон инъикосгари ормони халқи тоҷик буда, барои пойдории ҳокимияти конститутсионӣ, тақвияти рукнҳои давлатдории миллӣ, мушарраф гардидан ба дастовардҳои сиёсиву иқтисодӣ ва иҷтимоиву фарҳангӣ, ташаккули ҷомеаи шаҳрвандӣ, гуногунандешӣ, заминаи мусоид ва боэътимоди ҳуқуқиро фароҳам овард.

Ҳар фарди кишвар имрӯза вазифадор аст, ки ҳамаи бандҳои онро риоя кунад, ҳуқуқу озодӣ, шарафу номуси дигаронро эҳтиром намояд. Танҳо бо ҳамин роҳ мо метавонем ба ҳадафи ниҳоии худ, яъне бунёди давлати аз ҳар ҷиҳат пешрафта ва мардумони дорои зиндагии шоиста бирасем.

Рамазони МАҲИМБЕК, мудири Парки технологии Коллеҷи махсусгардонидашудаи шаҳри Бохтар

Қабули Конститутсияи Тоҷикистони соҳибистиқлол дар таърихи навини кишварамон рӯйдоди воқеан ҳам сарнавиштсоз мебошад, ки 30 сол пеш, 6 ноябри соли 1994 ба таври демократӣ бо роҳи раъйпурсии умумихалқӣ, ки аксарияти кулли ҳамватанони мо ба тарафдории он овоз доданд, қабул гардид ва моро ба ояндаи нек умедвор сохт. Ин сана барои мардуми мо таърихӣ буда, сарнавишти имрӯзу фардои давлатамонро дар худ таҷассум менамояд. Яъне, Конститутсияи даврони истиқлоли мо ҷавобгӯ ба талаботи замони нав ва ҷомеаи муосири кишвар буда, то имрӯз барои рушду тараққиёти давлатдории миллӣ, таҳкими пояҳои он ва зиндагии осудаву озоди мардуми тоҷик нақши муҳим мебозад.

Нақш ва мавқеи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти такмил додани меъёрҳои конститутсионӣ бениҳоят бузург мебошад. Зеро бо талошҳои пайвастаи Сарвари давлат дар заминаи меъёрҳои Конститутсия санадҳое қабул гардиданд, ки хусусияти миллӣ дошта, дар дунё ҳамчун намуна хизмат намуда истодаанд. Инчунин, сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат боис гашт, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ Тоҷикистонро ҳамчун давлати демократӣ, ҳуқуқбунёд ва ташаббускор дар самти ҳимояи ҳуқуқи инсон шиносад.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар рӯзи қабули Конститутсия ба ин маънӣ қайд карда буданд, ки “имрӯз барои ман қадамҳои аввалин ба вазифаи Раиси ҷумҳур аст. Ин вазифа дар ин рӯзҳо барои ман ҳам мушкил аст, лекин боварӣ дарам, ки бо дастгирии халқи Тоҷикистон аз ин рӯзҳои сахт ҳам мебароем. Ман сари таъзим ба назди пойи мардуми Тоҷикистон фуруд меорам ва мегӯям, то он замоне, ки ҳастам барои миллатам, барои халқам, барои давлатам хизмат мекунам”. Ин суханҳо ҳар яки моро водор месозанд, ки бахтномаи миллатро, ки сарчашмаи тамоми қонунҳо аст, риоя намоем.

Конститутсия қонуни асосии давлат, заминаи эъҷоду такмили қонунгузорӣ, муайянсозандаи дурнамои пешрафти ҷомеа ба ҳисоб меравад. Маҳз ин санад ба таъмини озоди ҳуқуқҳои инсон, аз ҷумла озодии сухан, виҷдон ва амсоли онҳо, чун қонуни асосӣ, кафолат медиҳад. Ҳамин ҳуҷҷат аз ҷониби халқи бузурги Тоҷикистон бо тариқи овоздиҳӣ қабул карда шудааст.

Воқеан, Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон санади муҳими сиёсӣ ва ҳуқуқию иҷтимоӣ буда, ҳамчун ҳуҷҷати зинда ва стратегӣ инъикосгари равандҳо ва дигаргуниҳои иҷтимоӣ ба шумор меравад. Ин санади олӣ моро ба сӯйи дигаргуниҳои азими иқтисодиву иҷтимоӣ раҳнамун месозад. Аз ин рӯ, бояд дар заминаи меъёрҳои конститутсия зиндагӣ ва фаъолият карданро рисолати худ дониста, дар партави нишондодҳои он амал намоем ва ба пешрафту тараққиёт ва саодати бештар даст ёбем.

Раҳимов Рустам Абдураҳимович,

ёвари директори Коллеҷи техникии шаҳри Душанбе

Конститутсия ҳамчун шиноснома миллату давлатро дар арсаи дохилӣ ва байналмилалӣмуаррифӣ мекунад. Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки имсол мо 30-солагии қабули онро ҷашн гирифта истодаем, нисбат ба ҳамаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ бартари дошта, дар он тамоми самтҳои дохилию хориҷии кишвар дарҷ шудааст. Ин муҳлат барои таърих тӯлонӣнабошад ҳам, дар ин муддат Конститутсия аз имтиҳони ҷиддии ҳаёт гузашт.

Таҳияи лоиҳаи Конститутсияи амалкунанда раванди дуру дароз ва пур аз ихтилофро аз сар гузарондааст. Новобаста аз вазъи ногувори сиёсӣ ва иқтисодӣнамояндагони халқ тавонистанд фикру андешаҳои неруҳо ва ҳизбҳои гуногуни сиёсӣ, созмону иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, инчунин бевосита маром ва ормонҳои мардумро дар лоиҳа инъикос намуда, рисолати таърихиашонро баҳри рушду нумӯи кишвар дар назди ҷомеа ва наслҳои оянда иҷро намоянд.

Омили асосие, ки барои қабул намудани Конститусияи нав замина гузошт, мустақил ва соҳибихтиёр эълон гардидани Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад. Тоҷикистонро лозим омад, ки барои муқаррар намудани асосҳои сохтори конститутсионии давлат ва гузаштан ба муносибатҳои сифатан нави ҳаёти сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ қонуни асосии нав қабул кунад, то тавонад ин муносибатҳоро дар шакли нав ва бо диди нав танзим намояд.

Конститутсияи амалкунанда, дар муқоиса аз дигар конститутсияҳои собиқ аввалин шуда асосҳои сохтори сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии кишварро пурра дар шакли нав муқаррар кард ва роҳи минбаъдаи инкишоф ва пешрафти ҷомеаи навини Тоҷикистонро муайян кард. Аз вақти қабул намудани Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон то имрӯз дар самти сиёсиву иқтисодӣ ва иҷтимоиву фарҳангии ватани азизамон дигаргуниҳои куллӣ ба вуқуъ омада истодааст.

Он як қатор арзишҳои демократии сохтори конститутсиониро ба монанди: соҳибихтиёрӣ ва мустақилият, давлати ҳуқуқбунёд, ҳокимияти халқӣ, волоияти қонун, бисёрҳизбӣ, эътирофи шахсият ва арзиши олӣдоштани ҳуқуқу озодиҳои он, таҷзияи ҳокимият ба се шохаи мустақил, гуногунандешии сиёсӣ ва мафкуравӣ, инкишофи худидоракунии маҳаллӣ, фаъолияти озоди иқтисодӣ ва ҳимояи баробарии ҳамаи шаклҳои моликият, тақвияти назорати судӣ, институти президентӣ ва ғайраҳоро дар худ таҷассум намуд, ки конститутсияҳои қаблӣ ин гуна арзишҳоро надоштанд.

Конститутсия истиқололияти давлатиро ба расмият дароварда, роҳи минбаъдаи инкишофи ҷомеаи навинро муайян кард. Дар ҷомеае, ки мо зиндагӣ дорем, хеле зуд тағйирёбанда мебошад, муносибатҳои нав ба вуҷуд меоянд ва барои пурра танзим намудани онҳо моро зарур меояд қонунгузории миллиамонро низ такмил диҳем. Бинобар ин бо мақсади комилан ба талаботи ҷаҳонӣ мувофиқ намудани меъёрҳои ҳуқуқи конститутсионӣ ва қавитар намудани ваҳдати миллӣ лозим омад дар баъзе қисматҳои Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тағйиру иловаҳо ворид намоем. Ин тағйироту иловаҳо аз 26 сентябри соли 1999, 22 июни соли 2003 ва 22 майи соли 2016 бо тариқи раъйпурсии умумихалқӣ ворид карда шудаанд, ки минбаъда ҷиҳати гузаронидани ислоҳоти ҳуқуқӣ дар ҳаёти ҷомеа замина гузоштанд.

Ислоҳоти ҳуқуқӣ аслан се шохаро фаро гирифт: таъминоти ҳуқуқии ислоҳоти сиёсӣ; таъминоти ҳуқуқии ислоҳоти иқтисодӣ; ислоҳоти ҳуқуқии низоми судӣ. Ислоҳоти ҳуқуқӣ дар ҳаёти сиёсӣ асосан барои аз нав ташкил намудани мақомоти асосии ҳокимияти давлатӣ равона гардида аст. Аз ҷумла, бо мақсади ба реҷаи касбӣ ва доимоамалкунанда табдил додани мақоми қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон - Маҷлиси Олӣ ба ду маҷлис: Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон ҷудо карда шуд. Ба фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ иҷозат дода шуд, ки онҳо минбаъд ба рушд ёфтани гуногунандешии сиёсӣ, озодии виҷдон ва озодии сухан шароит ба вуҷуд оваранд.

Конститутсияи амалкунандаи мо бунёди ҳуқуқиеро ба вуҷуд овард, ки он минбаъд ҳам метавонад ягонагии сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии кишварамонро таъмин намояд. Конститутсия асоси ифодакунандаи арзишҳои ҳуқуқӣгардида, симои муосир ва таърихии Тоҷикистонро дар худ таҷҷасум намуд. Дар ин замина, он аввалин шуда кишвари моро ба қатори кишварҳои пешрафта ворид сохт. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат Президетни Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чунин иброз доштанд, ки “Конститутсия ба сифати қонуни олӣ заминаҳои ҳуқуқии пешрафти ҷомеаро аз тариқи қабули қонунҳои нав гузошта, муносибатҳои ҷамъиятии мухталифро таҳти танзим қарор дода, асосҳои ҳуқуқии рушду такомули минбаъдаи чунин муносибатҳоро фароҳам меорад” .

Тибқи моддаи 7 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ” дар низоми санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҷойи аввал меистад, ва эътибори олии ҳуқуқӣдорад.

Ин талабот дар моддаи 10 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дарҷ гардидааст, ки “Конститутсияи Тоҷикистон эътибори олии ҳуқуқӣ дорад ва меъёрҳои он мустақиман амал мекунанд. Қонунҳо ва дигар санадҳои ҳуқуқие, ки хилофи Конститутсияанд, эътибори ҳуқуқӣнадоранд”. Дар қисми аввали моддаи мазкур ин ҳуҷҷати муҳим афзалияти меъёрҳои Конститутсия нисбат ба дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ (қонунҳои конститутсионӣ, қонунҳо, қарорҳои мақомоти қонунгузор, иҷроия ва ғайра) муқаррар шудаанд. Ҳамаи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ аз Конститутсия сарчашма мегиранд ва набояд ба он зид бошанд. Дар мавриди зиддият доштани санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ба Конститутсия, онҳо эътибори ҳуқуқӣ надоранд. Аз ин лиҳоз, меъёрҳои Конститутсия эътибори олии ҳуқуқиро доро мебошанд. Конститутсияи замони истиқлолият аз ҷиҳати назариявӣ пурра ба талаботи қонунофаринии ҷаҳон ҷавобгӯ буда, ҳар як моддаи он бо омодагии махсуси касбӣ ва бо назардошти ирода ва орзуву ормонҳои тамоми мардуми кишварамон қабул карда шудааст. Аммо то кадом сатҳ дар амал истифода шудани ин меъёрҳо ва аз бар намудани ҳуқуқҳои худ аз сатҳи шуури ҳуқуқӣ ва маърифати ҳуқуқии сокинони кишварамон низ вобаста мебошад.

Конститутсияи Тоҷикистони соҳибистиқлол, ки ба шарофати шуҷоати сиёсиву маърифати баланди ҳуқуқии мардуми шарафманд ва сулҳдӯсту тамаддунофар ҳамчун санади тақдирсози таърихӣ қабул гардидааст, истиқлолияти давлатии моро аз лиҳози ҳуқуқӣ расмӣ гардонид ва Тоҷикистонро ба оламиён ҳамчун давлати соҳибихтиёру ҳуқуқбунёд, демокративу дунявӣ ва пешбарандаи сиёсати сулҳҷӯёна муаррифӣ намуд. Ҷамъияте, ки одамони он дорои маърифати баланди ҳуқуқӣ мебошанд, пайваста аз ҳуқуқҳои конститутсионии худ дифоъ менамоянд ва сатҳи зиндагии онҳо низ баланд мебошад.

Исломҷон ҲАВАСХОНЗОДА,

мутахассиси пешбари

Раёсати таҳсилоти

миёнаи касбии Кумита

Дар таърихи давлатдории тоҷикон Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз зумраи шахсиятҳои бузурге маҳсуб меёбанд, ки на танҳо дар раванди барқарории сулҳу ваҳдати миллӣ ва раванди созандагию бунёдкорӣ корҳои арзишмандеро ба сомон расонидаанд, балки ҳамчун ташаббускори ҳадафҳои ҷаҳонии рушди устувор дар соҳаи об низ хизматҳои шоёне намудаанд.

Сарвари давлати тоҷикон дар яке аз суханрониҳояшон махсус қайд намуданд, ки “мо тавонистем тавассути талошҳои муштарак дар чаҳорчўби ташаббусҳое, чун “Соли байналмилалии оби тоза, 2003” Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои ҳаёт, 2005-2015” ва “Соли байналмилалии ҳамкорӣ дар соҳаи об, 2013”, корҳои зиёдеро ба сомон расонем”.

Ҳамин тавр, пешниҳоди якуми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар иҷлосияи 54-уми Маҷмааи умумиии СММ 1 октябри соли 1999 ин эълон намудани соли 2003 ҳамчун “Соли оби тоза” буд, ки дар дар асоси он 20 сентябри соли 2000 дар иҷлосияи 55-уми Маҷмааи умумиии СММ ин ташаббус пазируфта шуд.

Пешниҳоди дуюми Сарвари давлат бо қатъномаи махсус эълон кардани солҳои 2005-2015 ҳамчун Даҳсолаи байналмилалии амалиёти “Об барои ҳаёт” буд, ки 23 декабри соли 2003 Маҷмааи умумиии СММ дар асоси “Эъломияи Душанбе” қатъномаи дахлдорро қабул карда, ин ташаббусро пазируфт.

Пешниҳоди сеюм дар хусуси эълон намудани соли 2013 ҳамчун “Соли байналмилалии ҳамкорӣ дар соҳаи об” мебошад. Маросими оғози он дар қароргоҳи ЮНЕСКО дар Париж 11 феврали соли 2013 баргузор гардид, ки дар он вазири вақти корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок ва суханронӣнамуда буд.

Пешниҳоди чоруми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба эълон намудани солҳои 2018-2028 ҳамчун Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор” аст, ки 21 декабри соли 2016 Маҷмааи умумиии СММ Қатъномаи дахлдорро дар ин маврид қабул кард.

Бояд қайд кард, ки 6-8 июни соли 2022 дар шаҳри Душанбе конференсияи дуюми байналмилалии сатҳи баланд оид ба Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор” барои солҳои 2018-2028 баргузор гардид, ки дар он Пешвои миллат иширок ва суханронӣкарданд. Зимни суханронӣ Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таваҷҷуҳи иштирокчиёни конфронсро ба масъалаҳои тағйирёбии иқлим ва оқибатҳои он, обшавии пиряхҳо ҳифзи муҳити зист, мушкилоти дастрасии одамон ба оби тоза, вазъи беҳдошти солимии ҷомеаи ҷаҳон, истифодаи оқилонаи захираҳои об, ҳифзи амнияти озуқаворӣ ва коҳиш додани таъсири омилҳои гуногун ба кишварҳо ҷалб карданд.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханронӣ, ҳамчунин, оид ба натиҷаҳои нишасти пешвоёни Эътилофи обу иқлим дар шаҳри Душанбе, баррасии масъалаҳои хифзи пиряхҳо, андешидани тадбирҳо баҳри расидан ба ҳадафҳои рушди устувор нақши об дар тавлиди нерўи сабз, масъалаи маблағгузории кишварҳои тараққикардаи олам ва ниҳодҳои молиявӣ барои дастрасии ҳамагонӣ ба оби ошомиданӣ ва шароити зарурии беҳдошт андешаронӣ намуданд. Дар рафти конфронс Сарвазири шоҳигарии Нидерланд Марк Рютте ва Абдуллоҳ Шоҳид, раиси Маҷмаи умумии СММ, ба иштирокчиёни ҳамоиш муроҷиат карданд.

Таъкид шуд, ки табиқи ҳадафҳои даҳсола барои ҳалли масъалаҳои марбут ба захираҳои об ва пешбарии ҳадафи шашуми рушди устувор дар сатҳҳои гуногун мусоидат хоҳад кард. Зимни мулоқот масъалаҳои амалисозии ҳадафҳои барномаву стратегияҳо аз ҷумла “Рўзномаи 2030”-и СММ оид ба рушди устувор, татбиқи Барномаи миёнамўҳлати рушди Тоҷикистон барои солҳои 2021-2025, баргузории Саммит оид ба дигаргунсозии маориф, Саммити ҷаҳонии иҷтимоӣ ва дигар тадбирҳои муштарак муҳокима гардидаанд.

Тибқи арзёбии коршиносон, соли 2050 шумораи аҳолии кураи Замин эҳтимоли расидан то 9 миллиард нафарро дорад, ки албатта боиси зиёдшавии чандинкаратаи талабот ба об хоҳад гардид. Тақрибан 2 миллиард нафар дар ҷаҳон ба шабакаҳои таъмини оби ошомидании бехатар дастрасӣнадошта, зиёда аз 3,5 миллиард нафар аз хизматрасониҳои зарурии беҳдошт ва қариб 2,5 миллиард нафар аз шароити одии гигиенӣбархўрдор нестанд. Ҳамин тавр, ҳамасола қариб 0,5 миллион нафар аз бемориҳои сироятии марбут ба об ба ҳалокат мерасанд.

Мушкилот дар роҳи расидан ба ҳадафҳои рушди устувор дар кишварҳои гуногун, аз ҷумла Тоҷикистон, ки кишвари кўҳистон ва дорои захираҳои бузурги обӣ, махсусан пиряхҳо мебошад, монеаи ҷиддӣ эҷод менамоянд. Барои мисол, дар натиҷаи ин раванд мо шоҳиди афзоиши бесобиқаи селу обхезӣ, хушксолӣ ва дигар ҳодисаҳои табии марбут ба об шуда истодаем. Намунаи дигари раванди зикршуда обшавии босуръати пиряхҳо мебошад. Дар якчанд даҳсолаи охир беш аз 1000 пиряхҳои Тоҷикистон об шудаанд. Пиряхҳои калонтарини дунё дар хушкӣ – “Федченко”, ки дар кишвари мо ҷойгир аст, аз лиҳози ҳаҷм 16 километри муккааб ва лиҳози масоҳат 45 километри мураббаъ кам гардидааст. Дар ин робита, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Барномаи давлатии омўзиш ва ҳифзи пиряхҳоро давраи то соли 2030 қабул намуд.

Бо назардошти он ки пиряхҳо ва дигар манбаъҳои обии Тоҷикистон, ки дар ҳудудаш 60 фоизи захираҳои обии Осиёи Марказӣ ташаккул меёбад, ин раванд ба нақшаҳои истифодабарии об кишварҳои минтақа мушкилоти иловагиро ба бор хоҳад овард. Дар ин замина, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи эътимоди обу иқлим пешниҳод намуданд, ки соли 2025 “Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо” эълон карда шавад.

Боиси хқшҳолист, ки имрўз Ҷумҳурии Тоҷикистон дар сатҳи байналмилалӣ ҳамчун кишвари ташаббускор дар ҳалли масъалаҳои марбут ба обу иқлим эътироф шудааст. Бо пешниҳоди Сарвари давлат 14 декабри соли ҷорӣ Маҷмааи умумии Созмони Милали Муттаҳид дар бораи “Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо” эълон кардани соли 2025 ва 21-уми март ҳамчун “Рўзи ҷаҳонии пиряхҳо”, ки аз ҷониби Тоҷикистон пешниҳод шуда буд, якдилона қарор қабул кард. Мувофиқи ин қатънома дар чаҳорчўбаи Созмони Милали Муттаҳид фонди мақсадноки байналмилалӣ оид ба масъалаҳои ҳифзи пиряхҳо таъсис ёфта, вобаста ба ин мавзуъ соли 2025 дар шаҳри Душанбе конфронси сатҳи баланди Созмони Милали Муттаҳид баргузор мегардад.

Саврибегим ГУЛМИРЗОЕВА,

Файзулло ҚУРБОНОВ, омӯзгорони Коллеҷи муҳандисию омӯзгории шаҳри Душанбе

Об ҳамчун унсури офариниши ҳаёт ва бақои он асрори хешро миёни чаҳор унсури ҳастиофар бештару равшантар намуд. Ҳикмати «Об-ҳаёт», «Об-рушноӣ» ва «Об-ободӣ» ниҳоят ба дарку фаҳми аҳли илму хирад, сиёсатмадорону сарватмандони олам расид ва ибтидои асри XXI аз минбари баланди СММ садои хирад, ҳушдори қатъӣ ва пешниҳоди оқилонаю ҳакимонаи Сарвари закию дурандеш, Пешвои тоҷикони олам, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба гӯши ҷаҳониён бирасид.

Чор ташаббус ва пешниҳоди арзиши бузурги умумиинсонӣ, умумисайёравӣ, мантиқию илман асоснок, манфиати сиёсию иқтисодӣ, инчунин роҳнамоӣ ба беҳдошти иҷтимоию ҳифзи муҳитзистидоштаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон зина ба зина таваҷҷуҳи оламиёнро ба муаммои об ва роҳи ҳалли он ҷалб сохт.

Эътироф ва тасдиқи соли 2003 ҳамчун “Соли байналмилалии оби тоза”, Даҳсолаи байналмилалии амалиёт “Об - барои ҳаёт дар солҳои 2005-2015” ва “Соли байналмилалии ҳамкорӣ дар соҳаи об - 2013”, ё худ “Дипломатияи об” аз тарафи СММ ва ниҳоят Даҳсолаи байналмилалии «Об барои рушди устувор» барои солҳои 2018-2028, ки дар иҷлосияи 72-юми Маҷмаи умумии Созмони Милали Муттаҳид (ИМА, Ню - Йорк, 22-23 марти соли 2018) қабул гардид, бори дигар хиради созандаю инсондӯстонаи миллати фарҳангию куҳанбунёди тоҷикро дар шахсияти Пешвои хирадманди миллат нишону тасдиқ намуд.

Тоҷикистон саргаҳи обҳои фаровон асту зиёда аз 947 дарёҳои хурду бузург дорад, ки ҳар яке бештар аз 10 км дарозӣ доштаву дар маҷмӯъ беш аз 28500 километрро ташкил медиҳад ва дорои зиёда аз 2000 кулу обанборҳои хурду бузургу зиёда аз 14509 пиряхҳои хурду бузург ва захираи обҳои зеризаминӣ дар ҳаљми 51,02 км3-ро дорост.

Имрӯз мардуми сайёраи мо пешорӯи бисёр муаммоҳои умумиинсонӣ, экологӣ, вайрон гаштани эътидоли солонаи иқлиму боришот, хушксолӣ, пайдоиш ва сирояти ангезандаҳои бемориҳои маргбор, биёбоншавӣ, шӯршавии заминҳо, нарасидани оби тозаи ошомиданӣ, баланд шудани ҳарорати атмосферӣ, инчунин, ифлос ва пур аз партоб гаштани резишгоҳи дарёву рудҳо, баҳру уқёнусҳо, кӯлу обанборҳо, хушкшавии кӯлҳо, обшавӣ ва нобудшавии пиряхҳо, буриши бераҳмонаи ҷангалу бешазор, маҳв гаштани навъҳои нодири олами набототу ҳайвонот, паррандагону чаррандагон ва дигар омилҳои таъсиррасон ба ҳаёти солими инсон гардида истодаааст, ки ба меъёри қонунияти гардиши об дар табиат сахт алоқаманд аст.

Пешвои муаззами миллат аз минбари бонуфузи СММ бо дурандешӣ ва хиради азалии тољикона фарҳанги истифодаи оқилонаи об ва захираҳои обиро пешниҳод намуда, таъкид бар он доштанд, ки об муъҷизаи ҳаётофаранда аст, муносибати бохирадона ба манбаҳои асосии пайдоиши об, масрафи дақиқу санҷидаи истифодаи об кафили асосии бақои насли инсонӣ дар курраи замин аст.

Ҳифзи манбаҳои обӣ, пок доштани сарчашмаҳо, рӯду дарёҳо, кӯлу обанбор ва баҳру уқёнус вазифаи мосту фарҳанги истифодаи оқилонаи об бо технологияи муосири иттилоотию рақамӣ, кишт, сабзгардонии муҳит ва оростани боғи биҳишт дар макони зист зарур асту дигар ҳељ. Тоҷикистон иқдомгузори ин инқилоби экологист дар бақои ҳаёт барои инсоният ва тамоми мавҷудоти зинда дар курраи Замин. Ҳамин тавр, об муъљиза, об қудрат ва об бақои ҳастист.

Аминҷон ЗАРИФӢ,

омӯзгори Коллеҷи политехникии

ноҳияи Зафаробод

Таъмин намудани соҳаҳои гуногуни кишвар бо мутахассисони ҷавобгӯйи талаботи бозори меҳнат бар дӯши зинаи таҳсилоти ибтидоӣ, миёна ва олии касбӣ буда, маҳз ҳамин зинаҳои таҳсилот дар рушди ҳаёти иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва маданию фарҳангии мамлакат саҳми босазо мегузоранд.

Эмомалӣ Раҳмон

Тарбия раванди мақсадноки ташаккулёбии шахсият буда, ҷараёни идорашаванда ва назоратшавандаи ҳамкории тарбиятгар ва тарбиягирандагон аст, ки мақсади ташаккул додани шахсиятро барои ҷомеа зарур ва муфид медонанд. Зеро тарбияи дурусти ҷавонон имрӯз яке аз масъалаҳои муҳими ҷомеаи ҷаҳонӣ ва тараққикарда ба ҳисоб рафта, мо кӯшиш бар он менамоем, ки ҷавононро дар роҳи дурусти зиндагӣтарбия намоем.

Имрӯз, вобаста ба омӯзиши осори тарбиявии гузаштагонамон бояд кӯдакону ҷавононро роҳнамоӣнамуда, дар руҳияи худшиносии миллӣ, ҳифзи хотираи таърихӣ, бузургдошти забон ва мероси фарҳангӣ тарбия намоем, ки дар онҳо симои миллат, суннатҳои давлатдории миллӣ ва расму оинҳои аҷдодӣ ҳарчӣ бештар ташаккул ёбанд.

Аҳаммияти омӯзиши осори тарбиявии гузаштагони бузургамон аз он иборат аст, ки осори онҳо, аз қабили «Пандномаи Бузургмеҳр», «Дарахти Асуриг», «Анвори Суҳайлӣ»-и Ҳусайн Воизи Кошифӣ, «Ёри дониш»-и Абулфазл Ибни Муборак, «Синбоднома», «Тӯтинома», «Бустон» ва «Гулистон»-и Шайх Саъдӣ, «Насиҳат-ул-мулук»-и Муҳаммад Ғазолӣ ва садҳо асарҳои ахлоқии дигар адибон дар тӯли асрҳо ҳазорон одамонро, чӣ дар мамолики Шарқ ва чӣ дар Ғapб дар руҳияи адлу инсоф, некию инсондӯстӣ ва ватандӯстӣ тарбия кардаанд ва хоҳанд кард.

Раванди таълим яке аз ҷараёни асосии яклухтии педагогиро ташкил мекунад. Ба ҳамагон маълум аст, ки ин раванд дар байни ҷараёнҳои таркибии педагогика -тарбия ва инкишоф хеле мураккаб ва ҳақиқати воқеист. Барои ҳамин ҳам пурра ва ҳаматарафа муайянкунии ин ҷараён басо душвор аст. Таълим дар худ миқдори зиёди алоқамандӣ ва низоми муносибатҳои гуногуни омилҳо ва табиати ҳархеларо мегирад.

Дар гуфта ва навиштаҳои қадим ва асрҳои миёна муттафакирон таҳти мафҳумҳои «таълим» ва «раванди таълим» асосан таълимдиҳиро дар назар доштанд. Дар ибтидои асри XX ба мафҳуми омӯзиш ду қисмати раванд таълимдиҳӣ ва омӯзишро дохил карданд. Дар таълимдиҳӣфаъолияти муаллим нисбати ташкилкунии азхудкунии маводи таълимӣ, вале дар омӯзиш - ҳамчун фаолияти талабагон оид ба азхудкунии донишҳои пешниҳодшуда фаҳмида мешавад. Чанде пас дар маънои таълим фаъолияти идоракунии муаллим нисбати талабагон таҳти услуби фаолияти фаҳмидагирӣташаккул додани фаъолияти муштараки муаллимону талабагон ҳам инъикоси худро пайдо кард. Аммо мунтазам зарурати чунин муайянкунӣ барои фаъолияти амалӣ ҳатман лозим аст. Ин масъалаҳо на фақат барои хонандагон, инчунин барои муаллимон ҳам зарур аст, зеро мунтазам такмил додани мафҳумҳо на мақсади ягона, балки зарурати ҳаётӣмебошад.

Мо, таълимро фақат ҳамчун интиқол додани азхудкунии донишҳо муайян мекунем, яъне дар маркази диққати муаллим махсусан ин лаҳза бояд буд, ки омӯзишро бо якҷоягии фаъолияти муаллимон ва талабагон ифода намояд. Пас, муаллим бояд ба фаъолияти асосӣ - ҷустуҷӯкардани роҳ ва воситаҳои такомулот эътибор диҳад. Зеро талаботи замони муосир аз мактаб ба талаба фикр кардан, ҷустуҷӯнамудан ва ҳамаҷониба инкишофёбиро омӯзондан аст.

Дар ҳақиқат, тарбияи дуруст метавонад инсонро ба қуллаи баланди умед расонад. Яке аз амалҳое, ки барои инсони баркамол шудани кӯдакон нақши муҳим мебозад, ин бедор намудани завқи китобхонии онҳо ба ҳисоб меравад. Барои расидан ба ин ҳадаф, яъне барои бедор намудани шавқу завқи китобхонӣ ба мо зарур аст, ки пеш аз ҳама худ китобхон бошем ва барои кӯдак намуна буда тавонем. Чунки кӯдак як хислати хуби азхудкунӣ дорад ва ӯ бештар тақлидкорӣ мекунад, яъне ҳар коре, ки мо дар муҳити хона ва ё берун аз он анҷом медиҳем, ба кӯдак таъсири худро мерасонад.

Тарбияи хуб ва таъмини шароити мусоид ба фарзандон дар айни замон вазифа ва рисолати азалии падару модарон мебошад. Агар ин рисолат бо фаъолияти созандаи омӯзгорон якҷоя пеш бурда шавад, яъне робитаи хубу доимии мактаб ва падару модарон ба роҳ монда шавад, фарзандон, албатта ба роҳи рост мераванд ва таълиму тарбияи дуруст мегиранд. Моро зарур аст, ки дар роҳи рушду инкишофи насли наврас ва ҷавон ва дар ин самт аз донишҳои назариву амалӣ бархурдор кардани онҳо талош намоем. Дар тарбияи қишри ояндасози ҷомеа, ки насли наврас ва ҷавон аст, саҳми худро гузорем.

Шодигул АШӮРОВА,

омӯзгори фанни забон ва адабиёти руси

Коллеҷи омӯзгории шаҳри Ҳисор

Хидматҳои шоиставу мондагорӣ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон идомаи корномаҳои таърихии шоҳ Исмоили Сомонӣ буда, бо қадами файзбори Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон диёри парокандаю хароби мо ба макони сулҳ ва ваҳдату ягонагӣ табдил ёфт. Сулҳу ваҳдати миллӣ дар саросарӣ кишвар ҳукмфармо шуд. Пешвои заҳматқарину сулҳофари миллат бо донишу малака ва хиради волои худ тавонист ба боварии халқ сазовор гардад. Бояд тазаккур дод, ки Пешвои миллат дар ҳама ҷабҳаҳо нияти нек доранд ва ҳама гуна амалҳои некбинонаи хешро ҳам маҳз бо дилу нияти нек оғоз мебахшанд. Ҳамин буд, ки бо ниятҳои неку дурбинонаи Пешвои миллат ва нақшаҳои ободкорию созандагиашон сол ба сол Тоҷикистони биҳиштосо рушд карда, дар арсаи байналмилалӣ мевқеи худро устувор мегардонад.

Мо, ҷавонони зодаи даврони истиқлол низ пайравӣ ба ин шиор карда, баҳри сарсабзиву хуррамии диёри хеш ва Ватани ҳамешабаҳорамон - Тоҷикистон саъйю талош варзида, баҳри боз ҳам шукуфон гардидани Ватан саҳми арзандаи худро хоҳем гузошт. Дар роҳи ҳимоят аз марзу буми кишвар, таъриху фарҳанг ва маданияти аҷдодие, ки аз насли гузаштаамон ба мо мерос мондааст, ҳозирем ҷони худро фидо созем.

Дар даврони истиқлол Тоҷикистони биҳиштосои мо ба куллӣ симои худро дигаргун кардааст, ки исботи ин ба ҳамаи мо равшану возеҳ аст. Қайд кардан ба маврид аст, ки саҳми Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва дигар родмардони Ватан дар ин ҷода бисёр бузург аст. Бо заҳмату талошҳои бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва соҳибхирадиву шаҳрсозии раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ имрӯз ба куллӣ симои Тоҷикистони биҳиштосои мо дигаргун гаштааст. Душанбешаҳр, пойтахти кишварамон, яке аз зеботарину дидатарин шаҳр дар байни шаҳрҳои Осиёи Марказӣ гаштааст!

Тӯли даҳсолаи охир бо қомат афрохтани бинову иншооти муҳими давлативу ҷамъиятӣ, алалхусус, таъмиру азнавсозии вазорату идораҳо ва мактабу кӯдакистонҳо, бемористону нуқтаҳои фурӯши молу маҳсулот, кошонаҳои ҳусн, биноҳои баландошёнаи истиқоматии бо тарҳи наву замонавӣ ва ҷавобгӯ ба талаботи замони муосир сохта шуда, коргоҳу корхонаҳо бо симои худ ба Тоҷикистони азизамон ҳусни дигар бахшидаанд. Таъмиру азнавсозии шоҳроҳҳо, роҳҳои дохили шаҳриву байни деҳаҳо, пулу нақбҳо ва сохтмони роҳҳои оҳан аз амалӣ гаштани яке аз ҳадафҳои стратегии кишвар, "Баромадан аз бунбасти коммуникатсионӣ" ба ҳисоб мераванд, ки бевосита рафти корҳои роҳсозию мумфаршкунии роҳҳо аз ҷониби Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон назорат карда шуда, ба роҳсозон дастуру супоришҳои мушаххас барои саривақт ва бо сифати баланд иҷро гардидани корҳои роҳсозию мумфаршкунӣ дода мешавад. Баҳри пешрафту шукуфоии Точикистони азизамон ҳадафи чоруми стратегӣ"Саноатикунонии босуръати кишвар" қабул гардид, ки ин заковати баланди давлатдориро инъикос мекунад. Барои иҷро гардидани ҳадафи чоруми стратегии кишвар дар сар то сари кишвар саноатикунонии босуръат идома дорад, ки метавонад ба баланд бардоштани сатҳи некуаҳволии аҳолӣ ва таъмини онҳо бо ҷойҳои нави корӣ мусоидат кунад. Пайваста сафар кардан ба вилояту шаҳрҳо ва ноҳияҳои дурдасти кишвару аз наздик шинос шудани Пешвои миллат аз зиндагии мардум ин худ аз соҳибхирадиву дониши баланди эшон дарак медиҳад. Ба ҳар ҷое, ки сафар кунанд, бо сокинону зиёиён ва аҳли илму маорифи суҳбат карда, маслиҳатҳои муфиду судмандро баҳри иҷрои камбудиҳои ҷойдошта дода, таъкид менамоянд, ки мо бояд муттаҳид шавем ва аз як гиребон сар барорему Ватани азизу маҳбуби хешро ободу зебо ва ҳифз кунем.

Бо вуҷуди ин ҳама ободиву созандагӣ, ҳастанд ашхосе, ки пешравию муваффақиятҳои моро нодида гирифта, мехоҳанд, амалҳои номатлуб ва ғаразноки худро амалӣ созанду хушиву осудагии моро барҳам зананд. Баҳри амалӣ кардани нақшаҳои палидонаи худ аз тамоми роҳу восита истифода карда, мехоҳанд ҳокимиятро ба даст оварда, мақсадҳои нопоки худро амалӣ созанд. Вале мо бояд, барои амалӣ нагаштани ин мақсадҳои нопоки душманон аз донишу малакаи худу олимону фозилон, донишмандону зиёиён истифода бурда, Ватани азизу маҳбуби хешро чун гавҳараки чашм ҳифз кунем.

ТОҶИКИСТОН БА ПЕШ, ТОҶИКИСТОН БА ПЕШ, ТОҶИКИСТОН БА ПЕШ!

Мӯсозода Шервон, мутахассиси раёсати молия, банақшагирӣ ва муҳосиботи 

Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

18 октябр дар Коллеҷи тиббии шаҳри Хуҷанд ба номи Ю.Б. Исҳоқӣ ҷиҳати баланд бардоштани маънавиёти толибилмон, эҳтиром ба арзишҳои миллӣ, тарғиби адабиёт ва фарҳанги миллӣ конференсияи илмӣ-адабӣ таҳти унвони “Забони миллат-пояи миллат” дар ҳамбастагӣ бо маҳфили илмиву адабии “Ганҷи сухан” доир гардид.

Дар конфронс роҳбари маҳфил адабиётшинос Саидумрон Саидов, директори Маркази тарғиби адабиёт ва фарҳанги миллии Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон Абдуллоҳи Рахнамо, роҳбари Шӯрои уламои дини вилояти Суғд Ҳоҷӣ Ҳусайн Мӯсозода, шоири шинохта Гулноз Тоҳириён, роҳбарияти муассиса, омӯзгорону кормандон ва донишӯён иштирок намуданд.

Нахуст, директори муассиса Мавлонзода Алимат Ҳакбердӣ оиди эҳтиром ба арзишҳои миллӣ ва гиромидошти забони тоҷикӣ суханронӣ намуда, доир ба бузургии забони модарӣ андешаҳои судманд ироа намуд.

Зикр гардид, ки забони модарӣ хишти нахустини пойдевори кохи миллат ва яке аз рукнҳои асосии давлатдории миллӣ буда, агар забони миллат аз байн равад, миллат ҳам дер ё зуд тафаккури миллӣ, ифтихори ватанпарастӣ ва ҳуввияти давлатдориашро аз даст дода, ба забону тамаддуни халқиятҳои бегона мегаравад ва оқибат завол меёбад

Сипас, Ҳоҷи Ҳусайн Мӯсозода дар боби эҳтиром ба арзишҳои миллӣ, ки вазифаи муқаддаси ҳар як шаҳрванд маҳсуб меёёбад, китобхониву илмомӯзӣ ва фазилати донишандӯзӣ андеша ронданд.

Дар рафти маҳфил аз тарафи директори Маркази тарғиби адабиёт ва фарҳанги миллии Иттифоқи нависандагони Точикистон, сиёсатшинос Абдуллоҳи Раҳнамо таҳти унвони “Тоҷикистони озоди ман" бахшида ба 30-юмин солгарди Суруди миллии Точикистон маърузаи пурмӯҳтаво оид ба шарҳи Суруди миллии Точикистон ироа гардид.

Дар рафти чорабинӣ шоир Гулноз Тоҳириён дар бобати бузургдошти забон суханронӣ намуда, шеърҳои тозаэҷоди хешро баҳри ҳозирин қироат намуд. Сипас, мудири кафедраи забони тоҷикӣ Мӯнисахон Умарова дар мавриди “Забони миллат- пояи миллат" маърӯза намуд.

Тибқи дастури Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади амалигардонии "Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф" аз санаи 16.10.24 то 18.10.24 даври якуми Олимпиадаи ҷумҳуриявӣ байни донишҷӯёни Коллеҷи тиббии хусусии ноҳияи Муъминобод ташкил ва баргузор карда шуд.

Олимпиада тибқи талаботи Низомнома аз 5 фаннӣ таълимӣ: математика, физика, биология, химия ва информатика тариқӣ тестӣ ва хаттӣ гузаронида шуд, ки дар он теъдоди зиёди донишҷӯён фаъолона иштирок намуданд.

Баъди ҷамъбасти даври якуми ғолибон барои иштирок дар даври ҷумҳуриявӣ ба унвонии Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мегарданд.

Бо мақсади иҷрои дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои соҳибкасб ва ҳунарманд намудани ҷавонон бо ташаббуси Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумоваи ДДОТ ба номи Садриддин Айнӣ озмуни муассисавӣ таҳти унвони “Дастони моҳир” баргузор карда шуд.

Дар чорабинӣ директори Коллеҷ, дотсент Ғафурӣ Зоир Саъдулло, муовини раиси ноҳияи Шоҳмансур Зуҳурзода Заррина Ҳабибулло, намояндаи Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Саодат Исайнӣ, намояндаи КИ ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур, намояндаи Раёсати кор бо занон ва оилаи шаҳри Душанбе ва ҳайати омӯзгорону донишҷӯёни таълимгоҳ ширкат варзиданд.

Нахуст директори таълимгоҳ Зоир Ғафурӣ дар бораи иқдомоти бузургу арзишманди Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати дастгирии ҷавонон сухан гуфта, донишҷӯёнро дар ҷавоб ба ин ҳама ғамхорӣ ба донишандӯзию касбомӯзӣ ва худшиносию ватандӯстӣ ҳидоят кард.

Дар идома Зарина Зуҳурзода баромад карда, иброз дошт, ки Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумоваи ДДОТ ба номи Садриддин Айнӣ бо тарбияи кадрҳои соҳибкасбу ҳунарманд ва иқдомоти муҳим саҳми худро дар баргузории чорабиниҳои ноҳияи Шоҳмансур мегузорад.

Мавриди зикр аст, ки дар озмун иштирокчиён аз рӯйи наминатсияҳои саломнома, ороиши дастархон, омода намудани хӯриш, пешниҳоди рақс, омода намудани кулчақанд, тайёр кардани нони тоҷикӣ, хониши аллаи модар, ороиши мӯй ва намоиши либосҳои миллӣ ҳунарнамоӣ карданд.

Дар идома Саодат Исайнӣ ба ҳунару иштироки донишҷӯён баҳои баланд дода, изҳор дошт, ки ин иқдом ва кашфи чеҳраҳои соҳибистеъдод самараи Истиқлоли меҳан буда, дар натиҷаи заҳмату талошҳои шабонарӯзии Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои ҷавонони саодатманди тоҷик фароҳам оварда шудааст.

Дар охир ҳайати дастаҳо бо диплом қадрдонӣ гардида, ба омӯзгор Сайёра Холиқова ифтихорнома ва аз ҳисоби Иттифоқи касабаи кормандону донишҷӯёни Коллеҷ мукофотпулӣ тақдим карда шуд. Ҳамзамон, ба дигар сарпарастони гуруҳҳои академӣ, ки дар озмун иштироки фаъол доштанд, барои мусоидат дар ташкили озмун ифтихорнома тақдим гардид.