Мо имрӯз ба ёди онҳое, ки барои пирӯзии некӣ бар бадӣ ва хушбахтиву оромии аҳли башар ҷони худро нисор кардаанд, сари таъзим фуруд меорем.

Эмомалӣ Раҳмон

9-уми май ҳамчун Рӯзи Ғалаба ба таври ҳамешагӣ рӯзи шодиву нишот ва ифтихормандии миллатҳои музаффар хоҳад буд. Бо гузашти солҳо шукуҳ ва азамати ғалабаи бузург барои мардуми олам торафт аёнтар мегардад, зеро ин ғалаба мақсадҳои ботили ҳукумрони кулли олам шудани фашистони Германияро барбод дод ва ҳушдорест барои онҳое, ки дар сар хаёли хоми ғулом намудани халқҳоро мепарваранд.

Ин санаи таърихӣ барои наслҳои гузаштаву имрӯза ва оянда, гиромиву муқаддас боқӣ мемонад, чунки он рамзи ватандӯстиву фидокорӣ ва шуҷоату мардонагии падарону бобоёни мо буда, қаҳрамонии онҳо асрҳои аср вирди забони мардуми халқпарвари Тоҷикистон абадӣ боқӣ хоҳад монд.

Мо ба такрор рӯзҳои мудҳиши Ҷанги Бузурги Ватаниро ёдовар шуда, дар бораи омилҳои барангезандаи эҳсосоти қаҳрамониву ҷонфидоии онҳое, ки барои ҳифзи кишвари собиқ Шуравӣ сина сипар намуданд, барои бо хӯроку пӯшок ва силоҳ таъмин кардани сарбозон дар ақибгоҳ ҷонфидоёна заҳмат кашиданд, амиқтар андеша ронем, хубтар дарк кунем ва тарғиб намоем. Муборизае, ки халқиятҳои собиқ Шуравӣ бар зидди фашистони ғосиб мебурд, набарди одилона, озодибахш, набарди муқаддас буд. Ғалаба бар фашизм ва аз зулму асорати он раҳо ёфтани аҳли башар бори дигар собит сохт, ки агар дар байни халқҳо ва давлатҳо дӯстиву ҳамдигарфаҳмӣ вуҷуд дошта бошад, ягон қувваи бадхоҳу аҳриманӣ аз болои онҳо пирӯз намешавад.

Ба ибораи дигар, ғалаба дар Ҷанги дуюми ҷаҳон маҳз ба шарофати дӯстии халқу миллатҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ муяссар гардид, ки ин нуктаро ҳеҷ кас ҳаққи фаромӯш кардан ё нодида гирифтан надорад.

Дар айёми пуртазоди мо низ, яъне замоне, ки ба суботу оромии ҷаҳон хатарҳои азим, аз қабили терроризми байналхалқӣ, экстремизм, қочоқи маводи мухаддир, ҷинояткории трансмиллӣ ва монанди инҳо таҳдид мекунанд, ин сабақи бузурги таърихӣ маънии торафт муҳим касб менамояд.

Дар ин рӯз ёдовар шудан бамаврид аст, ки дар таъмини ғалабаи таърихӣ дар баробари ҳамаи халқҳое, ки бар зидди истибдоди фашистӣ бархоста буданд, халқи Тоҷикистон низ саҳми ба худ муносиб гузоштааст.

Дар бораи қаҳрамонии ҷанговарони тоҷикистонӣ матбуоти фронтӣ ва ватанӣ борҳо маводи гуногун нашр намуда бошанд ҳам, ёдовар шудани он аз манфиат холӣ нест. Чунки мардуми тоҷик дар роҳи тайкарда ва озмоишҳои фоҷиабори мубориза бар зидди фашизм аз ҳаёти душвори басар бурда руҳафтода нагардида, баҳри мустаҳкамии иқтидори ақибгоҳ, таъминоти сарбозону афсарони дар муҳорибаҳо фаъолият дошта, дар корҳои истеҳсолии тамоми самтҳои саноату хоҷагии халқ содиқона ёрии худро дареғ намедоштанд.

Корномаи ватандӯсти мо Саидқул Турдиев намунаи ибрати наслҳо буда, дар таърихи халқу миллат ҷовидона сабти заррин шудааст. Дар саршавии ҷанг ӯ мартабаи баланди замонаш депутати Совети Олӣ, ҷонишини Комиссариати комитети замин буд. Аз шахсони баландмартаба ӯ яке аз аввалинҳо буд, ки хоҳиши ихтиёран ба фронт рафтан карда буд. Саидқул Турдиев дар мубориза бо фашизм корнамоиҳои зиёд нишон дода, соли 1944 ҳангоми убури дарёи Днепр қаҳрамонона ҳалок мегардад. Баъди маргаш ӯ ба унвони олии «Қаҳрамони Иттифоқи Советӣ» мушарраф гардонида шудааст.

Фиристодагони Тоҷикистон дар тамоми давраи набарди Сталинград иштирок кардаанд. Корнамоии «Хонаи Павлов» ҳам бе номи тоҷик набуд. Дар қатори 18 ҷанговари «Хонаи Павлов», ки командирашон сержант Павлов буд, Аҳмад Турдиеви тоҷик ҳам буд. Фиристодагони Тоҷикистон О. Холматов, Б. Сиддиқов, А. Ҳакимов, К.Каримов, Б. Бегматов, Н. Мирзоев, И.Назаров, Ҳ. Раҳимов, Ф. Ниёзӣ, С. Иброҳимов, М. Муқимӣ, Т. Ҷӯраев, А. Эшматов, А. Устоев дар муҳорибаҳои Сталинград қаҳрамонӣ нишон додаанд. Дар рафти амалиёти ҷангии баъди Сталинград тоҷикписар Маҳмадшариф Шарипов дар озод кардани шаҳри Харков корнамоии бемислу монанд нишон додааст. Ӯ бо тани худ нуқтаи оташфишони (ДОТ)-и душманро пӯшондааст. Артиллеристон Исмоил Ҳамзаалиев ва Ҳоди Кенҷаев дар ҷангҳои «Курский Дуг» амали қаҳрамонона анҷом дода, захмӣ шуда бошанд ҳам то охирин тир ба танкҳо ва пиёдагардони душман оташ зада, душманро аз мавқеҳои мудофиакунанда нагузарониданд. Бо фармони Раёсати Шурои Олии СССР ба И.Ҳамзаалиев ва Ҳ. Кенҷаев унвони баланди Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ дода шуд. Моҳи октябри соли 1943 дар фронти Волхов Туйчи Эрджигитов синаи худро ба амбразураи душман сипар кард ва барои ҳуҷуми аскарони советӣ имконият дод. 21 феврали соли 1944 ба ӯ пас аз марг унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ дода шуд. Дар ҷангҳои наздикии шаҳри Уман, сарбози дивизияи 294-уми тирандозӣ Исмат Шарипов ҷасорату мардонагӣ нишон дода ба ӯ унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ дода шуд. Пас аз ҷанг пулемети «Максим»-и Бобоҷонов дар яке аз толорҳои осорхонаи Марказии Қувваҳои Мусаллаҳи СССР дар Маскав ба намоиш гузошта шудааст. Сафар Амиршоев дар ҷанги замини Литва қаҳрамонии худро анҷом дода, ба ӯ пас аз маргаш унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ дода шуд. Тоҷикон дар минтақаи шаҳри қалъаи Кенигсберги Германия қаҳрамонона ҷангиданд. Дар ин ҷангҳо комсорги баталонӣ Сайфулло Умаров ҷасорати беғаразона нишон додааст. Қаҳрамониҳои фарзандони халқи тоҷик то ба анҷоми Ҷанги Бузурги Ватанӣ давом ёфтааст. Онҳо барои дифои Ватан ва шарафу номуси мардуми худ дар сангарҳо муборизаи шуҷоатнок ва корнамоиҳои бузург нишон додаанд.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ин маврид гуфтааст: «Фарзандони халқи тоҷик дар ҳамаи ҷабҳаҳои ин ҷанги даҳшатнок, ки аз ҷумлаи фоҷиаҳои бузургтарини таърихи башарият буд, иштирок карда, аз имтиҳони ҷиддии таърих бо ҷасорату матонат ва сарбаландона гузаштанд».

Ҳамин тавр, дар якҷоягӣ бо ҳамаи ҷумҳуриҳои собиқ Шуравӣ ғалаба бар фашизми олмон таъмин карда шуд. Беш аз 300 ҳазор нафар фиристодагони Тоҷикистон дар ҷабҳаҳои мубориза шуҷоату мардонагӣ нишон дода, 92 ҳазор нафарашон дар майдонҳои набард ҳалок шудаанд.

Дар он давраи мудҳиш дар Ватани мо кам хонадонеро дучор омадан мумкин буд, ки доғи он ҷанги хонумонсӯзро надида бошад. 9-уми май моҳиятан рӯзи шодиву нишот, рўзи ғалаба бар зулмот аст ва ҳамчунин санаи ёдбуди онҳоест, ки барои халқу Ватан ҷони худро нисор кардаанд.

Имрўзҳо хотираи неки шаҳидони роҳи озодӣ ҳамчунин бо дақиқаи хомӯшӣ пос дошта мешавад. Бояд гуфт, ки давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба хусус Асосгузори сулҳу вахдати миллӣ- Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба собиқадорони Ҷанги Бузургӣ Ватанӣ ва ақибгоҳи он ғамхориҳои хосса зоҳир намуда, онҳо мудом таҳти сарпарастии доимӣ ва имтиёзҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор медиҳад, ки аз хислатҳои инсондустӣ, қадршиносӣ ва раиятпарварии Пешвои маҳбуби миллат шаҳодат медиҳад.

Хоҷазода Даврон Қурбоналӣ,

номзади илмҳои иқтисодӣ, дотсент

директори Коллеҷи техникию омўзгории ноҳияи Рўдакӣ

Дар Коллеҷи ҳунарҳои мардумии шаҳри Истаравшан ба муносибати ҷашни 80-умин солгарди Рузи Ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945, Рӯзи ҷавонони Тоҷикистон ва Рӯзи ҷаҳони футбол барои дарёфти Ҷоми раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон даври дуюми мусобиқаи варзишии футболи хурд ва волейбол миёни донишҷӯёни коллеҷҳо ва литсей касбӣ –техникии шаҳру ноҳияҳои Истаравшан, Панҷакент, Деваштиҷ, Зафаробод ва Шаҳристон баргузор гардид.

Дар тантанаи кушодашавии расмии мусобиқаи варзишии мазкур муовини раиси шаҳри Истаравшан Фирӯза Мӯъминзода, намояндагони Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Шарифзода Раҳмоналӣ ва Ҳилолиддин Шокирзода иштирок намуда, роҷеъ ба ташаббуси навбатии раиси Кумита академик Фарҳод Раҳимӣ суханронӣ намуда, ба иштирокчиёни мусобиқа муваффақиятҳо таманно намуданд.

Дар таърихи башарият санаҳое ҳастанд, ки аҳамияти ҷаҳонӣ дошта, ҳамчун рамзи иттиҳоду адолат, озодӣ ва фидокорӣ боқӣ мемонанд. Яке аз чунин санаҳои тақдирсоз ва пурмазмун, бешубҳа, 9 май - Рӯзи Ғалаба мебошад. Дар ин рӯз, соли 1945, ҷанги мудҳиштарини таърихи инсоният - Ҷанги Бузурги Ватанӣ анҷом ёфт ва инсоният бар фашизми гитлерӣ ғалаба кард.

Ин рӯз барои мардуми тоҷик низ чун рӯзгори ибратбахши таърихӣ ва манбаи ифтихор арзиш дорад. Арзишҳои маънавие, ки аз солҳои ҷангӣ ба мо ба мерос мондаанд - ҷонфидоӣ, ваҳдат, ватандӯстӣ ва эҳтиром ба сулҳ - имрӯз низ дар тарбияи насли нав нақши муассир мебозанд. Ин арзишҳо набояд фаромӯш шаванд, балки ба наслҳои оянда чун сабақи таърихӣ интиқол дода шаванд.

Ҷанги Дуюми Ҷаҳон (1941-1945) аз ҷиҳати теъдоди қурбониён, харобии моддӣ ва осебҳои маънавӣ яке аз фоҷиаовартарин воқеаҳои таърихи инсоният мебошад. Дар ин ҷанг беш аз 60 кишвар иштирок намуда, зиёда аз 70 миллион нафар ҷони худро аз даст доданд. Дар маркази мубориза бар зидди фашизм Иттиҳоди Шӯравӣ қарор дошт, ки Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон низ ҷузъи он ба шумор мерафт.

Мардуми тоҷик дар ин ҷанг бо шуҷоати бемисл ва ҳисси баланди ватандӯстӣ ширкат варзида, дар сарзаминҳои дур аз Ватан барои озодии инсоният мубориза бурданд. Беш аз 300 ҳазор нафар сокинони Тоҷикистон ба сафи Қувваҳои Мусаллаҳ сафарбар гардида, беш аз 100 ҳазор нафари онҳо ҷон бохтанд. Ҳазорон нафар бо ордену медалҳо қадрдонӣ шуда, 54 нафар бо унвони Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ сарфароз гаштанд. Ин далериву ҷасорат, ин фидокориҳо, имрӯз низ ҳамчун намунаи эҳтиром ба Ватан ва ҳимояи озодӣ арзёбӣ мешаванд.

Яке аз хусусиятҳои муҳими ин ҷанги ҷаҳонӣ дар он аст, ки танҳо тавассути иттифоқ ва дӯстии байни халқҳо, якдиливу фидокорӣ метавон хатари бузурги ҷаҳониро бартараф сохт. Рӯзи Ғалаба дар баробари рамзи пирӯзии низомӣ, ҳамзамон рамзи иттиҳоди миллию байналмилалӣ низ нақши калиди дорад.

Дар шароити ҷаҳони муосир, ки инсоният бо таҳдидҳои нав - аз терроризм то низоъҳои сиёсиву нажодӣ - рӯ ба рӯст, таҷрибаи он солҳо ҳамчун намунаи ваҳдати миллӣ метавонад хидмат намояд. Маҳз ҳамбастагии халқҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ сабаби асосии ғалаба гардид, ки Тоҷикистон низ дар ҳамон солҳои душвор дар паҳлуи дигар халқҳо қарор дошт ва нишон дод, ки хурдии ҷуғрофӣ монеаи бузурги маънавӣ шуда наметавонад.

Ғалаба танҳо як воқеаи низомӣ нест. Он дорои паҳлуҳои амиқи ахлоқиву маънавӣ мебошад. Аз он замон то имрӯз дар хотираи наслҳо на танҳо далелҳои ҷанг, балки фазилатҳои ахлоқӣ мисли сабр, матонат, фидокорӣ ва муҳаббат ба Ватан боқӣ мондаанд.

Маҳз ҳамин паҳлӯи маънавии Ғалаба аст, ки онро ба як рӯзи муқаддас барои миллати мо табдил додааст. Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мавриди аҳамияти Рӯзи Ғалаба чунин таъкид кардаанд: «Мо бояд ҳамеша хотираи неки он нафаронеро, ки барои озодии мо ҷон фидо карданд, гиромӣ дорем. Онҳо барои истиқлолу озодӣ ва саодати наслҳои оянда мубориза бурданд ва ин сабақи таърихии бузургест барои мо ва фарзандони мо».

Ин суханон масъулияти таърихӣ ва маънавии насли имрӯзаро боз ҳам бештар мекунад. Мо на танҳо бояд Рӯзи Ғалабаро ҷашн гирем, балки бояд дарк намоем, ки он дар худ паёми бузурги инсондӯстӣ, ватанпарварӣ ва садоқат ба арзишҳои олӣ дорад.

Ҳамасола дар Тоҷикистон Рӯзи Ғалаба бо ифтихор ва эҳтиром таҷлил мегардад. Дар ин рӯз ба пояи муҷассамаҳои қаҳрамонон гулчанбар гузошта шуда, вохӯриҳо бо собиқадорони ҷанг баргузор мешаванд. Дар мактабҳо, донишгоҳҳо ва муассисаҳои фарҳангиву таълимӣ чорабиниҳои тарбиявӣ ва дарсӣ ба муносибати ин рӯз ташкил карда мешаванд.

Ин гуна чорабиниҳо, аз як тараф, арҷгузорӣ ба гузашта ва аз тарафи дигар, тарбияи насли ҷавон дар рӯҳияи ватандӯстӣ ва посдории сулҳу амният мебошанд. Онҳо саҳми муассир дар ташаккули маърифати сиёсӣ ва ахлоқии хонандагону донишҷӯёнро доранд.

Имрӯз вазифаи ҳар як омӯзгор, падару модар ва шахсони масъул аз он иборат аст, ки бо истифода аз сабақҳои таърихии солҳои ҷанг, насли навро дар рӯҳияи меҳанпарастӣ, эҳтиром ба сулҳ, ифтихор аз таърих ва фидокорӣ тарбия намоем.

Таърих бояд дарс бошад, на танҳо ёдбуд. Агар мо натавонем ғалабаро ба дарси ахлоқӣ ва маънавӣ табдил диҳем, пас эҳтимол дорем, ки арзишҳои он тадриҷан фаромӯш шаванд. Мероси маънавии Рӯзи Ғалаба бояд ба системаи таълиму тарбия ворид гардад масалан, тавассути таълимоти таърихӣ, сӯҳбатҳои тарбиявӣ, намоишҳои санъатӣ, чорабиниҳои мактабӣ ва корҳои илмии донишҷӯён ва ҳоказо.

9 май - Рӯзи Ғалаба на танҳо рӯзи хотирмон, балки санаи муқаддаси ахлоқиву таърихист, ки тамоми инсониятро ба ваҳдату сулҳ даъват мекунад. Барои мардуми тоҷик ин рӯз ифтихор аз таърих, шинохти ҳақиқати зиндагӣ ва арҷгузорӣ ба фидокории ниёгон маҳсуб меёбад.

Мо вазифадорем, ки ин рӯзро ҳамчун рамзи ҷоннисорӣ, ваҳдат ва озодии башар гиромӣ дорем. Мероси таърихӣ ва маънавии он бояд дар қалби ҳар як шаҳрванди кишвар чун чароғи роҳнамо фурӯзон бошад.

САФАРЗОДА Ҳамза Сафар,

директори Коллеҷи информатика ва техникаи

компютерии шаҳри Душанбе

5 майи соли 2025 бо иштироки васеи омӯзгорону кормандон ва донишҷӯёни коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ доир ба масъалаи пешгирӣ ва бартараф намудани сабабу шароитҳое, ки ба содир намудани ҷиноят ва дигар ҳуқуқвайронкуниҳои хусусияти коррупсионидошта мусоидат менамоянд, аз ҷониби намояндагони Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди баррасӣ қарор гирифт.

Ҷаласа бо иштироки Муқимӣ Нигора - Сардори Раёсати муқовимат ба коррупсияи Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳамдамзода Садриддин, Файзиддин Ҳусензода - нозирони калони Раёсати муқовимат ба коррупсияи Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, маъмурият, кормандону омӯзгорон ва донишҷӯёни муассиса баргузор гардид.

Нахуст Сардори Раёсати муқовимат ба коррупсияи Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Муқимӣ Нигора ба сухан баромада, аз ҷумла зикр кард, ки моддаи 22 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи муқовимат ба коррупсия” як қатор мамониатҳоро муайян намудааст, ки дар мавриди мавҷуд будани ин мамониатҳо шахс наметавонад ба мансабҳои давлатӣ ё мансабҳои ба онҳо баробаркардашуда таъйин ё интихоб гардад.

Инчунин дар бораи ҷиноятҳои аз беэҳтиётӣ содиркардашуда, ки доғи судӣ ҳисоб мегардад, дар бораи доғи судӣ доштан, оид ба ҷиноятҳои вазнин ва оқибати он, ҷинояти қасдан содиршуда маълумот дода, даъват ба амал оварданд, ки ҳар яки мо дар хизмат ба халқу ватани худ, ба касбу кор ва вазифаи худ содиқ бошем, меҳнати ҳалол намоем, ба корҳое, ки оқибаташ пушаймонии руҳиву ҷонӣ меорад, даст назанем. Мо, ки тарбиятгарем, бояд аввал мураббии ақли худ бошем ва фарзандони миллатро дар руҳияи созандагию ободкорӣ, покию поктинатӣ ва меҳнати ҳалол тарбия намоем.

Инчунин қайд гардид, ки тибқи талаботи қонуни мазкур шаҳрвандоне, ки ба кор муроҷиат намуда, қабул мегарданд, бояд ҳатман маълумотномаи надоштани доғи судӣ пешниҳод намоянд. Зеро тибқи талаботи сархати якуми қисми 1 моддаи 22 Қонуни болозикр бармеояд, ки агар шахс доғи судӣ дошта бошад, то мавриди тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ бардоштани доғи судиаш наметавонад ба мансабҳои давлатӣ ё ба онҳо баробаркардашуда таъйин ё интихоб гардад.

Пас аз анҷоми ҷаласа бо дарназардошти пешниҳодҳои баррасишуда, қарор қабул карда шуда, ба масъулин дастуру супоришҳо дода шуд.

Рӯзи ғалаба рамзи садоқат, нишонаи ҳисси баланди ватандӯстӣ, шараф, ваҳдат ва рӯҳи устувору шикастнопазири халқҳои сулҳпарвару озодихоҳи олам аст.

Эмомалӣ Раҳмон

9-уми майи соли 1945 дар таърихи зиндагии мардуми Тоҷикистон ва давлатҳои собиқ Иттиҳоди Шуравӣ саҳифаи нав оғоз намуд ва онҳо тавонистанд, бар душмани худ пирӯзӣ ба даст оранд. Ин рӯз барои тамоми собиқ давлатҳои Иттиҳоди Шуравӣ, аз ҷумла мо, тоҷикистониён низ гиромӣ аст.

Имсол аз анҷоми набардҳои шадиду хунин ва фоҷиабори Ҷанги дуюми ҷаҳон, ки Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945 ва ғалаба бар фашизм марҳалаи асосиву ҳалкунандаи он буд, ҳаштод сол сипарӣ мешавад. Ин ҷашни умумимиллиро тамоми мардуми собиқ Иттиҳоди Шуравӣ ва мардуми сулҳхоҳи ҷаҳон, ки саҳми босазои худро дар таъмини Ғалаба бар фашизм гузоштаанд, қадрдонӣ менамоянд.

Ва сокинони Тоҷикистон мисли тамоми мардуми сулҳхоҳи олам солгарди ин санаи таърихиро ботантана ҷашн мегиранд. Иди Ғалаба барои тамоми мардуми сайёра, аз ҷумла халқи тоҷик санаи бисёр муҳим ва воқеан тақдирсозу таърихӣ мебошад. Зеро дар он солҳои мудҳиш низоми фашистӣ ба озодиву истиқлолияти аксари давлатҳо ва халқҳои ҷаҳон хатари ҷиддӣ эҷод карда буд.

Имрӯзҳо пос доштани чунин иди бузург аҳамияти махсуси худро дорад, зеро намояндагони зиёда аз 100 миллату халқият ҳамчун узви як оила муттаҳид гардида, барои ба даст овардани пирӯзӣ ҷоннисориҳо кардаанд. Дар ин ҷанги хонумонсӯз зиёда аз 72 кишвари дунё иштирок намуданд. Амалиёти ҳарбӣ дар қаламрави 40 давлати дунё ҷараён гирифта буд. Дар ин муҳорибаҳои шадиду хунин аз кишварҳои иштирокчии ҷанг зиёда аз 110 миллион нафар афсарону сарбозон сафарбар шуда буданд. Ин ҷанги фоҷиабор кишварҳои зиёдеро харобу тороҷ гардонида, тараққиёти онҳоро даҳсолаҳо ба қафо партофт. Дар натиҷа зиёда аз 50 миллион нафар одамон қурбон шуда, миллионҳо одамон машаққати руҳию равониро аз сар гузарониданд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар он давра аҳолиаш зиёда аз як миллион нафарро ташкил медод, дар ин набардҳои сангину хунин беш аз 300 ҳазор шаҳрвандон сафарбар карда шуда, онҳо бо ҷасорату қавииродагии худ ҷони худро баҳри ҳимояи Ватани бузург нисор намуданд. Родмардоне, ки дар муҳорибаҳои хунин иштирок намуданд, баҳри ҳифзи Ватан ва шарафу номуси мардуми хеш корнамоиҳо нишон додаанд, мояи сарфарозӣ ва ифтихор мебошанд. Дар Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ беш аз 92 ҳазор нафар тоҷикистонӣ, баҳри ҳифзи Ватан ба ҳалокат расидаанд. Барои мардонагӣ, далерию шуҷоат нишон додан 68 нафар иштирокчиёни ҷанг аз Тоҷикистон ба унвони олии «Қаҳрамони Иттиҳоди Шуравӣ» сазовор гашта, 21 нафарашон дорандаи ҷоизаи се дараҷаи ордени «Шараф», ҳамагӣ зиёда аз 90 ҳазор нафар бо ифтихорномаҳои Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои Мусаллаҳи Иттиҳоди Шуравӣ ва ордену медалҳо сарфароз гардонида шудаанд. Аз шумораи умумии фиристодагони Тоҷикистон 49973 нафарашон ба баталёнҳои коргарии сохтмонӣ ва ақибгоҳ сафарбар карда шудаанд, ки заҳмати софдилонаи онҳо то имрӯз аз ёдҳо нарафтааст.

Ҷоннисориҳои фарзандони тоҷик дар Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ дар корномаи таърихи миллати мо бо ҳарфҳои заррин сабт гардида, ҳамчун роҳнамои ибратомӯзи насли оянда боқӣ хоҳад монд. Дар байни онҳо ҷасорату шуҷоати бемисли қаҳрамонони Иттиҳоди Шуравӣ: Неъмат Қарабоев, Ҳодӣ Кенҷаев, Тӯйчӣ Эрҷигитов, Ҳайдар Қосимов, Домулло Азизов, Сафар Амиршоев, Исмоил Ҳамзаалиев, Эргаш Шарифов, Раҳимбой Раҳматов, Ӯрунбек Ёқубов, Боқир Давлатов, Саидқул Турдиев, Қудрат Қаюмов ва чандин ҷанговарони далери тоҷик лавҳаи таърихро ҷилло медиҳанд ва хотираи неки онҳо ҷовидона дар шиори “Ҳеҷ кас ва ҳеҷ чиз фаромуш намешавад” вирди забонҳо гардидааст.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар яке аз Паёмҳои табрикотии худ бахшида ба солгарди Рӯзи Ғалаба бар фашизм таъкид карданд, ки: "Дар солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ «зарбаи асосии фашизми гитлерӣ ба муқобили халқҳои собиқ Иттиҳоди Шуравӣ равона гардида буд. Аммо дар ҷавоб урдуи фашистӣ ба қаҳрамониҳои беназир, далериву шуҷоатмандӣ ва муборизаи беамони мардумӣ дучор гардида, дар натиҷа дастгоҳи пурқудрати ҳарбии фашизм шикаст хӯрд, сулҳу оромӣ дар ҷаҳон таъмин гардид ва роҳи халқҳои гуногуни ҷаҳон ба сӯи озодӣ ва зиндагии осудаву созанда кушода шуд".

Умуман, мо ҷоннисориҳои ҷанговаронро дар ҷабҳаҳои набарди мардона ва заҳмати шабонарӯзии калонсолону модарону хоҳаронро дар ақибгоҳ ҳеҷ гоҳ фаромӯш намекунем. Санаи 8 майи соли 1945 дар шаҳрчаи Карлсхорсти назди Берлин ҳуҷҷати расмии бечунучаро таслим шудани фашистон имзо гардид. Ба ин муносибат 9 май ҳамчун Рӯзи Ғалаба эълон гардид ва то ҳол қариб тамоми мардуми собиқ шуравӣ ин санаи бузурги таърихиро ҳар сол ҷашн мегиранд. Хизмати шоёни он абармардоне, ки солҳои 1941-1945 ватану миллатро ҳимоя намуданд, ҳаргиз аз хотири ин миллати тамуаддунофар фаромӯш намешавад.

Ҳамаи мо чун фарзандони миллати соҳибихтиёр ҳамеша шукронаи неъмати бузурги соҳибватаниро дорем ба Ватан содиқона хизмат мекунем, барои ҳимояи манфиатҳои милливу давлатӣ доимо омода ҳастем. Наслҳои имрӯза, яъне наврасону ҷавононро дар руҳияи баланди ватандӯстиву ватанпарварӣ ва худшиносиву худогоҳӣ тарбия намуда, тамоми саъю талоши худро ба хотири ободиву пешрафти сарзамини аҷдодиву давлати соҳибистиқлол, оромиву суботи ҷомеа ва таҳкими ваҳдати миллӣ равона месозем.

Аҳмадшо САИДЗОДА, н.и.п, дотсент, директори Литсейи

касбии техникии сохтмони шаҳри Душанбе

Ҳарчанд Ҷанги Якуми Ҷаҳон соли 1918 ба итмом расида буд, вале вазъи ҷаҳон беҳтар нагардид. Минбаъд на танҳо душмании давлатҳои бузурги капиталистии ҷаҳон бо Иттиҳоди Шӯрвӣ, ки Тоҷикистон низ аъзои он буд, сол то сол боло гирифт, балки зиддияти байни худи давлатҳои бузурги капиталистӣ ҳам дар авҷ буд.

Фашистон соли 1922 дар Италия ва соли 1933 дар Олмон ба ҳокимият соҳиб шуда, ташвиқоти ҷанги нави ҷаҳониро мебурданд. 25 – уми ноябри соли 1936 давлатҳои Олмон ва Япония “Иттифоқи зиддикоммунистӣ” – ро имзо карданд, ки он ба муқобили ҳаракати коммунистии ҷаҳон нигаронида шуда буд ва соли 1937 ба он Италия низ ҳамроҳ гардид.

Ҳукуматдорони ҳамонвақтаи Англия, Франсия ва ИМА мехостанд, ки Олмони фашистӣ ҳар чӣ зудтар ҷангро бо Давлати Шӯравӣ сар кунад, зеро руҳияи бадбинии онҳо нисбат ба Иттиҳоди Шӯравӣ хеле зиёд буд. Бо ҳамин мақсад, сарварони ҳукуматҳои Англия, Франсия ва Италия 29 – 30 – уми сентябри соли 1938 дар шаҳри Мюнхен бо канслери Олмон – Гитлер вохӯрда, ба ӯ вилояти Судети давлати Чехословакияро “туҳфа” карданд, ки ин воқеа дар таърих ҳамчун “сӯиқасди Мюнхен” маълум аст.

Аммо 15 – уми марти соли 1939 Гитлер тамоми Чехословакияро забт намуд. Моҳи августи соли 1939 Иттиҳоди Шӯравӣ бо Олмони фашистӣ “Шартнома дар бораи ба муқобили якдигар ҳуҷум накардан” – ро имзо карданд.

То якуми сентябри соли 1939 аксарияти давлатҳои Аврупо аллакай ба зери таъсири фашистони Олмон монда буданд. Минбаъд тамоми иқтисодиёт ва иқтидори ҳарбии ин давлатҳо ба манфиати Гитлер ва мақсадҳои забткоронаи ӯ нигаронида шуда буданд. 1 – уми сентябри соли 1939 Олмони фашистӣ ба муқобили Лаҳистон (Полша) ҷанг сар кард. Лаҳистон, Англия ва Франсия иттифоқчӣ буданд. Бинобар ин ҳукумати ин давлатҳо 3 – юми сентябри он сол ба муқобили Олмони фашистӣ ҷанг эълон карданд. Ҳамин тавр Ҷанги Дуюми Ҷаҳон сар шуд, ки он то 2 –юми сентябри соли 1945, яъне то маҳви иттифоқчии Олмони фашистӣ – Япония давом кард. Дар ин ҷанг 72 давлатҳои ҷаҳон иштирок намуданд, ки дар сафи қувваҳои мусаллаҳашон 110 млн нафар сарбозон сафарбар карда шуда буданд. Амалиётҳои ҷангӣ бошад, дар ҳудуди 40 давлатҳои ҷаҳон мегузашт.

Масъалаи сарҳадии байни Иттиҳоди Шӯравӣ ва давлати Финландия яке аз масъалҳои душвортарин ба ҳисоб мерафт Иттиҳоди Шӯравӣ аз давлати Финландия талаб мекард, ки хати сарҳади худро аз шаҳри Ленинград (ҳозира Санкт – Петербург) ба дохили давлаташ дуртар барад, аммо давлати Финландия ба ин розӣ набуд. Ниҳоят, 30 – уми ноябри соли 1939 баҳси сарҳадии байни Иттиҳоди Шӯравӣ ва Финландия ба ҷанги байни онҳо оварда расонид. Дар ҳамин ҷанг фарзанди халқи тоҷик Неъмат Қарабоев шуҷоат нишон дода, на танҳо аз фиристодагони Тоҷикистон, балки аз тамоми Ҷумҳуриҳои Осиёи Миёна аввалин шуда, ба гирифтани унвони баланд – Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ сарфароз гардид.

Оғози Ҷанги Бузурги Ватанӣ. Саҳарии 22 – юми июни соли 1941 Олмони фашистӣ, бе эълони ҷанг, аҳдшиканона ба ҳудуди Иттиҳоди Шӯравӣ ҳуҷум кард. Худи ҳамон рӯз иттифоқчиёни он, давлатҳои Италия, Финландия ва Руминия ҳам ба Иттиҳоди Шӯравӣ ҷанг эълон карданд. Якбора ба муқобили Иттиҳоди Шӯравӣ қувваи хело бузурги душман 190 дивизияи иборат аз 5,5 млн нафар аскар ва афсарон, 3,7 ҳазор адад танк, қариб 5 ҳазор адад самалётҳои ҷангӣ, зиёда аз 47 ҳазор адад тӯп ва минамиётҳо нигаронида шуда буданд. Душман, аз баҳри Сиёҳ то баҳри Балтик якбора ба ҳуҷум гузшт. Яъне Олмони фашистӣ на танҳо иқтидори ҳарбии худ ва иттифоқчиёнаш, ҳатто қувваи давлатҳои забтнамудаашро низ ба муқобили Иттиҳоди Шӯравӣ равона кард.