Паёмҳои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ҳуҷҷатҳои асосии стратегӣ тамоми ҷабҳаҳои ҷомеаро дар бар гирифта, ҳолати кунунӣ ва фардоро бо назардошти равандҳои ҷомеаи ҷаҳонӣ муайян месозад.

Дастгирӣ ва ғамхориҳо ҷиҳати рушди соҳаи илму маориф ва таъкидҳо доир ба баланд бардоштани мақоми он дар ҳалли масоили иҷтимоӣ- иқтисодии ҷомеа, такмили ҷаҳонбинии хонандагону донишҷӯён, бархӯрдории онҳо аз дастовардҳои илмию техникӣ башорат аз дилогоҳӣ ва дилсӯзии Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошад.

Дар низоми таҳсил ҷорӣ кардани меъёрҳои ҷаҳонӣ, тайёр намудани мутахассисони соҳибкасби ҷавобгӯ баталаботи бозори меҳнат, муҳим мебошад. Зеро сатҳи рушди ин ё он давлат, пеш аз ҳама, аз фаъолияти босамари кадрҳои баландихтисос вобаста аст.

Дар ин маврид Президенти кишвар таъкид менамоянд, ки: «сабаби асосии бадбахтии ҳар як миллат ва давлат эътибор надодан ба сифати мактабу маориф, саҳлангорӣ кардан ба тарбияи кӯдак аз хурдсолӣ ва фароҳам наовардани муҳити мусоид барои таълиму тарбия мебошад. Яъне, то вақте ки тамоми ҷомеа ба мактаб ва низоми маориф рӯй наоварад, миллат дастнигар, хору зор, таҳқиргашта ва афроди он моил ба ҳама гуна ҷиноятҳои сангину пешгӯйинашаванда боқӣ хоҳанд монд. Аз ин лиҳоз, метавон хулоса кард, ки сифати давлат на ба шумораи аҳолӣ, балки ба сифати аҳолӣ вобаста мебошад. Бинобар ин, ташаббус дар ин самт бояд пурра дар дасти давлат бошад. Маҳз барои ҳамин, ман аз рӯзҳои аввали роҳбарии худ ба масъалаи илму маориф эътибори доимӣ ва аввалиндараҷа медиҳам».

Аз Паём то Паём дар соҳаи маориф ҷиҳати бунёди муассисаҳои нави таълимӣ ва таҷдиду барқарорсозии онҳо дигаргуниҳои зиёде ба амал меоянд, мактабҳо бунёд ва азнавсозӣ мегарданд, ки дар натиҷа ҳазорҳо ҷойи нишаст барои хонандагон фароҳам оварда мешаванд. Таълими технологияҳои муосир дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, касбӣ, миёнаи махсус ва олӣ ба раванди воридшавӣ ба таҳсилоти ҷаҳонӣ суръат бахшида истодааст.

Президенти мамлакат илму маорифро ҳамчун захираҳои стратегии пешрафти кишвар арзёбӣ мекунанд ва барои маърифатнокии аҳолии мамлакат ва тадриҷан беҳтар намудани аҳволи иҷтимоии кормандони соҳаи илму маориф мунтазам тадбирҳои зарурӣ меандешанд.

Бомаротиб зиёд намудани музди меҳнати кормандони соҳаи илм, афзун гардидани маоши омӯзгорони мактабҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ва таҳсилоти олии касбӣ, бо сифати баланд интишор ёфтани китобҳои дарсӣ, бо лавозимоти заруриву компютерҳо таъмин шудани муассисаҳои таълимӣ дар роҳи фароҳам овардани шароити мусоид барои таълиму тарбияи самарабахш мебошад.

Барои торафт вусъат гирифтани раванди бунёдкориву созандагии Ватани азизамон ва мустаҳкам намудани иқтидори иқтисодиву иҷтимоӣ ва илмиву зеҳнии давлати соҳибистиқлоламон морозарур аст, ки ҳамеша суханони Сарвари давлатросармашқи корҳои хеш намоем.

Ҷаҳонгир АБДУҒАФФОРОВ,

ҷонишини декан оид ба корҳои

таълими факултети забонҳои хориҷии

Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумова

Бо мақсади иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муроҷиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ» дар Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабули шаҳрвандон аз ҷониби Раиси Кумита ҳар ҳафта рӯзи шанбе баргузор мегардад.

Бо ин мақсад имрӯз, 18-уми январи соли 2025, дар Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабули навбатии шаҳрвандон аз ҷониби Раиси Кумита академик Фарҳод Раҳимӣ баргузор гардид, ки дар он сардорони раёсат ва мудирони шуъбаҳои дастгоҳи марказии Кумита иштирок намуданд.

Муроҷиаткунандагон аз ҳисоби омӯзгорон, кормандони касбу кори гуногун, хонандагону донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти ибтидоиву миёнаи касбӣ ва волидайни онҳо, доир ба озод кардан аз маблағи шартномаи таҳсил, интиқол аз як муассисаи таълимӣ ба муассисаи дигар, идомаи таҳсил дар зинаи доктор phd, ҳимояи рисолаҳои илмӣ, таъмин бо ҷойи кор ва дигар масъалаҳо муроҷиат намуданд.

Дар рафти баррасии муроҷиатҳо Раиси Кумита академик Фарҳод Раҳимӣ ба масъулин ҷиҳати ҳаллу фасли саривақтии масоили мавҷуда дар муҳлатҳои муайян дастуру супоришҳои мушаххас доданд.

Зинаи таҳсилоти миёнаи касбӣ дар самти омода намудани кадрҳои баландихтисоси коргарӣ фаъолияти густурда дошта, ҷиҳати таъмини корхонаю муассисаҳо ва ташкилотҳои давлатию ғайридавлатӣ бо мутахассисон рисолати муҳиме бар дӯш дорад. Фаъолияти пурсамари мутахассисони ин зинаи таҳсилот дар пешрафти ҳаёти иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва маданию фарҳангии мамлакат нақши муассир дошта, таваҷҷуҳи корхонаю муассисаҳо ба мутахассисони ин зина рӯз ба рӯз бештар мегардад.

Ҳамин аст, ки дар Паёми навбатии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии мамлакат дар баробари дигар самту соҳаҳо ба ин зинаи таҳсилот низ таваҷҷуҳ гардида, Сарвари давлат таъкид намуданд, ки бо шуғли пурмаҳсул таъмин намудани аҳолӣ яке аз ҳадафҳои стратегии давлат муайян гардида, аз ҳисоби ҷавонон омода намудани кадрҳои баландихтисос ва бо ҷойи кор таъмин кардани онҳо яке аз вазифаҳои муҳим мебошад.

Бояд гуфт, ки дар шароити имрӯз, ки аз рӯи ихтисосҳои техникӣ, омӯзгорӣ ва тиббӣ ташкилоту муассисаҳои кишвар ба мутахассисон ниёз дошта, ҳамчунин, талабот дар бозори меҳнати кишварҳои дигар низ ба ин мутахассисон меафзояд, омода намудани кадрҳои баландихтисоси зинаи таҳсилоти миёнаи касбӣ талаботи замон мебошад. Аз ин рӯ, дар солҳои соҳибистиқлолӣ на танҳо мазмуни таҳсилот тағйир ёфт, балки муассисаҳои таълимӣ ба худ шакл ва мазмуни навро касб намуда, барои беҳтар намудани фаъолияти кории онҳо ниҳоди нав – Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ёфт.

Дар ин замина, қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи таҳсилоти миёнаи касбӣ» барои таҳияи дигар ҳуҷҷатҳои меъёрии соҳа имконият фароҳам оварда, раванди рушди ин намуди муассисаҳои таълимиро дар замони истиқлолият фароҳам овард.

Дар ҷомеаи имрӯзи кишвар рӯз ба рӯз талабот ба ихтисосҳои ин зинаи таҳсилот бештар гардида, ба ихтисосҳои тиббӣ, омӯзгорӣ, техникӣ ва иқтисодӣ таваҷҷуҳи шаҳрвандон чандин маротиба бештар шудааст. Бо ибтикори Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъсису ифтитоҳи муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбии ба талаботи замон ҷавобгӯ дар ноҳияҳои дурдасти кишвар имконият фароҳам овард, ки шароити мусоиди таълимию тарбиявӣ, техникию илмӣ ва таъмин бо кадрҳои баландихтисос дар онҳо фароҳам омад.

Айни ҳол, дар ҷумҳурӣ 88 муассисаи таҳсилоти миёнаи касбӣ (коллеҷ) фаъолият намуда, дар ин зинаи таҳсилот аз рӯи 10 самт (тиббӣ, педагогӣ, кишоварзӣ, техникӣ, технологӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, варзишӣ ва фарҳанг) мутахассисон омода гардида, бо гирифтани маълумоти миёнаи касбӣ ба истеҳсолот фиристода мешаванд.

Тибқи маълумоти оморӣ дар зарфи беш аз 33 соли соҳибистиқлолӣ дар Тоҷикистон теъдоди муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ 47-то афзуд, ки аз таваҷҷуҳи роҳбарияти олии мамлакат, ба вежа Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ин соҳа мебошад.

Айни замон дар зинаи таҳсилоти миёнаи касбӣ аз рӯи 209 ихтисос мутахассисон омода мешаванд, ки нисбати замони шуравӣ 113 ихтисос зиёд буда, ҳар сол бо назардошти пешрафти илму техника ихтисосҳои нави ба талаботи бозори меҳнати кишвар ҷавобгӯ кушода шуда, ба таснифоти ихтисосҳои муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ илова мегарданд.

Ҳамзамон, талаботи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати таъмини муассисаҳои таълимӣ бо таҷҳизоти техникию муосир ба иҷро расида, муассисаҳои таълимӣ бо компютер ва дигар воситаҳои аёнии таълимӣ таъмин шуданд, ки дар раванди дарс ва корҳои амалӣ пайваста мавриди истифода ва омӯзиш қарор мегиранд.

Дар маҷмӯъ, Истиқлолу суботу оромии кишвар имконият дод, ки дар самти таъсиси лабораторияҳову паркҳои технологӣ, китобхонаҳои электронӣ, хариди китобҳои илмию бадеӣ ва методӣ, ҳамкорӣ бо муассисаҳою корхонаҳо ҷиҳати ба корҳои амалӣ ҷалб намудани донишҷӯён, ташкили кабинетҳои фаннӣ, таҷҳизондани онҳо бо маводди аёнӣ, таъмин бо компютер ва дигар воситаҳои нави техникӣ дар ин муассисаҳои таълимӣ шароит фароҳам оварда шавад.

Наҷбудинзода Ҳабибулло, муовини директор оид ба корҳои таълими Коллеҷи техникию омӯзгории Н. Рӯдакӣ

Таълими замонавӣ дар зинаи инноватсияҳои нав истодааст, ки асосан ба рушди технологияҳои зеҳни сунъӣ такя мекунад. Ин технологияҳо имкониятҳои васеи фардикунонии раванди таълимро кушода самаранокии таълимдиҳӣ ва автоматикунонии баҳодиҳии таълимро таъмин менамояд.

Дар навбати худ ҷорикунии зеҳни сунъӣ ба раванди таълим якчанд муаммоҳои этикӣ ва амалиро низ ба вуҷуд оварданаш мумкин аст, ки бояд ҳалли худро пайдо кунад. Мақолаи мазкур имкониятҳои зеҳни сунъиро ба сифати қувваи ҳаракаткунандаи табаддулоти системаи таълим ва оқибатҳои ҷойдошта, инчунин тамоюли рушди онро дар доираи таълим дида мебарояд.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми навбатии худ ба Маҷлиси Олӣ ҷиҳати вусъат бахшидан ба равандҳои инноватсионӣ ва истифодаи ҳамаҷонибаи имкониятҳои технологияи рақамӣ дар иқтисодиёт солҳои 2025-2030 – ро «Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия» эълон намуд. Вобаста ба ин яке аз ҷузъҳои асосии иқтисодиёти рақамӣ «зеҳни сунъӣ» ба шумор меравад. Дар иқтисодиёти рақамӣ бартарияти принсипи «зиндагӣ ва таҳсил», бо ибораи дигар, «таълим дар тамоми ҳаёт» зоҳир мегардад.

Иқтисодиёти рақамӣ зарурати такмили доимии малакаҳои касбии мутахассисонро тақозо мекунад, зеро ҷойҳои корӣ дар асоси технологияи нав бахусус зеҳни сунъӣ босуръат пеш меравад. Зеҳни сунъӣ аллакай мавқеи худро дар ҳаёти рӯзмарра пайдо карда таъсири худро дар соҳаҳои гуногуни фаъолият расонида истодааст. Таълим низ истисно набуда зеҳни сунъӣ пай дар пай омили калидии муайякунандаи рушди соҳаи мазкур шуда истодааст. Технологияи таълими мошинӣ, алгоритмҳои коркарди забони табиӣ ва системаҳои шуурии таҳлили маълумотҳо аллакай дар муассисаҳои таълимии тамоми дунё истифода шуда истодаст, ки усулҳои таълими анъанавиро иваз намуда барои омӯзгорону донишҷӯён имкониятҳои навро ба вуҷуд оварда истодааст.

Яке аз доираи калидии истифодабарии зеҳни сунъӣ дар таълим – ин таълими мутобиқат (адаптивӣ) мебошад. Алгоритмҳои шуурӣ маълумотҳоро оиди давомот таҳлил намуда хоҳиш ва дараҷаи дониши донишҷӯёнро муайян менамояд ва маводҳои таълимиро мувофиқи талаботҳои фардӣ мутобиқ месозад. Чунин барномаҳои фардикунонидашуда ҷалби донишҷӯёнро ба дарсҳо зиёд намуда натиҷаҳои онрҳоро беҳтар менамояд. Афзалиятҳои таълими мутобиқат:

1. Самаранок азхудкунии маводҳо

2. Кам шудани вақти азхудкунӣ

3. Баланд бардоштани ҳавасмандӣ ва ҷалби донишҷӯён

Нақши калидиро дар системаҳои адаптивӣ алгоритмҳои шуурии таълими машинавӣ мебозанд, ки қобилияти дар реҷими вақти ҳақиқӣ метавонанд маълумотҳоро оиди давомоти донишҷӯён таҳлил намояд. Инчунин қонуниятҳоро муайян намуда самтҳои фардии таълимдиҳиро ташаккул диҳад. Мисоли ингуна платформаҳои адаптивӣ барномаҳои зерин мебошанд:

1. KNEWTON – Платформаҳои адаптивии барномаҳои таълимии доираи васеъ

2. ALEKS – системаи шуурии омӯзиши математика ва илмҳои дақиқ

3. DREAMBOX LEARNING – барномаҳои адаптивӣ барои математикаи ибтидоӣ

4. TURBOLEARN – навиштани лексия дар компютер ба таври автоматӣ

Баланд бардоштани самаранокии таълим бо ёрии ёварҳои зеҳни сунъӣ амали гардонида шуда истодаанд. Масалан дар малакатҳои пешрафтаи ҷаҳон аз ҷумла: Олмон, Чин, Канада, Амрико ва Британияи Кабир дар масъалаи истифодаи зеҳнис сунъӣ пешқадам буда Олмон системаи рушдкардаи таҳсилоти олиро доро аст ва дар донишгоҳҳои пешқадами он барномаҳо оиди истифодаи зеҳни сунъӣ ва омӯзиши машинавро пешниҳод мекунанд. Инҳо асосан дар донишгоҳҳои Technical University Of Munich ва University of Freiburg васеъ ба роҳ монда шудаанд. Ба щайр аз фардикунонии таълим, технологияҳои зеҳни сунъӣ барои баланд бардоштани самаранокии кори омӯзгорон мусоидат мекунанд. Ёварҳои шурӣ дар асоси зеҳни сунъӣ метавонанд дар худ вазифаҳои реҷавиро бар дӯш гиранд, ба омодасозии маводҳои таълимӣ, ташкили раванди таълим ва баҳодиҳии давомот алоқаманд аст. Ин имкон медиҳад, ки омӯзгорон вақти зиёдтарро барои машщулиятҳои эҷодӣ бо донишҷӯён пайдо кунанд.

Ёварҳои зеҳни сунъӣ имкон медиҳанд, ки нақшаҳои дарсиро бо баҳисобгирии стандартҳои таълим тартиб диҳад ва талаботҳои фардии таҷрибаҳои педагогиро қонеъ гардонад. Инчунин системаҳои таҳлили шуурӣ, тестҳо, вазифаҳои хонагӣ ва дигар корҳоро баҳогузорӣ намуда вақти омӯзгоронро барои оқилона истифода бурдан кӯмак расонад. Дар бобати идоракунии синфҳо, назорати фаъолнокӣ ва таҳлили маълумотҳо имкон медиҳанд, ки омӯзгорон раванди таълимро самаранок истифода ва ташкил намоянд. Инчунин генераторҳои зеҳни сунъӣ ба сохтани маводҳои таълимӣ, видеонаворҳо, презентатсияҳо ва дигар маводҳои зарурӣ мувофиқи параметрҳои додашуда қодир астанд. Вале бар замми ин ҳама имкониятҳо хатарҳое ҷой дорад, ки дар ҳолати ба форищболӣ роҳ додан метавонанд самараи дилхоҳро надиҳанд. Ҷорӣ намудани зеҳни сунъӣ ба системаи таълим якчанд зиддиятҳоро низ ба миён оварданаш мумкин аст, ки ба ин бояд тавваҷӯҳи махсус бояд зоҳир намуд. Муаммоҳои калидии ҷойдошта ин ҳимояи махфияти маълумотҳои иштирокчиёни раванди таълим ба ҳисоб рафта, имкони пурзӯр шудани нобаробарии иҷтимоӣ, инчунин хатари ивази иштироки инсон дар раванди таълим ба равандҳои пурраи автоматикунонидашуда вуҷуд дорад:

1. Махфияти маълумотҳо – ҷамъ ва истифодаи маълумотҳои шахсӣ барои таълими мутобиқат танзимкунии дақиқро барои ҳимояи дастнорасии ҳаёти шахсӣ талаб менамояд.

2. Дастрасӣ ва баробарӣ - Бояд баробариро дар боби дастрасӣ ба технологияҳои зеҳни сунъӣ барои тамоми иштироккунандагон новобаста аз ҳолати иҷтимоию – иқтисодӣ таъмин кунанд.

3. Омили инсонӣ – дар таълим бояд муозинати байни автоматикунонӣ ва нақши иштироки инсон нигоҳ дошта шавад то ин, ки ҷанбаҳои калидии раванди таълим аз байн наравад.

Мувофиқи рушди минбаъдааи технологияҳои зеҳни сунъӣ интизор шудан мумкин аст, ки он дар раванди таълим бозҳам меафзояд. Мутахассисони соҳаи мазкур пешбинӣ мекунанд, ки дар оянда боз ҳам платформаҳои нав ва мукаммали мутобиқат, ёварҳои шуурии омӯзгорон ва баҳогузории автоматии дониш пайдо мешаванд. Аммо ба амал татбиқ намудани ингуна технологияҳои рақамӣ аз мо дида баромадани ҷанбаҳои этикӣ ва амалиро талаб менамояд то ин, ки ворид намудани технологияҳои зеҳни сунъӣ ба системаи таълим бехатар ва боадолатона таъмин карда шавад.

Оқилона истифода бурдани зеҳни сунъӣ метавонад омили баланд бардошатани сифат ва дастрасии илм дар тамоми ҷаҳон гардад.

Ашӯров Ҳусейн Раҳимович - омӯзгори фанҳои техникии кафедраи «Нақлиёт ва Сохтмон»-и Коллеҷи политехникии ноҳияи Зафаробод

“Рушди илму маориф калиди пешрафти ҳамаи соҳаҳо ва омили муҳимтарини таъмин намудани ояндаи босуботи давлат ва фардои босаодати ҷомеа ба ҳисоб меравад”

Эмомалӣ Раҳмон

Боиси ифтихор аст, ки мардуми сарбаланди кишвар ҳамасола бо як эҳтироми хоса ва умеди нек барои ояндаи дурахшани ватани маҳбубамон Тоҷикистон бо як иттиҳоду сарҷамъӣ Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро мешунаванд, ки дар раванди баргузории он намояндагони аҳли зиёи мамлакат фаъолона иштирок менамоянд.

Паёми навбатии Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон», ки 28 декабри соли 2024 ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ироа гардид, навиди тозае аз муваффақияту дастовардҳои Тоҷикистон дар панҷ соли охир маҳсуб меёбад.

Паёми Президенти мамлакат санади расмиест, ки дар он натиҷаҳои фаъолияти давлатро тули як сол муҳокима намуда, стратегия ва ҳадафҳои рушди минбаъдаи онро муайян менамояд ва барои ҳалли масъалаҳои мубрам тадбирҳои заруриро пешниҳод мекунад.

Роҳбари давлат зимни ироаи Паёми навбатии хеш ба тамоми самтҳои тақвиятдиҳанда ва пешбарандаи давлат равшанӣ андохта, аз муваффақиятҳои ноилгардидаи тамоми қишри ҷомеа дар соли ҷорӣ, ки барои рушди устувори давлат ва муаррифии он дар сатҳи байналмилалӣ заминагузор мебошанд, боифтихори самимӣ суханронӣ намуданд.

Қобили зикр аст, ки масъалаи мактабу маориф, нақши омӯзгор дар пойдории сулҳу суботи кишвар ва омода намудани мутахассисони ба талаботи бозори меҳнат ҷавобгӯй ҳамасола дар Паёми Пешвои миллат мавриди баррасӣ қарор гирифта, бо мақсади боз ҳам беҳтар намудани соҳаи мазкур ва ҳамқадам будан бо ҷаҳони муосир ба масъулини соҳа вазифагузориҳо карда мешавад.

Бояд қайд намуд, ки асоси ташаккул ва рушду нумуи ҳар давлату миллатро соҳаи маориф ташкил медиҳад, зеро рушди ҷомеа, амнияти давлат бевосита ба рушди маориф вобастагӣ дорад. Дар даврони соҳибистиқлолии кишвар илму маориф ва фарҳанг ба як рукни муҳими иҷтимоӣ табдил гардида, чун ҷавҳари миллӣ эътироф гаштааст. Дар марҳалаи нави тараққиёти кишвар ба соҳаи маориф афзалияти аввалиндараҷа дода мешавад, чунки ин соҳа дар таҳкими пояҳои давлати демократӣ, ҳуқуқбунёд ва дунявӣ нақши калидӣ дорад. Имкониятҳои хуби фароҳамгардида барои таҳсил аз самараи заҳматҳои шабонарӯзӣ ва нақшаҳои созандаю некбинонаи Пешвои миллат дар самти пешрафти илму маориф муарриф дарак медиҳанд.

Маориф дар сиёсати имрӯзаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз самтҳои асосӣ ба ҳисоб меравад, зеро ки маҳз пешрафти илму маориф барои тарбияи насли наврас, ҷавонони аз нигоҳи сиёсӣ зиракӣ ва мутахассисони ҷавобгӯи замони муосир мусоидат менамояд. Пешрафти соҳаи мазкур имкон медиҳад, ки ҷавонону наврасон аз ҳар гуна хатарҳои замони муосир эмин буда, тафаккуру онҳо рушд ёфта, аз шомилшавӣ ба ҳар гуна гуруҳҳои ифротӣ ва даст задан ба амалҳои ғайриқонунӣ худдорӣ намоянд.

Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми имсолаи хеш иброз доштанд, ки “Сабаби асосии бадбахтии ҳар як миллат ва давлат эътибор надодан ба сифати мактабу маориф, саҳлангорӣ кардан ба тарбияи кӯдак аз хурдсолӣ ва фароҳам наовардани муҳити мусоид барои таълиму тарбия мебошад.”, Ин суханҳои санҷидашудаи Пешвои миллат аз падару модарон, мураббиёни кӯдакистонҳо ва омӯзгорон дар таълим ва тарбияи насли наврас масъулияти дучандро тақозо менамояд, зеро кӯдаконе, ки аз мактаб дур монда дар муҳити носолим тарбият меёбанд, ҳеҷ гоҳ шахсони руҳан ва ҷисман солим бавоя намерасанд. Дар оянда дар ҷамъият ҳамчун шахсияти обруманд мақоми худро намеёбанд.

Амалӣ намудани 8 барномаи давлатӣ ва 2 стратегияи дарозмуддат, ки имрӯз дар соҳаи маорифи кишвар татбиқ шуда истодааст ва ба рушду инкишофи таълиму тарбия, амалигардонии ислоҳоти соҳа, дастгирии мактабу омӯзгор, таълифи китобҳои дарсии насли нав мусоидат менамояд, аз сад фисад баланд бардошта шудани музди маоши кормандони соҳаи маориф давоми солҳои 2020 - 2024, сохта ба истифода додани биноҳои нави таълимӣ, азнавсозии биноҳои қаблӣ ифтитоҳи муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, таҳсилоти томактабӣ ва таъмири синфхонаҳои иловагии муҷаҳҳаз бо тамоми технологияҳои муосир бори дигар аз иқдоми саривақтӣ, самаранок ва ташаббусҳои созандаи Президенти маҳбуби кишварамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати дастгирии омӯзгорон ва фароҳам овардани шароити хуб барои таълиму тарбияи насли наврас дарак медиҳад.

Тайи солҳои соҳибистиқлолии кишвар бо талошу пайгирӣ ва ташаббусу ҳидоятҳои раҳнамунсози Пешвои миллат маориф яке аз соҳаҳои афзалиятноки мамлакат эълон гардид. Ин иқдом имкон дод, ки дар ин самт дигаргуниҳои куллии бунёдӣ рӯйи кор оянд ва садҳо иншооту муассисаҳо бунёд ва мавриди баҳрабардорӣ қарор гиранд.

Иштироки бевоситаи Президенти кишвар дар раванди ифтитоҳи муассисаҳои тозабунёди кишвар, ташкил ва баргузор намудани вохӯрии Роҳбари давлат бо аҳли маорифчиёни кишвар аз таваҷҷуҳи хосаи Пешвои миллат ба ин соҳаи муҳими ҳаётан муҳими ҷомеа дарак медиҳад.

Дар Паёми навбатии худ Сарвари давлат қайд намуданд, ки “Тайи солҳои соҳибистиқлолӣ дар кишвар 3670 муассисаи нави таҳсилоти миёнаи умумӣ, 262 муассисаи томактабӣ ва 35 муассисаи таҳсилоти олии касбӣ сохта ба истифода дода шуд”. Албатта, ибрози ин шумора танҳо ба гуфтан осон аст, зеро бунёди ин иншоотҳо аз Ҳукумати мамлакат заҳматҳои басо мушкилро талаб менамояд.

Дастури Роҳбари давлат ба Вазорати маориф ва илм ва роҳбарони мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба дар панҷ соли оянда бо истифода аз ҳамаи сарчашмаҳои маблағгузорӣ ва бо дарназардошти ҳадафи гузошташуда барои фарогирии 50 фоизи кӯдакони синну соли томактабӣ бунёди 800 муассисаи таҳсилоти томактабӣ ва беш аз 1000 муассисаи таҳсилоти умумиро таъмин намудан ғамхориҳои маорифпарваронаи Пешвои миллат шабоҳат медиҳад

Дар Паёми имсола (28.12.2024) ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъалаи омӯзгор мактабу муассисаҳои олии касбӣ, пайванди ногусастании илму дониш ва дар истеҳсолот амалӣ гаштани он таваҷҷуҳ намуда, қайд кардаанд, ки “Дар зинаи таҳсилоти олӣ, масъалаҳои сатҳу сифати таълим, дараҷаи касбии омӯзгорон ва истифодаи технологияҳои муосир аз ҷониби онҳо, ҷорӣ намудани технологияҳои рақамӣ дар раванди таълим, таҳкими заминаи моддиву техникӣ, ҳамкориҳои байналмилалӣ, табодули илмии омӯзгорону донишҷӯён, корҳои илмиву таҳқиқотӣ ва тадбирҳои тарбиявӣ ҳанӯз ба тақвият ниёз доранд”. Дар ин росто, мо омӯзгорони зинаи таҳсилоти миёнаи касбиро мебояд бо истифодаи технологияҳои муосир таълимгирандагонро бо усулҳои муосир ба таълим фаро гирифта. Барои идомаи таҳсил дар зинаи таҳсилоти олӣ заминаи мусоид гузорем.

Таҳаввулоту дигаргуниҳои замони муосир омӯзгоронро водор менамояд, ки дар тарғиби моҳияти озодӣ, истиқлолият ва ҳифзи музаффариятҳои он, ташвиқу тарғиби арзишҳои миллӣ, аз ҷумла, забон, таъриху фарҳанг, расму оин, анъанаҳои миллӣ ва ба ин восита дар ниҳоди хонандагону донишҷӯён таҳким бахшидан ҳисси миллӣ, ифтихори ватандорӣ ва омода будан ба ҳифзи манфиатҳои миллӣ саҳмгузор бошанд. Аз ин хотир, дар асоси таҷрибаи таърихиву фарҳанги миллӣ тарбия намудани насли наврас ва омода намудани мутахассисони соҳибкасби ба талаботи бозори меҳнат рақобатпазир яке аз вазифаҳои муҳими омӯзгорон ба ҳисоб меравад.

Аз ин рӯ, зарур аст, ки ҳамаи кормандони соҳаи маорифи кишвар ба касбу кор ва фаъолияти худ содиқ бошанд, бо истифода аз шароити фароҳамбуда миллат танҳо бо мақсади таълим ва тарбияи насли наврас камари ҳиммат банданд ва дар рушди инкишофи давлат, донишманд гардидани аҳолии кишвар, муаррифӣ намудани ҷумҳурӣ аз ҷониби олимону муҳаққиқон ва ихтироъкорон дар сати ҷаҳонӣ саҳмгузор бошанд. Насли ҷавонро зарур аст, ки ба омӯзиши илмҳои замонавӣ, забонҳои хориҷӣ, технология ва инноватсия таваҷҷуҳ намуда, сазовори боварию эътимоди Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон гарданд.

Тавре ки Пешвои миллат иброз доштанд: “То вақте, ки тамоми ҷомеа ба мактаб ва низоми маориф рӯй наоварад, миллат дастнигар, хору зор, таҳқиргашта ва афроди он моил ба ҳама гуна ҷиноятҳои сангину пешгӯйинашаванда боқӣ хоҳанд монд. Маҳз барои ҳамин ман аз рӯзҳои аввали роҳбарии худ ба масъалаи илму маориф эътибори доимӣ ва аввалиндараҷа медиҳам”. Дар ин асно мо омӯзгорон ва аҳли илму маорифро зарур аст, сазовори боварӣ ва дастгириҳои Роҳбари давлат гардида, бо умедвориҳо аз татбиқи нуқтаҳои Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ ва соҳибватаниву соҳибдавлатӣ шукрона намоем.

Бо дарназардошти вазъияти ноором дар ҷаҳон зиракии сиёсиро аз даст надода, баҳри ҳифзи марзу бум ва муқаддасоти миллату ватани маҳбубамон кӯшиш ба харҷ диҳем. Барои дар сатҳи баланд таҷлил намудани 35- солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон камари ҳиммат баста, дар ин самт амалҳои созандаи хешро устувор намоем.

Иҷрои дастуру ҳидоятҳои судманди Паёми Пешвои миллат мо аҳли маорифро муваззаф менамояд, ки фаъолияти мунтазами хешро баҳри таҳкими истиқлолияти давлати муқаддасамон Тоҷикистони азиз қавитар намуда, баҳри иҷрои дастуру супоришҳо ва вазифаҳои дар ҷараёни Паёми Сарвари давлат баёнгардида, хусусан беҳдошти сифати таълиму тарбия, омода намудани мутахассисони ҷавобгӯи талаботи замони муосир, сатҳи азхудкунии фанҳои дақиқ, омӯзиши фанҳои забони рӯсиву англисӣ ҳамчун забони муоширати байналмилалӣ, баланд бардоштани сатҳи маърифатнокии ҷавонон, пешгирии ҷавонон аз роҳҳои шомил нашудан ба гурӯҳҳои ифротӣ, даст назадан ба амалҳои характери ҷиноӣ ва коррупсионидошта саъю талош намуда, баҳри гиромидошти арзишҳои миллӣ нерӯи ҷисмонӣ ва ақлонии худро равона намоем ва бо ин васила дар пойдории истиқлолияти давлатӣ ва ваҳдати миллӣ саҳми босазои хешро гузорем.

Наҷибулло РАБИЗОДА,

директори Коллеҷи муҳандисию

омӯзгории шаҳри Душанбе,

номзади илмҳои техникӣ

Дар Паёми имсолаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии мамлакат соҳаи таҳсилоти касбӣ ҳамчун самти афзалиятнок таъкид гардида, Сарвари давлат иброз доштанд, ки барои баланд бардоштани сифати таълим, ҷорӣ намудани технологияҳои нав ва таҳкими заминаҳои моддиву техникии муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ тадбирҳои зарурӣ андешида мешаванд. Илова бар ин, сохтмону азнавсозии муассисаҳо ҷиҳати ҷалби бештари шаҳрвандон ба касбомӯзӣ идома хоҳад ёфт.

Сорбон Бобомуродзода, сокини вилояти Суғд, баъди хатми мактаби миёна дигар таҳсилро идома надоду ба муҳоҷират рафт ва давоми 10 сол инҷониб дар Русия кор мекунад. Ӯ тӯли ин муддат дар як анбори ширкати боркашонӣ ҳамчун борбардор кор мекард, вале баъдан, ширкат техникаҳои нав ворид карда, корро тавассути техникаҳо ба роҳ монд, ки талабот ба қувваи ҷисмонии коргарон кам шуд. Бинобар ин, ширкат 10 коргарро ихтисор намуд, ки дар қатори дигарон Сорбон низ буд.

Илоҷи ягонаи пешбурди зиндагии ӯ ва дигар коргарон кор дар сохтмон буд. Дар сохтмон азбаски онҳо касбу ихтисоси муайян, аз ҷумла муҳандисӣ ё кафшергарӣ надоштанд, маҷбур буданд, ки корҳои вазнинро бо қувваи ҷисмонӣ анҷом диҳанд. Ӯ мегӯяд, ки дар сохтмон кори кафшергар, мутахассиси барқ, хати обу ташноб, устои рангу бор ва таъмири замонавии хонаҳо арзиши баланд дорад.

“Ҳамроҳи мо сохтмончиён, кафшергарон ва дигар мутахассисон кор мекарданд, ки назар ба мо қариб як баробар зиёдтар маош мегирифт ва ҳамзамон, ба онҳо дигар ёрдамчиҳо кӯмак мекарданд. Мо бо вуҷуди оне, ки кори зиёд мекардем, вале маоши нисбатан камтар доштем”, - иброз дошт Сорбон.

Ӯ мегӯяд, талаботи зиёди ҷоришуда аз ҷониби кишвари мизбон ва харҷи зиёди пардохт ӯро барои андешидани чора водор намуд. Бинобар ин, Сорбон мехоҳад ягон ихтисоси заруриро соҳиб шавад, то ки ҳам маълумоту ҳам таҷриба андӯхта, кори нисбатан сабук ва маоши беҳтаро дар дохили кишвар пайдо намояд.

Ҳамсуҳбатамон бо таассуф изҳор дошт, ки агар дар гузашта касбу кори ба талаботи замон мувофиқро меомӯхт, шояд ин вақт кори муносибу доимӣ медошт, на ин ки баъзан ҳафтаҳо коре пайдо намекард.

Аз муҳтавои ин суҳбатҳо ба хулосае омадан мумкин аст, ки барои соҳиби ҷойи кори муносиб шудан тадбири заруриро аз қабл бояд андешид. Зеро имрӯз тамоми корҳоро аз таҳияи нақша то бунёд ва раванди фаъолияташон мутахассисони донандаи хуби соҳа анҷом медиҳанд ва дар бозори меҳнат талабот ба соҳибихтисосҳо хеле зиёд аст.

Ба маълумоти бахши меъморӣ ва сохтмони шаҳри Хуҷанд дар миқёси шаҳр ҳоло сохтмони беш аз 100 бинои баландошёнаи истиқоматӣ, марказҳои савдо ва иншооти маъмурӣ идома дорад, ки дар рафти сохтмони як бинои баландошёна аз 30 то 40 нафар сохтмончиён ба кор ҷалб карда мешаванд ва ҳоло бештари ин сохтмонҳо ба коргари соҳибкасб ниёз доранд.

Бахтиёр Болтаев, корманди масъули ширкати сохтмонии “Элит-сохтмон” дар шаҳри Хуҷанд иброз дошт, ки дар сохтмони бинои 13-ошёна онҳо 40 нафар бинокорони соҳибихтисосро ба кор чалб кардаанд, зеро таваҷҷуҳи асосӣ ба сифати кор равона шуда, назорат аз болои сифат доимӣ аст. Сохтмончиён вобаста ба ҳаҷм ва соати корӣ ҳаққи заҳмати муносиб пайдо мекунанд.

Бояд гуфт, ки кадрҳо дар соҳаҳои мухталифи коргарӣ асосан дар литсейҳои касбӣ-техникӣ тайёр карда мешаванд. Айни ҳол, дар шаҳру ноҳияҳои вилояти Суғд 23 литсейи касбии техникӣ амал мекунад, ки хонандагон баъди хатми синфи 9 ва 11 имкони идомаи таҳсил ва ҳунаромӯзиро дар онҳо аз рӯи ихтисосҳои гуногун, аз ҷумла челонгар, тракторчӣ, сантехник, таъмиргари муҳаррики автомобил, кафшергари газу барқ, ронанда, дуредгар, гаҷкор, дӯзанда, ҳисобдор ва садҳо касбу ҳунарҳои заруриро доранд.

Хуршед Умаров баъди хатми синфи 9 ба Литсейи касбии техникии сохтмони шаҳри Хуҷанд омада, касби челонгар-сантехникро меомӯзад. Ӯ зимни суҳбат гуфт, ҳоло дар қаламрави зодгоҳаш-ноҳияи Деваштич бунёди биноҳои истиқоматии баландошёна зиёд шудаанд ва ба чунин касб талабот афзудааст. Аз сабаби оне, ки литсейи касбӣ шароити беҳтар, ва устохонаҳои таълимӣ-истеҳсолӣ дорад, ӯ ин ҷоро интихоб кард, зеро метавонад ҳам дониш гирад ва ҳам амалан корро омӯзад.

Ҳоло шумораи бештари онҳое, ки ба литсейҳо барои касбомӯзӣ меоянд, ҷавонон аз деҳот мебошанд, зеро мӯҳлати таҳсил 2 сол аст ва арзиши пардохти солона низ нисбатан арзон ё ба тариқи ройгон аст. Зимни сӯҳбат аксари омӯзгорону хонандагони литсейҳои касбии техникии шаҳру ноҳияҳои вилояти Суғд иброз доштанд, ки солҳои охир таваҷҷуҳ ба касбомӯзӣ зиёд гардид. Аз ин рӯ, умед аст, ки барои боз ҳам беҳтар намудани шароити таҳсил ва тарбияи мутахассисон аз ҷониби роҳбарони муассисаҳо ташаббусҳо бештар мешаванд.

Дар маҷмӯъ, бояд таъкид намуд, ки омӯхтани касбу ҳунарҳои миллию муосир дар ҷавонӣ боис ба пешбурди зиндагии шоиста мегардад. Аз ин рӯ, ҳар як нафарро мебояд, ки новобаста ба самти фаъолият ҳатман як касбро аз худ намояд, зеро касбомӯзӣ омили муваффақият ва таъмини зиндагии сазовор аст.

Маҳмуд АҲМАДӢ,

рӯзноманигор

Бо фармони Президенти мамлакат аз 4-уми декабри соли 2024 интихоботи вакилон ба Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олӣ ва маҷлисҳои маҳаллӣ рӯзи 2-юми марти соли 2025 таъин гардид. Интихоботи дарпешистода тибқи дастури Пешвои миллат, Конститутсия ва қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд шаффофу озод ва дар сатҳи баланд баргузор гардад ва интихобкунандагон номзадҳои арзандаи худро интихоб намоянд.

Интихобот ҳамчун раванди сиёсӣ дар ҷаҳони муосир тавсиф гашта, ба сифати механизми эътирофшудаи таъмини иштироки мардум дар ташаккул ва ё амалинамоии ҳокимияти сиёсӣ баромад мекунад. Аз ин нуқтаи назар, давлатҳо дар раванди татбиқи ин механизми муҳим дар доираи арзишҳо, меъёрҳо ва муқаррароти ташаккулёфта, ки ба анъана ва фарҳанги миллию давлатдории онҳо рабт дорад, баҳри шаклгирии низоми интихоботии худ кўшиш мекунанд.

Интихобот ҳамчун падида шакли зарурии инъикоси ҳуқуқи инсон ва шаҳрванд аст. Он воситаи асосӣ ва ҳатто дар баъзе давлатҳо шакли беҳтарин ё ягонаи иштироки воқеӣ дар сиёсат ва идораи корҳои ҷамъиятию давлатӣ мебошад. Интихобот воситае мегардад, ки шаҳрванд дар ин раванд бевосита иштирок намуда, номзади фаъол ва арзандаи худро интихоб намояд ё худ мавриди интихоби дигарон қарор гирад ва ба василаи интихобот ба ҳокимияти марҳилаҳои сиёсӣ ворид гардад.

Ҷанбаи дигари тавсифкунандаи низоми интихоботӣ хусусияти сохторию функсионалӣ дошта, ифодакунандаи низоми иерархии комиссияҳои интихоботӣ, ки вобаста ба сатҳи мақомоти намояндагӣ таъсис дода мешаванд, ба ҳисоб меравад. Вобаста ба ин дар фасли 2 Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон» низоми комиссияҳои интихобот, тартиби ташкил ва фаъолияти онҳо муқаррар карда шудааст.

Тибқи моддаи 10 Қонуни конститутсионии болозикр «Барои ташкил ва гузаронидани интихоботи аъзои Маҷлиси миллӣ ва вакилони Маҷлиси намояндагон комиссияҳои зерини интихобот ташкил карда мешаванд: комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсии Ҷумҳурии Тоҷикистон; комиссияҳои ҳавзавии интихобот оид ба интихоботи аъзои Маҷлиси миллӣ; комиссияҳои ҳавзавии интихобот оид ба интихоботи вакилони Маҷлиси намояндагон ва комиссияҳои участкавӣ оид ба интихоботи вакилони Маҷлиси намояндагон.

Дар ин замина аз тамоми интихобкунандагон тақозо мегардад, ки барои ояндаи дурахшони Тоҷикистон, пеш аз ҳама, дар ин маъракаи муҳим фаъолона ширкат намуда, роҳи минбаъдаи худро барои панҷ соли оянда муайян созем. Аз ҷониби Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсӣ ва мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар ҳавзаҳои интихоботӣ тамоми шароити мусоид муҳайё карда мешаванд.

Демократия ва интихобот мафҳумҳои ҷудонопазир ва пурракунандаи якдигар мебошанд, зеро дар амал «ҳукмронии халқӣ» бе намояндагони интихобшудаи ҳукумат тасаввурнопазир аст. Бешубҳа, интихобот василаи сиёсӣ мебошад, зеро тавассути он мақомоти ҳокимият ташаккул меёбад. Дар баробари ин, аҳамияти интихобот, пеш аз ҳама, дар он зоҳир мегардад, ки он асоси демократияи намояндагӣ буда, ба шаҳрвандон имкон медиҳад, ки дар идоракунии ҳокимият иштирок намоянд.

Боварии комил дорам, ки кулли сокинони кишвар санаи 2 марти соли 2025 дар ҳавзаҳои интихоботӣ ба ҷонибдории номзадҳое овоз хоҳанд дод, ки ҳимояи манфиатҳои халқу миллатро ҳадафи асосии фаъолият қарор додаанд.

РИЗОЕВА Маликамо Маҳмадуллоевна,

муовини директор оид ба таълими Коллеҷи ҷумҳуриявии хореографӣ ба номи Малика Собирова

Ҳунар сармояи гаронест, ки инсонро бузургию шаҳомат бахшида, ӯро болидаруҳ мегардонад. Шахси ҳунарманд аз донае хирман месозад, аз матое ҷома медӯзад ва аз гуле гулзор ҳосил мекунад. Бо дастони ҳунарманду меҳнатофаринаш ақли ҳар як бинандаро тасхиру асир месозад.

Имрӯз нишонаҳои қадимию таърихии ҳунармандони Тоҷикистон дар бозёфтҳои бостоншиносон аз талу теппаҳои шаҳру навоҳии кишварамон пайваста ёфт мешаванд, зеро халқи тоҷик аз азал бо ҳунармандию тамаддунофарӣ ном бароварда, ҳунарҳои волои аҷдодиамонро бо унсурҳои бостонии фарҳанги миллат барои ояндагон боқӣ мондаанд, ки яке аз онҳо оҳангарӣ аст.

Дар замони кунунӣ ба ин касб танҳо ашхосе машғуланд, ки онро аз падару бобоёни хеш омӯхтаанду ин рисолатро давом дода истодаанд, дар ҳоле ки ин ҳунар барои мардум, махсусан сокинони деҳот ниҳоят зарур аст. Бо мақсади огоҳӣ пайдо кардан аз вазъи ҳунари оҳангарӣ тасмим гирифтем, ки онро дақиқтар омӯзем ва бо ҳунармандони ин ҷода суҳбат намоем.

Оҳангарӣ яке аз ҳунарҳои суннатии тоҷикон буда, аз қадимулайём халқи тоҷик ба маҳсулоти ин навъи ҳунармандӣ ниёз дорад, зеро ҳаёти мардуми деҳотро бе асбобҳои корӣ, аз ҷумла бел, каланд, табар, теша, дос, болға, корд, гулмех, наъл ва монанди ин тасаввур кардан ғайриимкон аст. Дар маҷмӯъ, беш аз 100 номгӯи ашёву асбобҳо аз ҷониби оҳангарон омода карда мешавад. Шахсеро, ки ин навъи ҳунарро ба худ касб намудааст, оҳангар мегӯянд.

Маҳсули ҳунари оҳангариро дар тамоми шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ мушоҳида кардан мумкин аст, зеро ҳамаи асбобу олоти оҳании кишоварзӣ ва рӯзгор дар дӯкони оҳангарӣ тайёр карда мешаванд.

Бояд гуфт, ки оҳангар бештар аз оҳанҳои вазнину боқувват маҳсулоти зарурии худро омода мекунад. Ҷараёни тайёр кардани маҳсулоти оҳангарӣ чунин аст: оҳанро аввал дар оташ сурх (мулоим) карда, сипас ба рӯи сангдон гузошта, бо болғаи калон мекӯбанд, то дар шакли даркорӣ қолаб гирад. Баъди ин, боз гашта, онро ба оби хунук мегузоранд. Ин амалро чандин маротиба такрор мекунанд. Ҳамин тариқ, маҳсулот тайёр мешавад. Ҳангоми кор кардан оҳангар болға, амбӯр, сангдон, оташковак ва ғайраро истифода мебарад.

Агар ба таърихи ин пеша назар андозем, оҳангарӣ дар замонҳои қадим ба вуҷуд омада, дар ҳазораҳои 3-4 то милод дар Эрону Мисри қадим аз оҳан олоти меҳнат месохтанд. Аз ин ҷост, ки аз қадим ҳунари оҳангарӣ маъмул буда, ниёгони мо дар ибтидои ҳазораи 1 то милод истифодаи филизро медонистаанд. Онҳо оҳанро дар курае мегудохтанд, ки ҳарораташ ба 1300 - 1400 дараҷа мерасид.

Ба хотири огоҳии бештар ёфтан аз нозукиҳои соҳа мо бо усто Амиршоҳ, истиқоматкунандаи деҳаи Ғарғараи ноҳияи Данғара, ки ба ин касби бобогии хеш шуғл меварзад, ҳамсуҳбат шудем. Усто Амиршоҳ гуфт, барои дарёфти ризқу рӯзии фарзандонаш дар баробари касби дигар доштаашон боз ин ҳунарро низ омӯхтааст.

Вай мегӯяд, ҳарчанд ин ҳунарро аз маҷбурӣ ва душвории зиндагӣ омӯхта бошад ҳам, имрӯз ин касб ба ӯ нони ҳалол медиҳад. Ба таъкиди ӯ, дар дӯкони оҳангарӣ бо як нафар кор мушкилтар аст ва ба ҳамин хотир, дар дӯконҳои оҳангарӣ аслан ду кас фаъолият мекунанд.

Ба таъкиди ӯ, аз қадим то замони мо, ба ин ҳунар таваҷҷуҳ бештар буд, зеро он замон азбаски асп воситаи асосии нақлиёт, борбардорӣ ва ҳайвони ёвар дар хоҷагӣ буд, талабот ба тамоми абзорҳои он-узангу, наъл, лаҷом, зевари зин ва дигар воситаҳои ороишӣ аз оҳану мису нуқра тавасути ҳунари оҳангар сохта мешуд.

Ба зикри ҳамсуҳбатамон, бештари сокинони хоҷагиҳо заминдорону деҳқонон буданд ва дар соҳаи кишоварзӣ пешбурди кори ҳар як хонадон аз маҳсулоти сохтаи оҳангар вобаста буд, махсусан юғу испор, ки воситаи асосии шудгор буд, бе заҳмати оҳангар ба даст намеомад. Оҳангар фақат барои кишоварзону чорводорон қариб 10 – 15 навъи олот тайёр мекард.

Ҳамсуҳбатамон дар мавриди ин касби пуршараф бобоӣ, ки бидуни олотҳои омоданамудаи ин ҳунармандон инсон зиндагониашро тасаввур карда наметавонад, мегӯяд, ба қадри ин ҳунари аҷдодиамон на ҳама мерасад, зеро солҳои охир бо сабаби камфаъолиятии оҳангарон ба ҷойи белу каланди бо сифати хуб сохташуда ашёҳои пасту бесифати чинӣ дар бозорҳо ҷой гирифтаанд.

Бояд гуфт, ки дар даҳсолаи охир баробари беҳ шудани сатҳи зиндагии мардум ва аз молу колои хориҷӣ, бахусус чиноӣ пур шудани бозорҳои кишвар таваҷҷуҳ ба ҳунарҳои дастӣ миёни сокинони деҳот низ ба таври назаррас кам гардид. Ин боис шуд, ки аксари ҳунарҳои қадимии мардумӣ аз байн рафтанд ва ё ба он ҳотаваҷҷуҳи зарурӣ зоҳир нагардид. Масалан, дар як деҳа, ки солҳои қабл даҳҳо оҳангар, чармгар, кафшдӯз, тоқидӯз, намадбоф ва намояндаи садҳо касби дигарро пайдо кардан мумкин буд, ҳоло баъзан ёфтани як устои ҳунарҳои мардумӣ душвор аст.

Ба қавли ҳунарманд Маҳмадулло Ҳасанов, яке аз сабабҳои аслии ин тамоюл пур шудани бозор аз масолеҳи пастсифат мебошад. Масалан, имрӯз дар бозорҳои кишвар ҳама гуна маҳсулоти ивазкунандаи ҳунарҳои мардумиро пайдо кардан мумкин аст, ки аз хориҷ ба бозорҳои кишвар ворид мешаванд. Аз ин рӯ, акнун ба ҷойи масолеҳи оҳангарони миллӣ дар бозорҳо бел, каланд, табар, теша, арра ва дигар молҳои хориҷӣ бо сифати паст, вале бо нархи арзон пешкаш карда мешаванд.

Ин ҳунарманд мегӯяд, яке аз сабабҳои арзонии молҳо ба он вобаста аст, ки онҳо дар кишварҳои хориҷӣ тавасути технологияи муосир истеҳсол карда мешаванд.

Агар дар Тоҷикистон як оҳангар тамоми рӯз як табар созад, масалан, дар Чин техника дар як соат даҳҳо ҳазор табар истеҳсол мекунанд. Ин аст, ки автоматикунонӣ нашудани истеҳсоли ҳунарҳои мардумӣ ва ворид шудани алтернативаҳои дастрасу арзони онҳо аз кишварҳои дигар боиси бемайлии ҳунармандони деҳот ва қариб пурра аз байн рафтани аксари навъи ҳунарҳои мардумӣ шудааст. Дар натиҷа, ҳолати мазкур ба он оварда расонидааст, ки дуредгарӣ, оҳангарӣ ва садҳо ҳунарҳои дигари зебои мардумиамон дар садади нобудшавӣ қарор доранд. Яъне, офаридаҳои дастии ҳунармандони кишвар, ки сифати баланд, вале нархи гарон доранд, дар баробари молҳои шабеҳи аз хориҷ бо нархи арзон воридшаванда рақобатпазириро аз даст медиҳанду ҳунармандон харидорони худро пайдо карда наметавонанд.

Ёдовар мешавем, ки бо назардошти зарурати инкишофёбии инфрасохтории деҳот, аз байн рафтани ҳунарҳои қадимӣ ва дигар ҷанбаҳо Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соли 2018-ро «Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ» ва солҳои 2019-2021-ро «Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунаҳои мардумӣ эълон намуданд. Дар асоси он аз ҷониби Пешвои миллат Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳунармандӣ» ба имзо расид, ки санади мазкур заминаи устувор ва кафолатдиҳандаи рушди ҳунармандӣ буда, имкон медиҳад, то тадбирҳову барномаҳои нави соҳавӣ баҳри рушди ҳунармандӣ роҳандозӣ гарданд.

Имрӯз фароҳам овардани шароит барои ҳунармандон, хусусан бархӯрдор гаштани онҳо аз имтиёзҳои андозию гумрукӣ, ки аз ҷониби Ҳукумати мамлакат роҳандозӣ гардид, имкон медиҳад истеҳсоли маҳсулоти ҳунармандӣ, аз ҷумла дӯконҳои сохтану фурӯши армуғонҳо барои сайёҳони дохилию хориҷӣ дар шаҳру деҳоти ҷумҳурӣ зиёд шуда, ҷойҳои кории нав таъсис ёфта, сатҳи некӯаҳволии мардум баланд гардад.

Тавре ки зикр гардид, қисми зиёди ҳунармандон бо сабабу омилҳои болозикр, махсусан кам шудани ниёзҳои пешинаи харидорон чандон шавқманд нестанд, ки фарзандонашон ин мероси бойи гузаштагонашро аз худ карда, ҳунари аҷдодиро идома диҳанд. Ҳол он ки ҳунар дар заминаи таъмини меросият ва аз насл ба насл интиқол додани он таъмин карда мешавад. Пас, механизми ягонаи рушди ин ҳунарҳои мардумӣ автоматикунонидани раванди истеҳсолоти он мебошад. Бинобар ин, аз ҷониби Пешвои миллат саноатикунонии босуръати кишвар ҳадафи чоруми стратегӣ эълон карда шудааст.

Ҳамин тавр, касби оҳангарӣ аз зумраи ҳунарҳое ба шумор меравад, ки омӯзиш, тадқиқ ва корбурди он аз бунёд то фарҷом дар ҳаёти одамизод нақши босазо дорад. Новобаста аз омилҳои камтаваҷҷуҳӣ ба он ҳунари оҳангарӣ то имрӯз миёни мардум пойдор буда, намояндагони онро аҳёнан вохӯрдан мумкин аст.

Табиист, ки имрӯз таваҷҷӯҳи мардум ба маҳсулоти оҳание, ки аз ҷониби як оҳангари оддӣ таҳия мегардад, камтар гардидааст. Чунки таъсири пешрафти техникаву технология ва ба вуҷуд омадани ашёву маводди замонавӣ, истифода намудани асбобҳои фабрикавӣ ва ё барои осон гардидани кор истифодаи дастгоҳҳои ҳозиразамон то андозае ҷойи ашёҳои худсохти оҳанинро гирифтааст.

Хулоса, пас аз мушоҳидаҳо гуфтан мумкин аст, ки то кунун миёни мардум ҳунари оҳангарӣ ва маҳсулоти он мавриди истифода қарор дорад, ҳарчанд на ба таври васеъ. Ин пеша дар шароити имрӯз аслан дар деҳот, махсусан он ҷойҳое, ки корхонаҳои калони истеҳсоли маҳсулоти оҳанӣ нестанд, бештар рушд мекунад. Аз ҷиҳати дигар, барои ҳунармандони деҳот дастрасии ашёи хом мувофиқ аст, зеро асбобу оҳанпораҳои корношоямро аз мардуми маҳаллӣ ҷамъоварӣ намуда, ба таври фаровон истифода менамоянд.

Парвина ДАВЛАТОВА,

рӯзноманигор

Эргашбой Ғафуров, устоди Коллеҷи ҷумҳуриявии ҳунарҳои мардумии шаҳри Истаравшан, ягона нафарест, ки то ҳол ин ҳунари қадимиро идома медиҳаду дар ин самт шогирдонро омода менамояд. Ӯ ба сохтани аъҷубаҳои гуногун, аз ҷумла бозичаҳо аз маҳсулоти гуногун бо шаклҳои ғайриодӣ машғул асту кӯшиш мекунад, ки ин ҳунарашро ба насли наврасу ҷавон низ нишон диҳад.

Бино ба нақли худш, ӯ беш аз 40 сол боз бо аъҷубасозӣ машғул аст. Ин ҳунар ба ӯ аз бобокалонаш усто Ғафури кулолгар мерос мондааст, ки дар ҳавзаи ҳунарии Истаравшан шахсияти номдор ва устои моҳиру чирадаст буд. Ҳунарманд аз он дар хавотир аст, ки агар насли навраси имрӯз ин ҳунарро ҳифз накунанд, боз як ҳунари қадимӣ моли таърих мегардад. Аз ин рӯ, мекӯшад, ки донистаҳояшро ба шогирдон омӯзонаду онҳоро дар ин ришта ҳамчун мутахассис омода намояд.

Ҳамсуҳбатамон ба ёд овард, ки аввалин аъҷубаи сохтааш муҷассамаи харчае буд, ки дар болояш одам нишастааст. Бобояш таваҷҷӯҳи ӯро ба ҳунари аъҷубасозӣ дида, барои дилгарм сохтани аберааш онро дар хумдон пухта, аввалин маҳсули заҳматашро ба дасташ додаст. Он вақт қаҳрамони мо бо вуҷуди оне, ки 10 сол дошт, бо таваҷҷуҳи беандоза ба омӯхтани ҳунари аъҷубасозӣ камари ҳиммат баст.

“Фикр мекунам, аксари он нафароне, ки дар деҳот ба воя расидаанд, ҳатман дар овони кӯдакӣ аз лойҳои оддӣ чизҳои гуногун, махсусан бозичаҳои гилӣ сохтаанд. Дар хонаи мо, ки лойи кулолӣ фаровон буд, ҳар рӯз аъҷубае месохтам. Ба ин кор бобокалонам бештар кӯмак мекарданд. Дар фасли гармо бо аҳли оила аз саҳар то шом ба сохтану ороиши аъҷубаҳо машғул мешудем. Имрӯз он саҳнае, ки дар овони кӯдакиям буд, айнан такрор меёбад. Ман бо аҳли оила нишаста, ба наберагону пайвандон тарзи сохтани аъҷубаро меомӯзонам. Фарзандону наберагонам аз нозукиҳои ин ҳунар воқифанду кам-кам бо ин кор машғул мешаванд. Фикр мекунам, агар онҳо низ ин ҳунарро аз худ накунанд, боз як ҳунари қадимӣ моли таърих мегардад. Ҳарчанд имрӯз таваҷҷӯҳи ҷавонон ба ин навъи ҳунар зиё аст, аммо ҳифз намудану ба ояндагон мерос гузоштани ҳунар мушкил аст”,- зикр кард қаҳрамони мо зимни суҳбат.

Дар синфхона-устохонаи таълимиаш дар Коллеҷи ҷумҳуриявии ҳунарҳои мардумӣ шоҳиди он шудем, ки аъҷубаҳои сохтаи ӯ шаклу намуди тааҷҷубовар доранд ва кас аз диданашон гумон мекунад, ки онҳо як бозёфти таърихианд.

Мушоҳидаи чандлаҳзаинаи мо дар ин устохона мо нишон дод, ки бештари онҳо дар сурати аждаҳо, дев, махлуқҳои тахайюлии тарсангез ва пайкараҳои ҷонварони гуногун сохта шудаанд. Баъзе аз онҳо бо доштани даҳони калон, чашми сеқабата ё думи хурду калон шаклашонро иваз намуда, тарсовар шудаанд.

“Аъҷубаҳо хусусияти мифологӣ доштанд. Гузаштагони мо онҳоро ҳамчун рафъкунандаи қувваи бадӣ ва шиканандаи сеҳру ҷоду медонистаанд. Дар аксари хонаҳо аъҷубаро дар ҷойҳои чашмрас нигоҳ медоштанд, то нафаре, ки бо чашми бад меояд ба он бархӯрда, шиканаду чашми бад ба он хонавода таъсир нарасонад. Аз ин хотир, қариб дар ҳамаи хонаҳо аъҷубаҳоро вохӯрдан мумкин буд. Онҳоро ҳамчун ҳуштак низ истифода мебурданд, аммо дар мавридҳои хос. Кӯдакон бештар дар ҷашни Наврӯз аз аъҷуба ҳуштак мекашиданд. Ин амали онҳо гӯё боронро ҷеғ мезадааст. Ҳоло кӯдакон онро ҳамчун бозича ё ҳуштак истифода мебаранд. Аз ин рӯ, ҳаҷми аъҷубаҳо низ хурдтар ва ба дасти кӯдакон мувофиқ шуданд”,- гуфт Эргашбой Ғафуров зимни суҳбат.

Бояд гуфт, ки аъҷубаҳои сохтаи ӯ якранг набуда, аз ҳамдигар бо доштани ягон навгонӣ фарқ мекунанд. Масалан, чашм, даҳон ё ҳадди ақал ранги онҳо бо ҳам монанд набуда, аксари аъҷубаҳо ба паранда ё ягон намуди дигари ҳайвон монанданд ва ҳам бо як ё ягон ҷузъиёт фарқ мекунанд.

Ба таъкиди ҳамсуҳбати мо, ваҳмовар ё ғайриодӣ будани аъҷубаҳо ҳатмист, зеро худи мафҳуми аъҷуба маънои тааҷҷубоварро дорад. Барои сохтани аъҷуба аз асбобҳои махсус ба мисоли қолибчӯб ва теғҳои борик истифода мебаранд. Онҳоро бештар сайёҳон харидорӣ мекунанд.

Вақте ки мо аз устод Эргашбой Ғафуров тарзи сохтани аъҷубаро пурсон шудем, ӯ нақл кард, ки аъҷубаро комилан аз маҳсулоти табиӣ месозанд ва барои сохтани он аз хоки зард ва гили бӯта истифода мебаранд. Ороиши аъҷубаҳо низ пурра бо рангҳои табии дастисохт сурат мегирад.

“Миқдори муайяни хоки зард ва гили бутаро гирифта, аз он лойи кулолӣ омода мекунем. Пас аз омода шудани лой дар ҳар шакл аъҷуба месозем. Аъҷубаҳои тайёрро дар ҷойи сояофтоб мехушконем. Вақте ки онҳо хушк мешаванд, дар ҳарорати 750-800 °С дар хумдон мепазем. Аъҷубаҳо, ки пухта шуданд, онҳоро бо оҳак ранги сафед намуда, бо рангҳои сабзу сурх оро медиҳем. Рангҳоеро, ки барои ороиш истифода мешаванд, бо ӯсмаву ҳина омода мекунем”,- гуфт қаҳрамони мо.

Эргашбой Ғафуров бо ин ҳунараш дар озмуну фестивалҳои зиёди ҷумҳуриявию байналмилалӣ ширкат варзида, соҳиби диплому ҷоизаҳо гардидааст. Ӯ аз он хушҳол аст, ки эъҷози дастонашро дар ҳар кишваре пайдо кардан мумкин аст, зеро сайёҳони зиёде ба маҳсули дастони ӯ диққат намуда, онҳоро ҳамчун ёдгорӣ, армуғон ё сувеннир харидорӣ кардаанд.

“Ин ҳунар маро ҷаҳондида намуд. Маҳз ба воситаи аъҷубасозӣ ба якчанд кишварҳо сафар намудам ва ҷаҳондида шудам”, - бо ифтихор таъкид кард ҳунарманд.

Устод дар баробари ҳунар ба шогирдон роҳи ростро нишон дода, пайваста барояшон таъкид менамояд, ки ҳунарманди хуб шаванду бо иштирок дар озмунҳо ва ишғоли ҷойҳои намоён номи Истаравшани бостониро бардоранд, зеро ҳунарманд ҳеҷ гоҳ хор намегардад.

Мирсаид САТТОРИЁН,

«Ҷаҳони ҳунар»,

Душанбе-Истаравшан-Душанбе

Дар Муассисаи давлатии таълимии "Коллеҷи техникию омӯзгории ноҳияи Рӯдакӣ" вобаста ба шарҳу тавзеҳи Паёми навбатии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ ҳамоиш баргузор гардид.

Дар ҳамоиш Исмоилзода Заррина, муовини раиси ноҳияи Рӯдакӣ, Назарзода Маҳмуд, директори Коллеҷи техникию омӯзгории ноҳияи Рӯдакӣ, омӯзгорон, кормандону донишҷӯёни фаъол иштирок ва суханронӣ намуданд.

Ҳамоишро Маҳмуд Назарзода, ифтитоҳ намуда, самтҳои асосии Паëми Пешвои муаззами миллатро мавриди таҳлил қарор дода иброз дошт, ки омӯзгорони шарафманди муассиса Паëми имсолаи Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро, ки 28 декабри соли 2024 ба Маҷлиси Олӣ ироа гардид, бо эҳсоси баланди ватандорӣ ва ифтихор аз давлатдории навин дар фазои муттаҳидӣ тамошо намуда, аз дастовардҳои иқтисодию иҷтимоии соли 2024 бархурдор гардиданд.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми навбатиашон ба масъалаи дастгирии ҷавонон ҳамчун қишри ояндасози ҷомеа таваҷҷуҳи хосса зоҳир намуда, таъкид доштанд, ки «аз ҳисоби ҷавонон омода намудани кадрҳои баландихтисос ва бо ҷойи кор таъмин кардани онҳо яке аз вазифаҳои муҳим мебошад. Барои ҳалли ин масъала вазоратҳои меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ, рушди иқтисод ва савдо, маориф ва илм, Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ, дигар вазорату идораҳои марбута бояд барномаи миёнамуҳлати барои соҳаҳои иқтисодиёти мамлакат тайёр кардани кадрҳои соҳибихтисосро аз ҳисоби ҷавонон таҳия ва амалӣ намоянд».

Ҳамчунин Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз таъсиси марказҳои касбомӯзӣ ва фароҳам овардани шароити касбомӯзӣ барои соҳибкасб намудани аҳолии ҷумҳурӣ дар солҳои соҳибистиқлолии мамлакат ёдовар шуда, иброз намуданд, ки «…дар солҳои соҳибистиқлолӣ дар аксари шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ марказҳои таълими калонсолон таъсис шуда, то имрӯз дар онҳо беш аз 700 ҳазор шаҳрванд ба омӯхтани касбу ҳунар ва забонҳои хориҷӣ фаро гирифта шудаанд. Дар ин давра зиёда аз 1 миллиону 100 ҳазор нафар сокинони мамлакат дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва марказҳои таълими калонсолон ба омӯхтани касбу ҳунар ва забонҳои хориҷӣ фаро гирифта шудаанд».

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои тақвияти корҳо дар самти фарогирии шаҳрвандон ба омӯзиши касбу ҳунар ва омода намудани кадрҳои коргарӣ дастур доданд, ки Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ дар панҷ соли оянда ба 210 ҳазор нафар расонидани омодасозии мутахассисони касбу кори гуногунро бо сифати баланд дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ таъмин намояд. Яъне, дар панҷ соли оянда дар ҳамаи ин муассисаҳо беш аз як миллион шаҳрвандон бояд ба омӯхтани касбу ҳунар ва забонҳои хориҷӣ фаро гирифта шаванд.

Бояд гуфт, ки Ҳукумати мамлакат барои омӯхтани илму дониш ва азхуд кардани касбу ҳунарҳои миллию муосир тамоми шароитро муҳайё намуда, дар сиёсати иҷтимоии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба касбу ҳунаромӯзӣ фаро гирифтани аҳолии ҷумҳурӣ яке аз вазифаҳои афзалиятнок маҳсуб мешавад. Тадбирҳои андешидашаванда аз ҷониби Ҳукумати мамлакат барои рушди босуботи иқтисоди миллӣ заминаи мусоид фароҳам меоранд.

Таъкид гарид, ки солҳои соҳибистиқлолӣ Ҳукумати ҷумҳурӣ ба соҳаи маориф ва таҳсилоти касбӣ таваҷҷуҳи махсус намуда, барои пешрафти он тадбирҳои зиёд андешида мешавад. Ин тадбирҳо на танҳо дар таъмиру тармими мактабҳо, бунёди муассисаҳои нав, таъсиси донишкадаву донишгоҳҳо, балки дар чопи китобҳои дарсӣ, ба таври квота ҷалб намудани духтарон ба макотиби олӣ, ташкили озмунҳои эҷодиву ҳунарӣ, олимпиадаву мусобиқаҳо ва амсоли ин сурат мегирад.

Дар рафти ҳамоиш, Исмоилзода Заррина вобаста ба нуктаҳои асосии Паём қайд намуданд, ки ба хотири беҳтаргардонии сатҳи зиндагонии мардум аз 1-уми сентябри соли 2025 музди меҳнати амалкунандаи кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, хизматчиёни ҳарбӣ 20 фоиз зиёд карда шавад, кормандони соҳаҳои маориф бошад 30 фоиз, тандурусти, ҳифзи иҷтимои ва нафақа аз 1 сентябри соли 2025 20% баланд бардошта мешавад. Ин ташаббуси навбатии Пешвои миллат омӯзгорону кормандони соҳаи таҳсилоти касбиро руҳбаланд намуда, онҳоро водор месозад, кибарои омода намудани мутахассисони соҳибкасб талоши бештар намоянд.

Ҳамасола мардуми сарбаланди тоҷик ва тамоми тоҷикони ҷаҳон дар арафаи Соли нави мелодӣ бо як ҷаҳон умед ва боварӣ ба фардои дурахшони Тоҷикистони биҳиштосоямон Паёми Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ба Маҷлиси Олии мамлакат бесаброна мунтазир мешаванд. Паёми имсолаи Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар баробари муаррифии дастовардҳо дар соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқи мамлакат дар соли 2024 самти фаъолиятро барои давраи минбаъда мушаххас намуда, вобаста ба муҳимият ва пешрафти тамоми соҳаҳои хоҷагии халқ дастуру супоришҳои ояндасози хешро иброз намуданд.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ, дар бораи нооромиву низоъҳо дар минтақаҳои гуногуни олам, шиддат гирифтани мухолифатҳои сиёсӣ ва таҳримҳо миёни кишварҳои абарқудрат, мусаллаҳшавии бошитоб, «ҷанги сард», тағйирёбии иқлим, инчунин канда шудани занҷираҳои таҳвили молу маҳсулот ва дигар омилҳои берунӣ сухан ронда, таъкид намуданд, ки барои пешгирӣ кардани онҳо тадбирҳои муассир андешем.

Ҳамзамон, Сарвари давлат таъкид намуданд, ки Ҳукумати мамлакат ҳамеша ба рушди соҳаи маориф таваҷҷуҳи аввалиндараҷа доранд. Дар соҳаи маорифи мамлакат ҳашт барномаи давлатӣ ва ду стратегияи дарозмуддат татбиқ шуда истодааст, ки ба рушду инкишофи таълиму тарбия, амалигардонии ислоҳоти соҳа, дастгирии мактабу омӯзгор, таълифи китобҳои дарсии насли нав ва такмили мазмуну мундариҷаи таҳсилот мусоидат менамояд. Инчуни дар Паём қайд гардид, ки давоми солҳои соҳибистиқлолӣ дар кишвар 3670 муассисаи нави таҳсилоти миёнаи умумӣ, 262 муассисаи томактабӣ ва 35 муассисаи таҳсилоти олии касбӣ сохта, ба истифода дода шуд. Бунёди муассисаҳои нави таҳсилоти миёнаи умумӣ, муассисаҳои томактабӣ ва муассисаҳои миёна ва олии касбӣ чанд маротиба зиёд гашта бошад ҳам, вобаста ба зиёдшавии босуръати аҳолии Тоҷикистон талабот рўз аз рўз ба ин муассисаҳо афзуда истодааст. Тибқи нишондиҳандаҳои оморӣ, Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давоми солҳои соҳибистиқлолӣ аз рўйи зиёдшавии аҳолӣ дар байни ҷумҳуриҳои Осиёи миёна дар зинаи аввал қарор дорад ва аҳолиаш дар ин давра 1,8 маротиба зиёд гардидааст.

Пешвои миллат дар баромади худ иброз намуданд, ки «Бо вуҷуди корҳои то имрӯз дар соҳаи маориф амалигардида, ба Ҳукумати мамлакат, Вазорати маориф ва илм ва роҳбарони мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ супориш дода мешавад, ки бо дарназардошти афзоиши аҳолӣ ва зиёд гардидани шумораи кӯдакону наврасон тадбирҳои мушаххас андешанд».

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Паёми худ қайд намуданд, ки «Сабаби асосии бадбахтии ҳар як миллат ва давлат эътибор надодан ба сифати мактабу маориф, саҳлангорӣ кардан ба тарбияи кӯдак аз хурдсолӣ ва фароҳам наовардани муҳити мусоид барои таълиму тарбия мебошад. Яъне то вақте ки тамоми ҷомеа ба мактаб ва низоми маориф рӯй наоварад, миллат дастнигар, хору зор, таҳқиргашта ва афроди он моил ба ҳама гуна ҷиноятҳои сангину пешгӯйинашаванда боқӣ хоҳанд монд. Аз ин лиҳоз, метавон хулоса кард, ки сифати давлат на ба шумораи аҳолӣ, балки ба сифати аҳолӣ вобаста мебошад».

Мо, кормандони соҳаи таҳсилоти касбии кишварро зарур аст, ки суханони Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро барои худ ҳамчун дастур ва роҳнамо қабул намуда, дар таълиму тарбия ва соҳибкасб намудани насли наврас саҳмгузор бошем.

Ҳусейнов ЗАРИФБОЙ, муовини директор оид ба таълими Коллеҷи омӯзгории шаҳри Кӯлоб

Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии ҷумҳурӣ», ки 28 декабри соли 2024 пешниҳод гардид, барои ҳар сокини бошарафи давлати соҳибистиқлоламон дастурамали роҳнамо дар ҷодаи ҳифзи манфиатҳои миллӣ ва ватандӯстию ватансозӣ ба ҳисоб меравад. Вобаста ба ин масъала мақолаи ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа Абдулло Раҳмонзодаро пешниҳоди хонандагон мегардонем.

- Таърихи шаклгирии ҷомеа аз оғоз то имрӯз собит менамояд, ки инсоният дар ҳар давру замон, новобаста аз сатҳи ташаккули шуур ва рушду пешрафти ҷамъият ҳамеша ба раҳнамоӣ ниёз дошт ва аз ҳар чизе, ки бовар дошт қудрати фавқулода дорад, иршод мехост, то роҳи беҳтари зиндагониро ёфта, дар фурсати умр бо тай намудани он ба умеду ормонҳои худ бирасад.

Маҳз ҳамин эҳтиёҷи фитрӣ боиси ба вуҷуд омадани боварҳои мухталифи динию равияҳои гуногуни сиёсӣ-идеологӣ гардида, ба ташаккули ҷомеаи инсонӣ ва пайдоиши роҳу воситаҳои нави мафкурасозӣ асос гардид. Дар меҳвари ин андеша омӯзиши нақши шахсиятҳое, ки ба сифати раҳнамои мардум шинохта мешаванд, ниҳоят муҳим мебошад. Тавре устод Лоиқ Шералӣ ишора намудаанд: «Халқ бе фарзанди оламгир оламгир нест». Яъне мавқеъ, нуфуз ва ҷойгоҳи ҳар халқу миллат дар арсаи ҷаҳонӣ ва рушду ободиҳои рӯзафзун дар дохили мамлакат аз қудрату манзалат ва иродаи сиёсии шахси роҳнамову роҳбар вобастагӣ дорад. Масалан, дар боварҳои устуравии Аврупо пайдоиши рушноиву оташ ва эҳёи тамаддуни нави инсонӣ аз Данко оғоз ёбад, ки дили худро аз сина барканда, инсониятро аз торикию зулмот ба сӯйи рӯшноӣ раҳнамоӣ кардааст».

Дар таърихи куҳани тоҷикон пайдоиши оташ бо амри табиӣ – аз расиши санг бар санг тавассути шоҳ Ҳушанг оғоз шудааст, ки ба шарафи ин рӯйдоди ҳаётан муҳим ҳазорсолаҳо боз иди Сада ҷашн гирифта мешавад. Ҳамин Садаву Меҳргону Наврӯз ва дигар оину суннатҳои миллиамон буданд, ки тавассути онҳо миллати тоҷик давоми ҳазорсолаҳо асолати худро гум накард. Яъне чӣ дар устура ва чӣ дар воқеияти рӯйдодҳои муҳимми башарӣ дар меҳвари он ҳамеша инсоне меистад, ки бо бархе вижагиҳо аз дигарон фарқ мекунад. Зеро чунин шахсон РОҲНАМО ва РОҲБАР ҳастанд ва барои тақдири халқу миллату давлати худ бо тамоми ҳастӣ масъулият эҳсос менамоянд. Дар таърихи давлатдории навини тоҷикон мо воқеиятеро таҷриба кардем, ки аз асотир дида таъсираш бештар аст.

Тавре медонем, маҳз ҳисси баланди ватандӯстӣ, азхудгузарӣ ва иродаи мустаҳками шахсияти чунин Роҳбар боиси наҷоти Тоҷикистони соҳибистиқлол гардид, зеро дар он айём мамлакат дар вартаи нобудӣ ва мардуми он дар садади парокандагӣ қарор дошт. Маҳз қалби аз меҳри Ватан пурҳарорат ва шуълаваргаштаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон боиси аз зулмот ба рӯшноӣ роҳ ёфтани миллати тоҷик гардид. Пешвои миллат бо иродаи барои дигарон ғайричашмдошт ва боварнокарданӣ масъулияти роҳбарию роҳнамоиро дар чунин шароити вазнин ба уҳда гирифтанд. Аз ҳамон давра аввалин роҳнамоиҳо ва паёмҳои Президенти Тоҷикистон ба халқ ва ҷомеаи ҷаҳонӣ дар шаклу қолабҳои гуногун пешниҳод мегардиданд.

Дар он шароите, ки сокинон даст бар гиребони ҳамдигар буданд ва аз ҳар гӯша садои талаби хунбаҳо баланд мегардид, аввалин роҳнамоиҳо роҳ ба сӯйи сулҳу ваҳдат ва ҳамдигарфаҳмӣ буд, аввалин паём- паёми ҳамдигарбахшиҳо ва аввалин иқдоме, ки ин паёму роҳнамоиҳоро тақвият бахшад, баргардонидани гурезаҳои ғарибафтода ба Ватан буданд. Чунин тасмимҳои ҷасурона паёме буданд ба олами беруна, ки Тоҷикистонро дигар қисмат карда наметавонанд, зеро халқи тоҷик аллакай роҳнамои худро ёфт, атрофаш муттаҳид гардид ва пояҳои давлатдориашро мустаҳкам менамуд. Аз он давра то имрӯз ва аз ҳоло то баъд барои миллати соҳибтамаддуни тоҷик, ки аз лиҳози таърихию сиёсӣ ва фарҳангию иҷтимоӣ давоми ҳазорсолаҳо марҳилаҳои гуногуни давлатдориро аз сар гузаронидааст, паёмҳои ҳарсолаи Президенти Тоҷикистон ба сифати роҳнамои асосӣ ба сӯи ҳадафҳои таърихсоз хизмат менамоянд. Бо назардошти ташаккули тафаккури ҷомеа, рушди мамлакат, таҳаввулоти ҷомеаи ҷаҳонӣ, зиёд шудани самтҳои афзалиятноки фаъолияти сохторҳои давлатию ҷамъиятӣ ва ҷустани роҳҳои ҳифзи манфиатҳои миллӣ паёмҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон низ аз лиҳози тартиби пешниҳод ва сохтори таркибӣ шакл гирифта, ба сифати ҳуҷҷатҳои муҳимми сиёсӣ қабул гардидаанд. Ин ҳуҷҷати сиёсӣ ҳар сокини мамлакатро водор менамояд, ки вазифаҳои худро новобаста аз синну сол, вазъи иҷтимоӣ, мансабдорию бекорӣ ва вазъияту ҳолатҳои дигар дар ҳошияи он муайян намуда, дар роҳи давлатдорию ватансозӣ ва ташаккули шахсияти худ саҳм гузорад. Яъне иҷрои дастуру супоришҳои пешниҳодшудаи Паём танҳо марбут ба мақомоти давлатӣ ва шахсони масъули ниҳодҳои алоҳида нест. Паёми Президенти Тоҷикистон аз замири халқ сарчашма гирифта, барои такон бахшидан ба ғаризаҳои худшиносию созандагии халқ равона гардида, соҳиби асосии он ҳам халқи сарбаланди Тоҷикистони соҳибистиқлол мебошад.

Бахусус, дар Паёми Президенти Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ аз 28 декабри соли 2024 дар баробари масоили давлатдорӣ мо дар суханони Пешвои миллат ва муроҷиатҳояшон ба мардуми мамлакат як навъ машварат ва насиҳати падаронаро ба фарзандон, яъне насли ҷавони мамлакат эҳсос намудем. Дар суханронии Президенти Тоҷикистон самимияти бениҳоят зиёд нисбат ба халқи худ ва садоқати бениҳоят баланд ба давлату Ватан баръало эҳсос мегардид. Боварии комил дорам, ки ин эҳсоси бузург ба замири ҳар шунавандаи Паём роҳ ёфтааст.

Дар Паёми Президенти Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ тамоми самту соҳаҳои асосии ҷомеа таҳлилу масъалагузорӣ гардида, нуктаҳои дар он иброзшуда дар маҷмуъ ба се ҷанбаи ҳаётан муҳим равона шудаанд:

— баланд бардоштани сатҳи некуаҳволии мардум аз роҳи рушди иқтисоди миллӣ бо истифода аз тамоми имконияти техникию технологии муосир;

— баланд бардоштани сатҳи маънавиёти ҷомеа аз роҳи таваҷҷуҳи бештар зоҳир намудан ба рушди иҷтимоӣ, махсусан саводноккунии босифат, тарбия дар руҳияи эътиқод ба фарҳанги миллӣ ва тандурустию солимгардонӣ;

— Таҳкими амнияти миллӣ ва суботи ҷомеа дар ҳамкории созанда бо ҷомеаи ҷаҳонӣ дар доираи идома додани сиёсати «дарҳои кушода» дар сиёсати хориҷӣ.

Дар сарсухани Паёми Президенти Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ иброз гардидааст, ки «…мардуми мо мисли халқҳои дигар мамолики мутамаддин ҳуқуқи маънавии зиндагии шоистаро доранд. Ин аст ҳадафи олии сиёсати давлат ва Ҳукумати Тоҷикистон!».

Воқеан ҳам, дар панҷ соли охир 7,7 фоизро ташкил додани суръати рушди иқтисоди миллӣ нишонаи он аст, ки Роҳбарияти олии давлат барои баланд бардоштани сатҳи некуаҳволии мардум аз ҳама имконоти мавҷуда истифода мебарад. Мо ҳангоме, ки ба матни Паём таваҷҷуҳ мекунем, дар он ба далелу рақамҳои зиёде вомехӯрем, ки рушди иқтисоди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар худ инъикос мекунанд. Махсусан, натиҷаҳои хушҳолкунандаи иҷрои нақшаҳои корҳои созандагию бунёдкорӣ бахшида ба 35-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дастгирии молиявии аҳолӣ (дар 4 соли охир то 100% зиёд шудани андозаи маошу нафақа ва дар айни замон ҳамагӣ 29%-ро ташкил додани таваррум), то 15% таъмин гардидани суръати миёнасолаи рушди саноат, бунёди роҳу пулҳо ва ғайра аз ҷумлаи чунин нишондиҳандаҳо мебошанд. Беҳтарин муждаи Пешвои миллат барои сокинони мамлакат ин буд, ки Тоҷикистон то соли 2027 ба истиқлолияти комили энергетикӣ ноил мегардад.

Президенти Тоҷикистон барои боз ҳам тақвият бахшидани иқтисоди миллӣ ба масъулин якчанд дастуру ҳидоятҳо доданд. Аз ҷумла, таҳким бахшидани пайванди илм бо истеҳсолот (махсусан дар соҳаҳои кишоварзӣ, саноат, савдо ва сохтмону сайёҳӣ), рушди иқтисоди рақамӣ, истифодаи васею бошуурона аз зеҳни сунъӣ ва ғайраро таъкид намуданд. Дар ин росто, се таклифи ниҳоят муҳимму саривақтӣ пешниҳод гардид:

— Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия эълон шудани солҳои 2025-2030 барои истифодаи ҳамаҷонибаи имконияти технологияҳои рақамӣ дар иқтисодиёт.

— Таъсис додани Донишгоҳи инноватсия ва технологияҳои рақамӣ дар заминаи Донишкадаи технология ва менеҷменти инноватсионӣ дар шаҳри Кӯлоб.

— Эълон кардани мораторий ба ҳама намуди санҷишҳои фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ (ба истиснои санҷишҳои мақомоти андоз) то 1-уми январи соли 2027-ум.

Президенти Тоҷикистон дар Паём ба Маҷлиси Олӣ ҳамзамон вобаста ба дастгирии иҷтимоии ҷомеа, ки аз масъалаҳои марказӣ ба ҳисоб меравад, ибрози назар намуданд. Таваҷҷуҳи бештар зоҳир намудан ба рушди иҷтимоӣ дар айни замон ба баланд бардоштани сатҳи маънавиёти ҷомеа низ мусоидат менамояд. Ба ин хотир дар ин самт низ якчанд дастуру супориш ва таклифу пешниҳодҳо баён гардиданд. Тавре иброз гардид, танҳо соли 2024 19 миллиард сомонӣ ё 43%-и буҷети давлатӣ ба соҳаҳои иҷтимоӣ нигаронида шуда буд, ки аз таваҷҷуҳи пайвастаи Роҳбарияти давлат дарак медиҳад. Ҳамзамон дастур дода шуд, ки аз 1 сентябри соли 2025 андозаи маоши вазифавии кормандони муассисаҳои томактабӣ ва таҳсилоти миёнаи умумӣ то 30% ва маоши вазифавии якчанд муассисаи иҷтимоии буҷетӣ ва стипендияҳо то 20% ва нафақаи заминавӣ то 10% зиёд карда шаванд. Воқеан ҳам, чунин ғамхориҳо шоистаи шукргузорӣ ва қадршиносӣ аз ҷониби ҳар яки мо мебошанд ва қадршиносии мо дар хизмати содиқонаю софдилонаамон ба Ватан ифода меёбад.

Президенти Тоҷикистон вобаста ба такмили барномаҳои таълимӣ, омода кардани кадрҳои сатҳи баланди илмӣ, таҳкими инфрасохтори соҳаи маориф (дар 5 сол сохтани 800 боғча ва 1000 мактаб), таҷдиду барқарор ва бунёди муассисаҳои фарҳангӣ (дар маркази шаҳру ноҳияҳо ташкили камаш як мактаби мусиқӣ), пурра бартараф намудани мушкилоту масъалаҳои муассисаҳои тандурустӣ, ташкили ҷойҳои нави кор (дар 5 соли оянда беш аз 1 миллиону 400 ҳазор ҷойи кории нав), ба касбомӯзӣ ҷалб кардани сокинон ва ғайра махсус таъкидҳо намуданд.

Дар Паёми Президенти Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ ба масъалаҳои марбут ба ҷавонон, занон ва рушди соҳаи фарҳанг таваҷҷуҳи махсус зоҳир гардидааст. Мебинем, ки Президенти Тоҷикистон ба ҷавонон рӯ оварда, чунин таъкид намудаанд: «…ҷаҳони пуртазоду ноороми муосир ҷавонони мамлакатро водор месозад, ки аз таҳаввулоти босуръати сайёра ҳамеша огоҳ бошанд, худ ва ҳамсолонашонро аз таъсири мафкураи радикаливу ифротӣ ва хурофотпарастӣ эмин нигоҳ доранд, барои ҳифзи истиқлолу озодии сарзамини аҷдодӣ, сулҳу оромӣ, суботи сиёсӣ ва ваҳдати миллӣ ҳамеша омода бошанд. Вобаста ба ин, бори дигар таъкид месозам, ки хурофот ҷаҳолат аст ва ҷаҳолат ба ҷомеа танҳо бадбахтӣ меоварад». Бо ишора ба боло рафтани мақому манзалати занону духтарон ва нақши онҳо дар эъмори давлати муосир ва рушди ҷомеа дар даврони соҳибистиқлолии мамлакат таъкид ва изҳори итминон карда шуд, ки «…занону духтарон ва модарону духтарони азизимон дар амалисозии талаботу муқаррароти қонунҳои миллӣ, пешгирӣ кардани бегонапарастӣ, аз ҷумла сару либос ва ойинҳои барои мардуми мо бегона, ба камол расонидани наслҳои солим, таҳкими сулҳу субот дар ҷомеа, пешрафти давлат ва ободии Ватан минбаъд низ саҳми арзишманд мегузоранд».

Дар Паёми Президенти Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ иқдоми ниҳоят муҳимми Пешвои миллат дар самти мафкурасозии миллӣ ва муаррифии шоистаи миллати бостониамон- ин дастур бобати ба ЮНЕСКО содир намудани пешниҳод вобаста ба таҷлили 2550-солагии Эъломияи ҳуқуқи башари Куруши Кабир мебошад. Боварӣ дорем, ки ин пешниҳод низ чун пешниҳодҳои қаблии ҷониби Тоҷикистон дастгирӣ ёфта, боиси муаррифии миллати тамаддунофари тоҷик дар арсаи байналмилалӣ мегардад.

Таъмини амнияти миллии на танҳо Тоҷикистон, балки кулли ҷомеаи ҷаҳонӣ дар шароити бархӯрди манфиатҳои кишварҳои абарқудрат имрӯз аз раванди пешгирифтаи сиёсати хориҷии давлаташон вобастагӣ пайдо кардааст. Дар қисмати ниҳоии Паёми Президенти Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ низ таъкид гардид, ки тамоми муваффақияти бадастомада ва таҳкими рушди иқтисодию иҷтимоии мамлакат аз таъмини амнияти миллӣ вобастагии калон дошта, ин масъала дар маҷмуъ аз аҳаммияти аввалиндараҷа бархурдор аст. Ҳамзамон мубориза бо экстремизму терроризм самти афзалиятноки сиёсати давлатӣ ба ҳисоб рафта, дар ин ҷода ҳамкорӣ бо ниҳодҳои байналмилалию минтақавӣ муҳим дониста шудааст. Вобаста ба ин Президенти Тоҷикистон бо ишора ба давом додани ташаббуси сиёсати «дарҳои кушода» дар сиёсати хориҷии Тоҷикистон ҳамкории созандаро бо ҳама кишварҳои ҷаҳон- чӣ дар сатҳи дуҷониба ва чӣ дар қолабҳои бисёрҷониба қобили қабул шумориданд. Ҳамзамон дар Паёми Президенти Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ омодагии ҷониби давлати мо барои тавсеаи робитаҳо барои дарёфти роҳҳои муносиби ҳалли хавфу таҳдидҳои глобалӣ, рушди иқтисоди «сабз», ҳифзи муҳити зист, технологияҳои нав, ҷалби сармоя ва тиҷорат изҳор гардидааст. Чунин ишораҳо ба ҳамкории мутақобили судманд ифодаи ҳусни нияти Роҳбарияти олии давлати мо ба оғози раванди сулҳ дар саросари ҷаҳон мебошад. Зеро қувваю қудрати инсоният бояд асосан ба бартараф кардани хатарҳои глобалии тағйирёбии иқлим равона карда шавад, на ба рақобатҳо дар афзун намудани яроқу аслиҳаи ҷангӣ ва захирасозии уран бо ҳадафи нобудсозии гӯшаҳои муайяни сайёра.

Мо, сокинони сарбаланди Тоҷикистони соҳибистиқлолро зарур аст, ки дар баробари баҳра бурдан аз нуктаҳои асосии Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ ҳамзамон вазифаҳои худро дар ростои дастуру ҳидоятҳои дар ин ҳуҷҷати муҳимми давлатӣ иброзгардида муайян намуда, дар раванди иҷрои он вазифаҳо фаъолона иштирок намоем. Агар бо таваҷҷуҳ ба мазмуну муҳтавои Паёми Президенти Тоҷикистон ба Маҷлиси Олӣ назар кунем, ҳар яки мо, новобаста аз самти кору масъулият ва роҳи интихобкардаамон дар зиндагӣ вазифаи худро хоҳем ёфт.

Ҳатто нафаре ҳам, ки дар ҷое ҳанӯз фаъолияти муайянеро интихоб накардааст, метавонад бо таваҷҷуҳ ба ин дастур ба касбомӯзӣ машғул шуда, ҷойи кори мувофиқ дарёфт кунад ё худаш ба манбаи корофаринӣ табдил ёбаду зиндагии худу пайвандонашро пеш барад. Бо назардошти ин зарур мешуморем ба якчанд вазифаҳои мо – аҳли ҷомеа барои амалӣ намудани нуктаҳои асосии Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ишора кунем:

1. Барои расидан ба зиндагии шоиста ҳамеша дар талош бошем ва дар ин росто манфиатҳои давлату ҷамъиятро аз ҳама манфиатҳои шахсиву гурӯҳӣ боло гузорем. Зеро дар ниҳоди манфиатҳои давлатию ҷамъиятӣ манфиати ҳар яки мо низ нуҳуфтааст. Вале агар манфиатҳои давлату ҷамъиятро қурбони манфиатҳои шахсӣ намоем, дар ниҳоят манфиатҳои шахсӣ низ нобуд мешаванд.

2. Дар рушди иқтисоди миллӣ аз роҳи саҳм гузоштан дар корҳои созандагию ободонии маҳал, самаранок истифода бурдан аз обу замин ва таҷриба кардани гирифтани ҳосили сеюму чорум аз замин, саҳмгузорӣ дар рушди боғдорию чорводорӣ, эҷоди ҷойҳои нави корӣ тавассути рушди корҳои хонагӣ, сари вақт ва бовиҷдонона супоридани андозҳо ва пардохтҳои коммуналию иҷтимоӣ, самаранок истифода бурдан аз қарзҳо ва имтиёзҳои бонкӣ ва ғайра фаъол бошем.

3. Ҷавононро дар руҳияи садоқат ба Ватан, махсусан ихтиёран рафтан ба хизмат дар сафи Қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон ташвиқ намоем.

4. Барои таълиму тарбия гирифтани фарзандонамон пайваста талош варзем, иштироки онҳоро дар дарсҳо таъмину назорат намоем ва робитаи худро бо мактаб тақвият бахшем. Барои забономӯзӣ ва илмазхудкунии онҳо (махсусан духтарон) тамоми тадбирҳои имконпазирро андешем ва аз имтиёзҳои давлатӣ (квотаю стипендияҳо…) самаранок истифода барем.

5. Ба арзишҳои миллӣ арҷ гузорем, ба қадри фарҳанги оламшумули аҷдодонамон, ки давоми ҳазорсолаҳо бо нақди ҷон ҳифз карда, то ба мо овардаанд, бирасем ва наздикони худро аз гаравишу парастиши ақидаҳои бегонаву ифротӣ боз дорем.

6. Бо тамоми ҳастӣ кӯшиш намоем, ки обрӯю эътибори Тоҷикистони соҳибистиқлолро дар арсаи байналмилалӣ бо рафтору кирдори хуб, фарҳангу маданияти баланд, илму дониш, маҳорати варзишӣ ва дигар истеъдодҳои фитриамон боло бардорем. Ҳамеша дар хотир дошта бошем, ки Тоҷикистон хонаи умеди тамоми тоҷикони дунё аст ва моро дар ҳеҷ куҷо, ба ғайр аз хонаи худамон интизор нестанд. Пас, бояд ҳар яки мо ба қадри ин Ватан бирасем ва дар роҳи ободию осудагии он ҷаҳду талош намоем.

Дар асоси эълон намудани соли таҳсили 2024 - 2025 "Соли хониши асарҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон" дар Листсейи касбии политехникии шаҳри Хуҷанд бо мақсади омӯзиши асарҳои Пешвои миллат озмун байни омӯзгорон баргузор гардид.

Дар озмуни мазкур ҳамаи омӯзгорон фаъолона иштирок намуданд. Онҳо оид ба асарҳои Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон буклету реферат ва маърӯзаву баромадҳо омода карда, фаъолона иштирок намуданд.

Технологияҳои рақамӣ дар таҳсилоти муосир нақши муҳим мебозанд. Онҳо имкон медиҳанд, ки на танҳо сифати таълим беҳтар гардад, балки дастрастар ва ҷолиб шавад. Фаҳмидани он муҳим аст, ки рақамикунонии маориф на танҳо як тамоюли муваққатӣ, балки як тағйироти бунёдӣест, ки тамоми манзараи маорифро дигаргун месозад. Технологияҳои рақамӣ имкон медиҳанд, ки шаклҳои нави ҳамкории байни омӯзгорон ва донишҷӯён, инчунин байни худи донишҷӯён эҷод карда шаванд. Онҳо барои фардикунонии таълим, ки дар шароити таълими омма махсусан муҳим аст, имкониятҳо фароҳам меоваранд.

Илова бар ин, технологияҳои рақамӣ ба рушди малакаҳои зарурӣ дар ҷаҳони муосир, аз қабили тафаккури интиқодӣ, эҷодкорӣ ва қобилияти мустақилона омӯхтан мусоидат мекунанд. Таҳкурсиҳои муосири таълимӣ аз қабили Moodle, Google Classroom ва Coursera барои ташкили раванди таълим доираи васеи имкониятҳоро фароҳам меоранд. Онҳо ба Шумо имкон медиҳанд, ки омӯзишҳо эҷод кунед, санҷиш гузаронед, пешрафти донишҷӯёнро пайгирӣ кунед ва ғайра. Ин платформаҳо инчунин воситаҳои коммуникатсионӣ ба монанди форумҳо ва чатҳоро пешниҳод мекунанд, ки ба ҳамкории фаъол байни иштирокчиёни раванди таълим мусоидат мекунанд.

Масалан, Moodle яке аз маъмултарин таҳкурсиҳои идоракунии омӯзиш (LMS) мебошад. Он асбобҳои фасеҳро барои эҷоди омӯзишҳо, идоракунии мундариҷа ва арзёбии донишҷӯён таъмин мекунад. Google Classroom, дар навбати худ, бо дигар хидматҳои Google ҳамгиро шуда, онро барои истифода дар муассисаҳои таълимӣ, коллеҷҳо ва донишгоҳҳо қулай мегардонад. Coursera дастрасиро ба бахшҳои донишгоҳҳо ва ширкатҳои пешрафта пешкаш мекунад, ки ба донишҷӯён имкон медиҳад, ки новобаста аз он ки дар куҷо набошанд, маълумоти босифат гиранд.

Синфхонаҳои амалӣ (виртуалӣ) ба монанди Zoom ва Microsoft Teams ба доираи назари ҷудонашавандаи омӯзиши фосилавӣ табдил ёфтаанд. Онҳо имкон медиҳанд, ки дарсҳои назариявӣ ва амалӣ дар вақти воқеӣ гузаронида шаванд ва робитаи интерактивии (ҷолиб) байни омӯзгорон ва донишҷӯёнро таъмин кунанд. Синфхонаҳои амалӣ (виртуалӣ) инчунин хусусиятҳои сабти синфро пешниҳод мекунанд, ки ба донишҷӯён имкон медиҳанд, ки маводро аз назар гузаронанд ва онро беҳтар нигоҳ доранд.

Масалан, миқёси доираи васеи хусусиятҳоро ба монанди қобилияти мубодилаи экран, истифодаи тахтаҳои сафед ва гузаронидани пурсиш пешниҳод мекунад, Microsoft Teams бо дигар маҳсулоти Microsoft ҳамгиро шуда, онро барои истифода дар муҳити фазои корӣ ва муассисаҳои таълимӣ қулай мегардонад. Ин воситаҳо имкон медиҳанд, ки муҳити мукаммали омӯзиши виртуалӣ эҷод карда шаванд, ки метавонанд ҳамчун синфхонаҳои анъанавӣ самаранок бошанд. Маводҳои ҷолибии таълимӣ, аз қабили китобҳои дарсӣ, видео дарсҳо раванди омӯзишро ҷолибтар ва муассиртар мекунанд. Онҳо ба хонандагон имконият медиҳад, ки маводи таълимиро нағзтар азхуд намуда, донишхои гирифтаашро дар амал татбиқ намоянд.

Маводҳои ҷолиб (интерактивӣ) инчунин ба рушди омӯзиши мустақилона ва малакаҳои тафаккури интиқодӣ мусоидат мекунанд. Масалан, китобҳои дарсии электронӣ аксар вақт унсурҳои ҷолибро, аз қабили биноӣ, шунавоӣ ва супоришҳоро бо аксуламали фаврӣ дар бар мегиранд. Дарсҳои видеоӣ ба донишҷӯён имкон медиҳанд, ки бо суръати худ омӯзанд, дар ҳолати зарурӣ маводро қатъ ва аз назар гузаронанд. Симуляторҳо ва лабораторияҳои виртуалӣ ба донишҷӯён имкон медиҳанд, ки донишҳои назариявиро дар амал татбиқ кунанд, ки ин барои фанҳои техникӣ ва табиатшиносӣ махсусан муҳим аст.

Равишҳои инноватсионии омӯзиш бо истифода аз технологияҳои рақамӣ Бозӣ Гамификатсия (маънои бозӣ кардани бозиҳои видеоиро бо шавқ ва шадид, аксар вақт барои муддати тӯлонӣ дорад.) истифодаи унсурҳои бозиро дар раванди таълим дар бар мегирад. Ин метавонад як системаи холҳо, дараҷаҳо, ҷоизаҳо ва озмунҳо бошад, ки донишҷӯёнро барои иштироки фаъолона дар раванди таълим ва баланд бардоштани ҳавасмандии онҳо ташвиқ мекунанд. Гамфикатсия (маънои бозӣ кардани бозиҳои видеоиро бо шавқ ва шадид, аксар вақт барои муддати тӯлонӣ дорад) инчунин ба рушди кори дастаҷамъӣ ва малакаҳои рақобатпазир мусоидат мекунад.

Намунаҳои бозӣ кардан бозиҳои таълимӣ, платформаҳои бозӣ ва системаҳои мукофотро дар бар мегиранд. Масалан, Duolingo системаи сатҳҳо ва мукофотҳоро барои ҳавасманд кардани корбарон ба омӯзиши забонҳо истифода мебарад. Кахот! (Kahoot! платформаи омӯзишии бозӣ аст, ки дар синфхонаҳо ва муассисаҳои таълимӣ истифода мешавад. Дар сайт феҳристи бозиҳо - "Kahoots" пешниҳод шудааст - ҳар яки онҳо викторинаест, ки саволҳои гуногунро интихоб мекунанд. Kahoot! метавонад барои санҷиши дониши донишҷӯён ё ҳамчун танаффус аз кори дарс истифода шавад).

Ба Шумо имкон медиҳад, ки викторинаҳо ва озмунҳо эҷод кунед, ки раванди таълимро шавқовартар ва ҷолиб гардонанд. Ин воситаҳо барои ҷалби бештари омӯзиш ва ҳавасмандгардонии донишҷӯён кӯмак мекунанд. Синфи баргардонидашуда, синфи чаппашуда як модели омӯзишӣ мебошад, ки дар он донишҷӯён дар хона бо истифода аз дастурҳои видеоӣ ва дигар захираҳо маводи навро меомӯзанд, дар ҳоле ки дар синфхона онҳо супоришҳои амалиро иҷро мекунанд ва масъалаҳои мураккабро муҳокима мекунанд.

Ин равиш барои самараноктар истифода бурдани вақти дарс имкон медиҳад ва ба амиқтар дарк кардани мавод мусоидат мекунад. Синфхона инчунин ба рушди омӯзиши мустақилона ва малакаҳои тафаккури интиқодӣ мусоидат мекунад. Намунаҳои синфхонаи баргардонидашуда истифодаи дарсҳои видеоӣ, курсҳои онлайн ва дигар захираҳои рақамиро барои омӯзиши мустақилона дар бар мегиранд. Дар дарс хонандагон гуруҳ-гуруҳ кор карда, супоришхои амалиро ичро мекунанд, бо омӯзгор масъалаҳои душворро муҳокима мекунанд.

Ин равиш барои самараноктар истифода бурдани вақти дарс имкон медиҳад ва ба амиқтар дарк кардани мавод мусоидат мекунад. Омӯзиши мутобиқшавӣ истифодаи технологияҳои зеҳни сунъиро барои фардӣкунонии раванди таълим дар бар мегирад. Системаҳои таълимии мутобиқшавӣ кори донишҷӯёнро таҳлил мекунанд ва ба онҳо супоришҳоеро пешниҳод мекунанд, ки ба сатҳи дониш ва малакаҳои онҳо мувофиқат мекунанд. Ин ба ҳар як донишҷӯ имкон медиҳад, ки бо суръати худ таҳсил кунад ва маҳз дар ҷое, ки лозим аст, дастгирӣ гирад.

Намунаҳои омӯзиши мутобиқшавӣ таҳкурсиҳоеро дар бар мегиранд, ба мисли Khan Academy ва Smart Sparrow, ки пайдарпайиҳоро барои таҳлили кори донишҷӯён истифода мебаранд ва ба онҳо супоришҳои фардӣ пешниҳод мекунанд. Ин системаҳо ба донишҷӯён кӯмак мекунанд, ки самараноктар омӯзанд ва дар ҳамон ҷое, ки ба онҳо ниёз доранд, дастгирӣ гиранд. Омӯзиши мутобиқшавӣ инчунин ба рушди омӯзиши мустақилона ва малакаҳои тафаккури интиқодӣ мусоидат мекунад.

Манфиатҳо ва мушкилоти ҷорӣ намудани технологияҳои рақамӣ дар раванди таълим.

Афзалиятҳо 1. Дастрасии таҳсилот: Технологияҳои рақамӣ таҳсилро барои одамон аз қисматҳои гуногуни ҷаҳон дастрас мекунанд. Омӯзишҳои маҷозӣ ва синфхонаҳои ҷолиб ба Шумо имкон медиҳанд, ки новобаста аз ҷойгиршавии ҷуғрофии худ маълумот гиред. Ин махсусан барои одамоне, ки дар манотиқи дурдаст зиндагӣ мекунанд ё кишварҳое, ки захираҳои таҳсилотии маҳдуд доранд, муҳим аст.

2. Ҷолибӣ (интерактивӣ) ва ҷалб: Маводҳои омӯзишии ҷолибӣ (интерактивӣ) ва бозӣ раванди омӯзишро шавқовартар ва ҳавасманд мекунанд. Ин ба беҳтар азхудкунии мавод ва рушди тафаккури интиқодӣ ва малакаҳои эҷодӣ мусоидат мекунад.

3. Фардӣкунонии омӯзиш: Системаҳои мутобиқшавӣ имкон медиҳанд, ки раванди таълим ба ниёзҳои инфиродии ҳар як донишҷӯ мутобиқ карда шавад. Ин махсусан дар шароити тарбияи оммавӣ аҳамияти калон дорад, ки омӯзгорон ба ҳар як хонанда ҳамеша диққати зарурӣ дода наметавонанд.

4. Самаранокӣ ва роҳати: Воситаҳои рақамӣ ташкили раванди таълимро соддатар намуда, онро барои ҳамаи иштирокчиён дастрас ва қулай мегардонанд. Ин ба омӯзгорон ва донишҷӯён имкон медиҳад, ки вақт ва захираҳои худро самараноктар истифода баранд.

Мушкилот 1. Масъалаҳои техникӣ: Набудани дастрасӣ ба интернет ва таҷҳизоти зарурӣ метавонад монеаи асосӣ дар роҳи татбиқи технологияҳои рақамӣ бошад. Ин махсусан барои минтақаҳои дурдаст, ки дастрасӣ ба Интернет ва дастгоҳҳои муосир маҳдуд аст, дахл дорад.

2. Масъалаҳои ҳавасмандкунӣ: На ҳама донишҷӯён барои омӯзиши мустақилона омодаанд ва метавонанд ҳангоми омӯзиши фосилавӣ дар дарёфти ҳавасмандӣ душворӣ кашанд. Ин кор карда баромадани равишҳои нави ҳавасмандгардонӣ ва дастгирии донишҷӯёнро талаб мекунад.

3. Амнияти киберӣ: Масъалаҳои ҳифзи додаҳо ва амнияти киберӣ дар шароити рақамикунонии маориф аҳамияти бештар пайдо мекунанд. Ин таҳияи усулҳои нави ҳифзи додаҳо ва таъмини амнияти платформаҳои таълимро талаб мекунад.

Зарурати бозомӯзии омӯзгорон: Омӯзгорон бояд малакаҳои зарурии рақамиро дошта бошанд ва барои истифодаи технологияҳои нав дар раванди таълим омода бошанд. Ин талаб мекунад, ки такмили ихтисос ва такмили ихтисоси омӯзгорон ташкил карда шавад. Технологияҳои рақамӣ барои таҳсил уфуқҳои нав мекушоянд ва онро дастрастар, интерактивӣ ва фардӣ мекунанд. Аммо иҷрои онхо бо як катор масъалаҳои ҳалнашудае алоқаманд аст, ки онҳоро ба назар гирифтан ва ҳал кардан лозим аст. Дар оянда мо метавонем рушду такмили минбаъдаи воситаҳо ва равишҳои рақамиро интизор шавем, ки имкон медиҳад иқтидори онҳоро дар раванди таълим боз ҳам самараноктар истифода барем.

Технологияҳои рақамӣ дар соҳаи маориф на танҳо як тамоюл, балки шарти зарурии омодасозии мутахассисони муосир ба чолишҳо ва имкониятҳои ҷаҳони рақамӣ мебошанд. Тадқиқ ва ҷорӣ намудани технологияи навро давом додан, инчунин таҳияи стратегияҳо барои бартараф кардани мушкилоти марбут ба истифодаи онҳо зарур аст. Ин як системаи бештар муассир ва фарогирандаи таълимро фароҳам меорад, ки ба ниёзҳои ҷомеаи муосир ҷавобгӯ бошад ва донишҷӯёнро барои касбҳои муваффақ дар ҷаҳони рақамӣ омода созад.

ШАРИФХОНЗОДА И. Ш.,

сармутахассиси бахши назорат ва

таъмини сифати таҳсилоти

Коллеҷи тиббии ноҳияи Ёвон

Санаи 14 январи соли 2024 дар муассисаи давлатии таълимии "Коллеҷи тиббии шаҳри Бохтар" ҷаласаи муҳими илмиву маърифатӣ таҳти унвони "Барраӣ ва шарҳу тавзеҳи Паёми Пешвои миллат ба Маҷлиси Олӣ" баргузор гардид. Дар ин чорабинӣ роҳбарият ва ҳайати омӯзгорони коллеҷ ширкат варзида, муҳтавои Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олиро мавриди таҳлил ва баррасии амиқ қарор гирифтанд.

Директори коллеҷ, номзади илмҳои тиб Одилзода Исмоил Ёкубҷон, бо як маърӯзаи пурмуҳтаво баромад карда, дар бораи самтҳои калидии Паём, бахусус афзалияти рушди соҳаи тандурустӣ, маълумоти мушаххас ва оморӣ ироа намуд. Мавсуф таъкид кард, ки Пешвои миллат дар Паёми худ рушди тандурустӣ ва таъмини шароити мусоид барои мардумро ҳамчун яке аз ҳадафҳои стратегии давлат муаррифӣ карданд. Ба гуфтаи Одилзода Исмоил, маблағгузории соҳаи тандурустӣ дар соли 2025 ба 4,3 миллиард сомонӣ расонида шудааст, ки ин нишондиҳанда дар муқоиса бо соли гузашта 840 миллион сомонӣ зиёд мебошад.

Зикр гардид, ки дар тӯли солҳои соҳибистиқлолӣ зиёда аз 3,076 муассисаи тиббӣ дар кишвар бунёд ёфта, даҳҳо беморхона ва марказҳои саломатӣ таҷдид ва бо таҷҳизоти муосир таъмин гардидаанд. Одилзода Исмоил дар маърӯзаи худ қайд кард, ки чунин дастовардҳо на танҳо сатҳи саломатии мардумро беҳтар намуданд, балки ба эътибори байналмилалии системаи тандурустии кишвар низ мусоидат карданд.

Ҳайати роҳбарият ва омӯзгорон бо таваҷҷуҳи хосса ба паҳлуҳои дигари Паём, аз ҷумла нақши рушди иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва илмӣ дар таъмини амнияти миллӣ ва баланд бардоштани сифати зиндагии мардум, гӯш доданд. Директори коллеҷ дар идомаи суханронии худ афзуд, ки дар Паёми имсола таъмини омодагии мутахассисони баландихтисос, таҳкими заминаҳои моддӣ-техникии муассисаҳои таълимӣ ва ҷорӣ кардани технологияҳои навин дар низоми таълим, аз ҷумла дар соҳаи тандурустӣ, ҳамчун ҳадафҳои афзалиятнок муайян шудаанд.

Ҳамчунин, таъкид шуд, ки Коллеҷи тиббии шаҳри Бохтар ҳамчун муассисаи таълимии пешқадам дар омода кардани мутахассисони соҳаи тандурустӣ нақши муҳим мебозад. Бо ин мақсад, роҳбарият нақша дорад, ки бо истифода аз дастури Паём, барномаҳои таълимиро таҷдид намуда, ҳамкориҳоро бо муассисаҳои тиббӣ ва таълимии ватаниву байналмилалӣ густариш диҳад. Ин иқдомҳо имкон медиҳанд, ки донишҷӯён на танҳо донишҳои назариявӣ, балки таҷрибаи амалӣ ва малакаҳои касбии худро низ такмил диҳанд.

Дар фарҷоми чорабинӣ, ҳайати роҳбарӣ ва омӯзгорони коллеҷ аз сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат, ки пайваста ба пешрафти тамоми соҳаҳо, бахусус тандурустӣ ва маориф, равона шудааст, изҳори сипос намуданд. Ҳамаи иштирокдорон омодагии худро барои татбиқи дастурҳои Паём ва саҳмгузорӣ дар рушди соҳаи тандурустии кишвар иброз доштанд.

Ин чорабинӣ бори дигар собит сохт, ки Паёми Пешвои миллат ҳамчун роҳнамои рушди устувори ҷомеа, дар таъмини рушди иҷтимоӣ ва иқтисодии Тоҷикистон, аз ҷумла дар соҳаи тандурустӣ, нақши муассир мебозад.

Дар Паёми имсолаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии мамлакат дурнамои фаъолияти ҷомеа дар самтҳои меҳварии Ҳукумати кишвар буда, дар он ҳамаи паҳлӯҳои фаъолияти хоҷагии халқи мамлакат мавриди таҳлилу баррасии ҳамаҷониба қарор гирифтанд.

Зимни ироаи Паёми навбатӣ Пешвои муаззами миллат эҳтиром гузоштан ба омӯзгорро аз ҷумлаи масъалаҳои муҳимтарин дар ин самт таъкид дошта, қайд намуданд, заминаи пешравию пирӯзии ҳар як давлат ва ҷомеаро мактабу маориф ва илму дониш таъмин намуда, сабаби асосии бадбахтии ҳар як миллат ва давлат эътибор надодан ба мактабу маориф ва саҳлангорӣ ба тарбияи кӯдак дар хурдсолӣ ва фароҳам наовардани муҳити мусоид барои таълиму тарбият мебошад. Яъне, то вақте тамоми ҷомеа ба мактаб ва низоми маориф рӯй наорад, дастнигар, хору зор, таҳқиргашта ва афроди он моил ба ҷиноятҳою корҳои пешгӯинашаванда хоҳанд буд.

Дар ин замина, бо мақсади иҷрои Барномаи давлатии рушди таҳсилоти томактабӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2020-2025 Пешвои миллат масъулинро вазифадор намуданд, ки дар панҷ соли оянда бо назардошти афзоиши аҳолӣ барои дар ҳар як маҳали аҳолинишин, ки дар он 100 оила зиндагӣ мекунанд, ҳатман бунёд кардани як муассисаи томактабӣ ба нақша гирифта шавад. Ҳадафи Роҳбари давлат аз ин ташаббус баланд бардоштани сатҳи саводу маърифатнокии мардум, дар навбати аввал наврасону ҷавонон, тақвияти ҳисси миллӣ, ватандӯстиву ватанпарварӣ, арҷгузорӣ ба таърихи пурғановат, омӯхтани забон, таърих, фарҳаги бостонии тоҷикон ва тавсеаи донишу ҷаҳонбинии наврасону ҷавонон дар кишвар мебошад.

Ин суханони Сарвари давлат моро водор месозад, ки бо мақсади ояндаи дурахшони давлату миллат ба масъалаҳои таълим додану маърифатнок кардани хонандагони ҳамаи зинаҳои таҳсилот якҷоя бо волидайн ва мақомоти масъули давлатӣ саъю кӯшиши зиёд ба харҷ диҳем.

Таъкид кардан бамаврид аст, ки ҳамаи нуктаҳои дар Паём ироагардида ба манфиати мардуми кишвари азизамон буда, ба ҳарчи зудтар амалӣ гардонидани ҳадафи олии ҳукумат-ноил шудан ба таъмини зиндагии шоистаи ҳар як сокини мамлакат нигаронида шудааст.

Хулоса, нуктаҳое, ки дар Паём зикр гардиданд, собитгари онанд, ки Паёми имсола дар назарияи сиёсӣ ва амалияи давлатдорӣ санадест, ки ҳам аз назари маънову ҷойгоҳ ва ҳам мазмуну таъинот қутбнамои муайянкунандаи давлатӣ ҳисоб шуда, аҳамияти махсуси сиёсию давлатӣ ва идориву коргузорӣ дорад.

БУРИХОНОВА Зарина Бурихоновна,

директори Литсейи касбии техникии шаҳри Ҳисор

Тайёр намудани мутахассисон ва бо кадрҳои баландихтисос таъмин намудани муассисаҳои тиббӣ яке аз масъалаҳои асосӣ ва афзалиятноки соҳаи тандурустӣ мебошад.

Эмомалӣ РАҲМОН

Соҳаи тандурустӣ яке аз самтҳои асосии афзалиятноки кишвар ба ҳисоб меравад. Тавре ки ба ҳамаи мо маълум аст, пас аз ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ дар ҷумҳурии азизамон шумораи муассисаҳои соҳаи тандурустӣ, заводу фабрикаҳои дорусозӣ ва таълимгоҳу бунгоҳҳои тиббӣ ба маротиб афзуда истодааст. Дар пешрафти тамоми соҳаҳои дохили кишвар ва берун аз он саҳми арзандаи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон назаррас буда, масъулияти мо ҷавононро дар ин самт дучанд зиёд мегардонад.

Тавре ки ҳамаи мо огоҳ ҳастем, дар рафти ироаи Паёми имсола аз ҷониби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъалаи рушду тараққиёти соҳаи тандурустӣ, ҳамчун яке аз соҳаҳои муҳимтарин ва аҳамияти босазодошта, таваҷҷуҳ зоҳир карда шуд.

Ғамхориҳои пайвастаи Пешвои муаззами миллат баҳри боз ҳам пеш рафтани фаъолияти соҳаи тандурустӣ ва дар сатҳи баланд ба роҳ мондани кор, инчунин, афзудани маблағгузорӣ ба соҳа, зиёд намудани музди маоши кормандон, афзоиши теъдоди таълимгоҳҳову корхонаҳои марбут ба тандурустӣ гувоҳи равшани гуфтаҳои болост. Аз ҷумла, дар Паём қайд гардид, ки дар соли 2025 барои соҳаи тандурустӣ аз буҷети давлатӣ 4,3 миллиард сомонӣ пешбинӣ гардидааст, ки нисбат ба соли 2024-ум 840 миллион сомонӣ зиёд мебошад. Танҳо дар давоми чанд соли охир бунёд гардидани зиёда аз 1200 муассисаи соҳаи тандурустӣ барои таъмини рушди соҳа ва беҳдошти хизматрасонӣ ба аҳолӣ мусоидат намудааст.

Ҳамчунин, тайи чанд соли охир бинои нави Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва биноҳои Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино ва Донишгоҳи давлатии тиббии Хатлон бунёд ва ба истифода дода шудаанд. Ҳамзамон, даҳҳо муассисаҳои тиббӣ, ки 70-80 сол пеш сохта шуда буданд, таҷдиду азнавсозӣ ва бо таҷҳизотҳои муосири тиббӣ муҷаҳҳаз гардонида шуданд. Дар умум, тайи 33 соли соҳибистиқлолӣ бо истифодаи ҳамаи имкониятҳо 3076 муассисаҳои нави тиббӣ бунёд гардиданд.

Пешвои муаззами миллат зимни суханрониашон дар Паёми навбатӣ зикр намуданд, ки масъалаи тайёр намудани мутахассисон ва таъмин намудани муассисаҳои тиббӣ бо кадрҳои баландихтисос, таърғиби тарзи ҳаёти солим, беҳтар гардонидани сатҳу сифати хизматрасонӣ ба аҳолӣ ва равнақ додани корҳо дар самти ташхису табобат аз масъалаҳои асосӣ ва ҳалталаби соҳа ба шумор мераванд ва масъулини соҳа бояд баҳри бартараф намудани камбудиҳои ҷойдоштаву ҳалли масъалаҳои мазкур корбариро ҷоннок намоянд. Таъкид шуд, ки аз ҳисоби ҷавонон омода намудани кадрҳои баландихтисос ва бо ҷойи кор таъмин кардани онҳо яке аз вазифаҳои муҳим мебошад.

Инчунин, Сарвари давлат дар Паём оид ба норасоии мутахассисон ва паст будани сифати доруворӣ изҳорӣ нигаронӣ намуданд. Аз ин лиҳоз моро зарур аст, ки тамоми кӯшишҳои худро ҷиҳати омода намудани мутахассисони соҳаи тиб ба роҳ монда, барои баланд бардоштани таҷрибаи илмӣ-амалии муҳассилин пайваста кӯшиш намоем.

Ҳар яки моро зарур аст, ки таваҷҷуҳу ғамхориҳои пайвастаи Пешвои муаззами миллатро сидқан қадр намуда, барои пешрафти соҳаи тандурустӣ, аз ҷумла дорусозӣ ва тайёр намудани мутахассисони ин соҳа саҳми арзандаи худро гузорем, зеро дар замони муосири рақобатпазир вуруди дорувориҳои сунъӣ (кимиёвӣ) ба маротиб афзуда истодаанд, ки хусусиятҳои манфии онҳоро низ ҷой дорад. Ҳоло дар кишвари мо корхонаҳои дорусозие амал менамоянд, ки бештар дорувориҳои табиӣ истеҳсол менамоянд. Аз ин рӯ, моро зарур аст, ки барои боз ҳам бештар дарёфт намудани маводди табиии доруворӣ усулҳои омӯзиш ва истеҳсоли онҳоро аз гиёҳҳои шифобахш ба роҳ монем.

Сабоҳиддин РАҲМОНОВ, мудири кафедраи дорушиносии

Коллеҷи тиббии хусусии ноҳияи Бобоҷон Ғафуров

10 январи соли 2024 аз ҷониби Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе ғолибони озмуни шаҳрии “Беҳтарин донандаи китобҳои Пешвои миллат” қадрдонӣ шуданд.

Дар маросими ҷоизасупорӣ муовини Раиси шаҳри Душанбе Дилбар Одилзода, роҳбарони сохторҳои шаҳрӣ, муовинони раисони ноҳияҳои пойтахт, ҳайати ҳакамон аз ҳисоби олимону донишмандон ва ғолибону иштирокчиёни озмун иштирок намуданд.

Дар чорабинӣ зикр гардид, ки мақсад аз баргузории озмуни «Беҳтарин донандаи китобҳои Пешвои миллат», ин арҷгузорӣ ба Истиқлолияти давлатӣ, сулҳ ва ризоияти миллӣ, мактаби давлатдорӣ, ваҳдатофаринӣ, инсондӯстӣ ва сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошад.

Дар озмун хонандагону омӯзгорони муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбӣ, хизматчиёни давлатӣ ва дигар қишрҳои ҷомеа иштирок намуданд.

Сипас, ба ғолибони озмун диплом ва туҳфаҳои таъсисдодаи кумитаи тадорукот тақдим гардид.

Бояд гуфт, ки дар ин озмун дар гурӯҳи донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбӣ Бегова Адиба, донишҷӯйи бахши 4-уми факултети кори фарматсевтӣ (9)-и Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ Бегова Адиба Ёдгоровна сазовори ҷойи сеюм гардид. Ӯ бо 2 ҳазор сомонӣ ва диплом қадрдонӣ шуд.

Ёдовар мешавем, ки бо супориши Раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон академик Фарҳод Раҳимӣ соли 2025 дар тамоми муассисаҳои зерсохтори Кумита «Соли хониши асарҳои Пешвои миллат» эълон гардидааст.