13 июли соли равон раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон академик Фарҳод Раҳимӣ бо мақсади шиносоӣ бо вазъи таълим ва фаъолияти муассисаҳои таҳсилоти касбӣ дар музофоти федеролии Баварияи Ҷумҳурии Федеративии Олмон сафар карданд.

Сафари мазкур дар доираи лоиҳаи Кӯмаки техникии Иттиҳоди Аврупо оид ба Барномаи дастгирии рушди нерӯи инсон сурат гирифта, мақсади асосии сафар шиносоӣ бо низоми дуалӣ дар муассисаҳои таҳсилоти касбии Олмон мебошад.

Дар доираи ин сафар академик Фарҳод Раҳимӣ бо вазъи таълим ва фаъолияти муассисаҳои таҳсилоти касбӣ дар шаҳрҳои Ротенбург ва Хами Олмон шинос шуданд.

Мақсади асосии сафари мазкур ба роҳ мондани таҳсили шаҳрвандони кишвари мо дар муассисаҳои таҳсилоти касбию техникии Олмон буда, дар доираи ин сафар дар мавриди роҳандозӣ намудани табодули хонандагону донишҷӯёни тоҷик ба муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии Бавария вохӯриҳо сурат гирифтанд.

Тавре ки ба раиси Кумита иттилоъ доданд, дар музофоти Бавария норасоии мутахассисони коргарӣ, аз ҷумла аз рӯи касбҳои ҳамшираи тиббӣ, электротехника, челонгар, харрот, кафгшергари газию барқӣ ва дигар касбҳои бозори меҳнат мавҷуд аст. Хонандагони тоҷик дар муассисаҳои таълимии мазкур давоми 3 сол таҳсил карда, соҳиби дипломи касбӣ мегарданд. Онҳо метавонанд бо ҳуҷҷати мазкур ҳам дар ин кишвар ба фаъолият машғул шавад ё ба Ватан баргашта, аз рӯи ихтисоси омӯхтаашон кор кунанд кунанд.

Қайд гардид, ки дар доираи низоми таълими дуалӣ хонандагон дар қисмати аввал дар муассисаи таълимӣ таҳсил карда, дар қисмати дуюми рӯз дар коргоҳҳои мувофиқ ба касбашон аз рӯи ҳамон ихтисос фаъолият мекунанд. Онҳо ҳам аз муассисаи таълимӣ идрорпулӣ ва ҳам аз коргоҳе, ки дар он ҷо ба кор фиристода мешаванд, маош мегиранд. Талаботи асосӣ донистани забони олмонӣ аст. Аз ин рӯ, бо ташаббуси Кумита шуруъ аз моҳи сентябр омӯзиши ин забон дар муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ба роҳ монда мешавад.

Сафари мазкур то 20 июл идома ёфта, дар назар аст, ки дар доираи он бо якчанд муассисаҳои Бавария созишномаҳои нави ҳамкорӣ ба имзо расанд.

Асри XXI замони инқилоби рақамӣ ва пешрафти бесобиқаи илму техника мебошад. Илм, ҳамчун таҳкурсии ҷомеаи муосир, дар ҳама соҳаҳо – аз тандурустӣ то идоракунии давлатӣ – нақши ҳалкунанда мебозад. Яке аз бузургтарин дастовардҳои илм дар даҳсолаҳои охир — зеҳни сунъӣ (Artificial Intelligence, AI) — ба як қувваи тағйирдиҳандаи ҷаҳонӣ мубаддал гаштааст.

Зеҳни сунъӣ: Дастоварди калидии илми муосир

Зеҳни сунъӣ маҷмӯи алгоритмҳо ва системаҳоест, ки қобилияти омӯзиш, таҳлил ва қабули қарорро дар асоси маълумоти калон ба роҳ мемонанд. Он дар барномаҳои рӯзмарра, аз ҷумла шинохти овоз, тарҷума, ташхиси бемориҳо ва ҳатто идоракунии равандҳои истеҳсолӣ васеъ истифода мешавад.

 Бар асоси гузориши UNESCO (2023):

• Дар ҷаҳон зиёда аз 120 кишвар стратегияи миллӣ барои AI қабул кардаанд.
• Хароҷоти ҷаҳонӣ ба зеҳни сунъӣ дар соли 2023 беш аз $154 миллиард-ро ташкил дод.
• Пешбинӣ мешавад, ки то соли 2030 зеҳни сунъӣ метавонад то $15.7 триллион ба иқтисодиёти ҷаҳонӣ саҳмгузор бошад.

Нақши илм ва зеҳни сунъӣ дар рушди давлатдорӣ ва иқтисоди миллӣ

1. Рақамисозии хизматрасониҳои давлатӣ

Бо воридсозии системаҳои зеҳни сунъӣ ба идоракунии давлатӣ метавон:

• раванди қабули қарорро суръат бахшид,
• шаффофият ва самаранокиро боло бурд,
• таъмини хизматрасонии босифат ба аҳолӣ ва муассисаҳоро таъмин кард.

Масалан, дар Қазоқистон ва Ӯзбекистон платформаҳои AI барои коркарди дархостҳои шаҳрвандон, таҳлили маълумоти иҷтимоӣ ва идоракунии шаҳрҳо татбиқ шудаанд.

2. Таҳаввул дар соҳаи маориф ва илм

AI дар соҳаи маориф бо роҳи:

• таҳлили инфиродии қобилияти донишҷӯ,
• фароҳам овардани маводи таълимии шахсисозишуда,
• таҳкими таҳқиқоти илмӣ тавассути таҳлили маълумоти калон истифода мешавад.

Таҳқиқоти McKinsey (2024) нишон медиҳад, ки AI метавонад самаранокии омӯзгоронро то 30% зиёд кунад.

3. Истифода дар тандурустӣ ва бехатарии ҷомеа

AI имкон медиҳад:

• бемориҳо дар марҳилаҳои аввал ташхис шаванд,
• мониторинги ҳолати саломатӣ онлайн сурат гирад,
• таҳлили хатари эпидемияҳо ва вокуниши саривақтӣ ба амал ояд.

 Дар замони пандемияи COVID-19, кишварҳои пешрафта бо ёрии AI паҳншавии вирусро пешгӯӣ ва самти захираҳоро муайян мекарданд.

Дурнамои Тоҷикистон дар ин самт

Тоҷикистон, чун ҷузъи фаъоли ҷомеаи ҷаҳонӣ, бояд истифодаи босамари зеҳни сунъиро ба ҳадафи рушди миллӣ равона созад.
Ҳоло дар кишвар:

• равандҳои рақамисозии хизматрасониҳои давлатӣ оғоз ёфтааст;
• барномаи давлатӣ оид ба рушди иқтисоди рақамӣ таҳия шуда истодааст;
• талош барои ҷалби мутахассисони ҷавон ва ташкили марказҳои IT дар шаҳрҳо ва минтақаҳо зиёд мешавад.

Бо ин вуҷуд, масъалаҳои кадрӣ, инфрасохтор ва сиёсатгузории мукаммал ҳамчун чолиш боқӣ мемонанд. Дар сурати ҷорӣ намудани барномаҳои омӯзишии AI дар донишгоҳҳо, ташкили марказҳои таҳқиқотӣ ва дастгирии соҳибкорони инноватсионӣ, Тоҷикистон метавонад ба як кишвари рақобатпазир дар соҳаи технология мубаддал гардад.

Хулоса

Зеҳни сунъӣ дигар як воситаи фаннӣ набуда, балки нерӯи стратегӣ барои рушди устувор, рақобатпазирӣ ва амнияти миллӣ мебошад.
Дар шароити ҷаҳони муосир, кишварҳое пирӯз хоҳанд шуд, ки ба илм, таҳқиқот ва технологияҳои навин, бахусус зеҳни сунъӣ, сармоягузорӣ ва таваҷҷуҳи хос зоҳир менамоянд. Барои Тоҷикистон низ вақти он расидааст, ки илмро ба меҳвари сиёсатҳои рушди миллӣ табдил диҳад ва насли навро барои ҷаҳони рақамӣ омода созад.

Фозил Бобозода Ашурмаҳмад,

Сардори шуъбаи ҳуқуқ, коргузорӣ ва назорати

Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Таҳлили рӯзгори гузаштаву имрӯза ва таҷрибаи зиндагӣ нишон медиҳад, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҷумлаи нодирроҳбарони миллӣ-давлатие ҳастанд, ки на танҳо дар шинохту арзёбии дурусти мушкилот, муаммо ва масъалаҳои мавҷудаи давлату миллат, балки дар пешниҳоди роҳҳалҳои муассир ва ҳамзамон мавқеъгирии сазовори сиёсӣ-давлатӣ низ муваффақ мебошанд.

Истеъдоди фавқулодаи давлатдорӣ, маҳорати камназири сиёсатмадорӣ ва ҷидду ҷаҳди хастагинопазири пайвастаи Пешвои муаззами миллат барои тадриҷан ба давлати демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона табдил ёфтани Тоҷикистон замина фароҳам овард. Ин ҳама кӯшишу ғайрат, азму талош барои бунёди Тоҷикистони ободу сарсабз ва рӯзгори ободу осуда ба халқи Тоҷикистон ҳамвора руҳу илҳоми тоза мебахшад ва барои пешрафти минбаъдаи мактабу маориф, илму фарҳанг, иқтисодиёту саноат, тандурустӣ ва дар маҷмуъ ба баланд шудани сатҳи рӯзгору некӯаҳволии мардуми мамлакат ҳамаҷониба мусоидат мекунад.

Хизматҳои беназири Пешвои миллат дар роҳи барпо намудани сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ, пойдор ва устувор намудани пояҳои давлатдории миллӣ бо таваҷҷуҳ ба гузаштаи пурифтихор, ҳифз намудани тамомияти арзӣ ва таъмини ягонагии халқи Тоҷикистон, новобаста аз миллату нажод, забон ва дину оин, рушди иқтисоди миллӣ ва муаррифии миллат дар арсаи байналмилалӣ муҳим ва қобили мулоҳиза арзёбӣ мешаванд.

Дар таърихи давлатдории навини тоҷикон Эмомалӣ Раҳмон на танҳо дар таҳкими пояҳои давлатдории миллӣ, таъмини бақою ҳастии имрӯзу фардои Тоҷикистон, балки барои эҳё кардани арзишҳои волои фарҳанги миллӣ хизматҳои шоиста намудаанд.

Махсусан Пешвои миллат дар оростани мулоқоту суҳбатҳои судманд бо доираҳо, ниҳодҳо ва табақаҳои гуногуни иҷтимоӣ давоми фаъолияти роҳбарӣ таҷрибаи калон касб намудаанд. Метавон аз таҷрибаҳои муваффақи Сарвари давлат дар заминаи мулоқоту вохӯриҳо бо намояндагони фаъоли ҷомеаи маданӣ ва қишри руҳонӣ ёдовар шуд, ки натиҷаҳои назаррасе ба бор овардаанд.

Бо таваҷҷуҳ ба ин Пешвои миллат 9 марти имсол бо ҳузури доираи васеи роҳбарони ниҳодҳои давлатӣ, намояндагони ҷомеаи маданӣ ва ходимони дини ҷумҳурӣ мулоқоти саривақтие доир намуданд, ки зиёд аз як моҳ мешавад сари мазмуну муҳтавои он, чи дар муҳитҳои иҷтимоӣ ва чи дар ҳавзаҳои фикрию мадании ҷумҳурӣ гуфтугӯю радду бадалҳо доир мегарданд. Дар ин замина мақолаву матолиби зиёде низ дар матбуоти даврӣ, расонаҳои дохилию хориҷӣ ва шабакаҳои иҷтимоӣ пахшу нашр гардидаанд. Мо ҳам талош кардем, ки дар ин замина баъзе мулоҳизаҳоро рӯйи сафҳа биоварем ва аз ташаббусу нуктагириҳои Сарвари давлат дар ростои шинохту арзёбии мушкилоту муаммо ва масъалаҳои ҳалталаби ҷомеа, ки боиси заъфу чолишҳои ҷиддӣ гардида, роҳи пешрафту тараққиётро мебанданд, назари худро баён намоем.

Пешвои миллат дар мулоқот бо фаъолон, намояндагони ҷомеа ва ходимони дини ҷумҳурӣ ҳудуди панҷ соат бе танаффус атрофи муҳимтарин масъала, муаммо ва мушкилоти имрӯзӣ, ки умдатан, ба сабаби ташаннуҷи хурофоту ифротгаройии динӣ-мазҳабӣ рӯйи кор омада, таҳдиду хатарҳоро заминагузорӣ намудаанд, суҳбати ҷолиби ихтисосӣ анҷом доданд. Ин андоза суҳбати Пешвои миллат ҷолиби таваҷҷуҳ буд, ки аҳли толор ҳудуди панҷ соат суханронӣ, таҳлилу арзёбӣ, ташхису нуктагириҳояшонро бодиққат гӯш карда, дар баъзе маворид бо тақозои муҳимтар будани нуктаҳои арзёбӣ аз ҷой бархоста, суханронии Сарвари давлатро бо кафкӯбиҳои бардавом истиқбол гирифтанд.

Ба назари мо маҷмуи масъалаҳои мубраму муҳимми сиёсӣ, мафкуравӣ, динӣ-ақидатӣ, тарбиятӣ, ҳуввиятӣ, ахлоқӣ, фарҳангӣ, маърифатӣ ва мадание, ки дар суханронии Сарвари давлат матраҳ гардиданд, воқеияти рӯзи моро нишон медиҳанд. Дар маҷмуъ, Пешвои миллат аснои мулоқоту суханронӣ ба зиёда аз 50 масъала таваҷҷуҳ намуда, кулли масоилро дар асоси далелу бурҳон ва ҳуҷҷату арқом мавриди таҳлилу арзёбӣ қарор доданд. Мо кӯшиш мекунем ба чанде аз масоил, ки дар суханронии Пешвои миллат арзёбӣ гардиданд, таъкид намоем.

1. Пешвои миллат дар ифтитоҳи аксар суханронию мулоқоту вохӯриҳо ба баёни вазъи сиёсӣ-мафкуравӣ ва геополитикии минтақавию ҷаҳонӣ мепардозанд ва зеҳниёти ширкаткунандагону ҳозиронро ба дуруст дарк кардану фаҳмидани авзои замон таҳрик медиҳанд. Дар бахши ифтитоҳии суханронии ахирӣ ҳам ба ин нуктаи асосӣ – баёни вазъи печидаи имрӯзӣ, бархурдҳои тамаддунӣ ва бозиҳои геополитикӣ тамаркуз намуда, иброз доштанд: «Имрӯз мехоҳам доир ба равандҳое, ки дар ҷаҳони муосир идома доранд, аз ҷумла бархӯрди фарҳангу тамаддунҳо, тафриқаву низоъҳои диниву мазҳабӣ, густариши бесобиқаи терроризму экстремизми динӣ, «сиёсати дугона» нисбат ба гурӯҳҳои ифротгарои динӣ ва монанди инҳо, ки василаи истифодаи қувваҳои гуногуни манфиатхоҳ гардидаанд, инчунин таъсири онҳо ба ҷомеа ва давлати мо ибрози андеша намоям». Ва дар идома ҳадафи мулоқотро возеҳу ошкор намуданд: «Баъзе масъалаҳое ҳастанд, ки мо бояд имрӯз доир ба онҳо кушоду равшан назари худро гӯем, равандҳои номатлубро баррасӣ намоем ва пеши роҳи онҳоро гирем, ки мисли ҳодисаҳои солҳои 90-ум боз ягон фоҷиаи дигар сар назанад». Пешвои миллат вазъи мавҷудаи сиёсӣ-мафкуравӣ ва геополитикии ҷаҳониро дуруст арзёбӣ намуда, фармуданд, ки «солҳои охир вусъати бесобиқа ёфтани талоши абарқудратҳо барои амалисозии манфиатҳои худ, азнавтақсимкунии дунё, мусаллаҳшавии бошитоб, оғози марҳалаи нави «ҷанги сард», густариши бесобиқаи фаъолияти гурӯҳҳои террористиву экстремистӣ, ки мутаассифона, хусусияти динӣ касб намудааст, вазъи мураккаби дар пайи пандемияи КОВИД – 19 бавуҷудомада, инчунин тағйирёбии иқлим ва оқибатҳои вазнини он – хушксоливу камобӣ, норасоии маводи ғизоӣ ва гуруснагӣ вазъи ҷаҳонро мураккабу пешгӯйинашаванда гардонида истодааст.

Яъне, имрӯз инсоният дар давраи бархӯрду зиддиятҳои шадиди низомӣ, хушксоливу камобӣ, қаҳтиву гуруснагӣ, таназзули иқтисодиёту иҷтимоиёт ва дар маҷмуъ, дар вазъи ниҳоят мураккаби таърихи худ қарор дорад. Таърихи инсоният солҳои ниҳоят ҳассосу хатарнокро аз сар гузаронида истодааст».

Аз таҳлилу арзёбиҳои Сарвари давлат бармеояд, ки пеш аз ҳама, мо бояд вазъро дуруст бишносем, ҳушёрии сиёсиро аз даст надиҳем ва дар ин замина ба шиносоию ҳалли мушкилоти мавҷуда даст занем.

2. Масъалаи дигаре, ки Сарвари давлат сари он баҳс намуда, онро меъёри кори рӯзмарраи соҳибкорону хайрхоҳони ватанӣ унвон намуданд, идома додани аъмоли хайру савоб ва ташаббусҳо дар заминаи бунёди иншооти зарурӣ, аз ҷумла мактабсозӣ аст.

Дар ин маврид Пешвои миллат сареҳан чунин таъкид намуданд: «Ё бунёд кардани мактаб – тавре ки мардум солҳои қадим онро мадраса мегуфтанд, чӣ қадар наврасони мову шумо, ки ҳарф зада наметавонанд, соҳиби саводу дониш ва наврасону ҷавонон соҳиби касбу ҳунар мегарданд, магар кори савоб нест?». Воқеан, анҷом додани амалҳои хайру савоб, ки бузургтаринашон сохтани бунгоҳҳои замонавӣ, синфхонаҳои дарсӣ ва умуман иншооти мактабӣ мебошанд, сатҳи саводу маърифати насли наврасу ҷавонро, ки ояндаи давлату миллатанд, боло мебарад. Дар тамоми сафарҳои расмию корӣ ба шаҳру навоҳии ҷумҳурӣ Сарвари давлат ин гуна ташаббусҳоро ҷонибдорӣ намуда, соҳибкорони ватаниро ба анҷоми умури хайру савоб дар заминаи бунёди мактаб ва иншооти мактабӣ ташвиқ мекунанд.

3. Бахши дигари суханронии Сарвари давлат ба мавзуи истиқлоли давлатӣ ва эҳёи арзишҳои миллию динӣ иртибот дошт. Дар ҳақиқат, Сарвари давлат дар тамоми суханронию гуфтугӯҳояшон масъалаи эҳтирому гиромидошти Истиқлоли давлатиро дар ҳамбастагӣ бо ҳифзи арзишҳои миллию динӣ гӯшзад менамоянд. Дар мулоқоти охирӣ ҳам ба ин масъалаи муҳим тамаркуз намуда, фармуданд: «Ба шарофати рӯйдоди бузурги таърихӣ дар ҳаёти халқамон, яъне истиқлолу озодӣ мо ба эҳёи арзишҳои миллӣ ва динии худ муяссар шудем ва мардумамон бо мазҳаби аҷдодӣ, бо пирони хирад ва бузургони илму адаби гузашта ҳамаҷониба ошно гардиданд. Истиқлоли давлатӣ ба мо – миллати тамаддунсози тоҷик имкон фароҳам овард, ки асарҳои бузургони худро бознашр ва ба мардуми ҷумҳурӣ дастрас намоем».

Маҳз дар замони соҳибистиқлолӣ ва расидан ба ин марҳилаи бузурги таърихӣ мо тавонистем арзишҳои миллию диниро дуруст шиносем ва дар роҳи тарғиби ғояву афкори пешқадами бузургонамон муваффақ гардем. Ба ин маънӣ Сарвари давлат афзуданд: «Дар соли 2009 бо ширкати олимону донишмандони машҳури ҷаҳони ислом ва шахсиятҳои маъруф аз 55 давлати дунё баргузор кардани 1310-солагии асосгузори мазҳаби таҳаммулгарои ҳанафӣ, фарзанди фарзонаи миллати тоҷик – Абуҳанифа Нуъмон ибни Собит, ки бо номи Имоми Аъзам машҳур аст, як рӯйдоди муҳим дар ҳаёти маънавии мардуми мо гардид. Ҳамчунин бузургдошти шахсиятҳои бонуфузи илмӣ ва динӣ – Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ, Абӯалӣ ибни Сино, Абдураҳмони Ҷомӣ, Муҳаммади Хуҷандӣ, Абӯрайҳони Берунӣ, Муҳаммади Ғаззолӣ, Носири Хусрави Қубодиёнӣ, Мир Саид Алии Ҳамадонӣ ва дигарон, чопи осори зиёди ахлоқиву илмии мутафаккирони гузашта, ба забони тоҷикӣ тарҷума кардану се маротиба нашр намудани Қуръони карим ва ба мардуми Тоҷикистон дастрас гардонидани он аз ҷумлаи корҳое мебошанд, ки дар ин самт ба анҷом расидаанд».

Дар ростои шинохтану омӯхтани мероси гаронмояи динӣ-мазҳабӣ, инчунин шахсиятҳои миллие, ки дар олами ислом таҳаввулот эҷод карданд, давоми солҳои соҳибистиқлолӣ иқдомоти ҷиддӣ рӯйи кор гирифта шуда, осори бузургони динӣ нашру пахш гардиданд. Аз ҷумла, ба таъкиди Сарвари давлат, «бо дастури Роҳбари давлат яке аз тафсирҳои муътабари Қуръони карим – «Тарҷумаи тафсири Табарӣ», «Ҳидоя»-и Бурҳониддин Абуҳасан ибни Абӯбакр, «Саҳеҳ»-и Имом Бухорӣ, «Муқаддима»-и Ибни Халдун ва асарҳои дигар мутафаккирони бузурги исломӣ ба забони тоҷикӣ тарҷума ва нашр карда шуданд. Мо ин корҳоро барои он кардем, ки мардуми тоҷик хонанд ва донанд – кӣ буданд гузаштагони мову шумо?».

4. Мусалламан, дар даврони соҳибистиқлолӣ иқдоми зиёде дар заминаи бароварда сохтани ниёзҳои эътиқодӣ ва динӣ-мазҳабии мардуми шарифи Тоҷикистон рӯйи даст гирифта шуд. Тавре ки Сарвари давлат дар мулоқот ишора фармуданд: «Таъсиси Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросим дар назди Ҳукумат, Муассисаи давлатии Маркази исломшиносӣ дар назди Президенти мамлакат, Донишкадаи исломии Тоҷикистон ба номи Имоми Аъзам, қабули қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим», «Дар бораи озодии виҷдон ва иттиҳодияҳои динӣ», «Масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд», бақайдгирии 4 ҳазор иттиҳодияи динӣ, яъне масҷидҳо ва ташкили сафари дастҷамъонаи шаҳрвандон ба ҳаҷ ва умра аз ҷумлаи иқдомоти дар ин самт амалигардида мебошанд». Раванди бунёди масҷиду маобид дар даврони истиқлоли давлатӣ аз ҷумлаи роҳкорҳои муҳимме маҳсуб меёбад, ки тайи замони соҳибистиқлолӣ барномарезию амалӣ гардиданд. Ба тазаккури Сарвари давлат: «Имрӯз дар Тоҷикистон ба 2000 нафар шаҳрванд як масҷид рост меояд, дар ҳоле ки ин нишондиҳанда дар мамлакатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил 3 – 3,5 ҳазор ва дар дигар давлатҳои мутараққии ҷаҳон 5-5,5 ҳазор нафарро ташкил медиҳад. Ҳамзамон бо ин, дар ҷумҳурӣ як ҷамоатхонаи исмоилӣ, ду кумитаи рушди ҷамоатхонаҳои исмоилӣ ва 67 ташкилоти динии ғайриисломӣ фаъолияти озодона дорад». Пешвои миллат раванди сохтмону бунёди ибодатгоҳҳову масоҷидро дар замони соҳибистиқлолӣ ва даврони шуравӣ муқоиса карда, минҷумла ишора фармуданд: «Худатон мулоҳиза кунед, ки дар замони шуравӣ дар Тоҷикистон ҳамагӣ 34 масҷид, аз ҷумла 17 масҷиди ҷомеъ, 15 калисо ва 2 куништ фаъолият дошт. На ҳаҷ буд, на ҳоҷӣ буд, на умра буд, на донишкадаи исломӣ ва на шумораи зиёди масҷидҳои панҷвақтаю ҷумъахонӣ».

Бо овардани ин гуна иттилоот Пешвои миллат масъалаи ифротишавии ҷомеаро пеш гузошта, иброз намуданд, ки «вале бо вуҷуди чунин маҳдудияти қатъии он замон на ифротӣ буд, на террористи динӣ ва на фитнаву дасисаи динӣ. Имрӯз дар Тоҷикистон 4 ҳазор масҷид, Донишкадаи исломӣ, ниҳодҳои диншиносии илмӣ, беш аз 250 ҳазор ҳоҷиён, бештар аз 400 ҳазор умракардагон ва ҳазорҳо нафар ходимони дин – дастпарварони муассисаҳои таҳсилоти динии хориҷиву ватанӣ дар фазои озодиҳои истиқлол тарбия ёфтаанд. Дар пойтахти Тоҷикистон яке аз бузургтарин масҷидҳо дар минтақа бунёд карда шуд».

Сарвари давлат ҳамчунин афзуданд, ки «соли 2010 аз ҷониби Ташкилоти ҷаҳони ислом оид ба маориф, илм ва фарҳанг (ИСЕСКО) пойтахти фарҳанги исломӣ эълон гардидани шаҳри Душанбе далели возеҳи он мебошад, ки тоҷикон дар ҷодаи ҳифзи мероси динӣ, ғанӣ гардонидани он ва умуман фарҳангу маорифи исломӣ дар сатҳи ҷаҳони ислом саҳми арзишманд гузоштаанд». Мушкил инҷост, ки чаро бо ин қадар имконот ва дастгириҳои давлатӣ ҷомеа рӯ ба ифротгароӣ, мутаассибӣ, ҳаросафканӣ ва ваҳшатзоӣ меоварад? Чаро насли наврасу ҷавони ҷомеа фирефтаи гурӯҳҳои ифротгарою террорист мешавад? Магар ибтикороти давлат дар заминаи таъмин намудани эҳтиёҷоти мардум ба мабодии эътиқодӣ кам аст? Ба ин монанд суолоти зиёдеро метавон матраҳ кард, ки нигаронии на танҳо Сарвари давлат, балки давлатҳои мутамаддини ҷаҳониро ба вуҷуд овардааст. Сари ин масъала ва дигар масоили марбута ҷиддӣ фикр бояд кард ва бо андешаи солим ба ҳалли мушкилот мебояд пардохт.

5. Сарвари давлат дар бахши дигари суханронӣ аз низоми давлатдории дунявӣ ва таҷриботи ғании роҳандозии барномаҳои дунявӣ сухан ба миён оварда, ишора фармуданд: «Танҳо соҳибистиқлолӣ ва низоми дунявии давлатамон имкон фароҳам овард, ки миллатҳои гуногун ва пайравони дину мазҳабҳои мухталиф дар мамлакатамон фаъолияти динию эътиқодии худро дар доираи муқаррароти Конститутсияи мамлакат ва қонунгузории амалкунанда озодона анҷом диҳанд. Таърихи давлатдории навини тоҷикон ва гузашти вақт дуруст будани интихоби низоми дунявии давлатро дар шароити муосир собит сохт». Пешвои миллат таҳлилу арзёбиҳои шахсӣ ва таҷрибаи роҳбарии худро ҳамчун далели муҳками сиёсӣ-ихтисосӣ дар заминаи ояндадории низоми давлатдории дунявӣ ва эҳтиром ба арзишҳои эътиқодӣ пеш оварда, афзуданд: «Таҳлилу баррасии иқдоми давоми беш аз 32 сол амаликардаи Ҳукумати Тоҷикистон дар муносибат ба дин нишонаи он аст, ки давлати демократӣ ва дунявии мо дар роҳи таъмин намудани озодии виҷдон қадамҳои устувор гузошта, рисолат ва вазифаи таърихии худро дар назди мардуми эътиқодманд дар сатҳи зарурӣ иҷро карда истодааст. Имрӯз мо озод ҳастем – тоат мекунӣ, ибодат мекунӣ, намоз мехонӣ, рӯза медорӣ, масҷид меравӣ, хонаи Худо меравӣ, кори хайру савоб мекунӣ, озод ҳастӣ».

Маълум аст, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси моддаи 1-уми Конститутсия, ки бо райъи кулли мардуми Тоҷикистон қабул гардидааст, давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягонаву иҷтимоӣ эълон гардида, озодии виҷдон ва эътиқод дар қатори дигар ҳуқуқу озодиҳои асосӣ бо кафолатҳои конститутсионӣ таъмин шудааст. Дар идомаи ин раванд, ба таъкиди Пешвои миллат,қонунҳо «Дар бораи озодии виҷдон ва иттиҳодияҳои динӣ», «Дар бораи муқовимат ба экстремизм», «Дар бораи муқовимат ба терроризм», «Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим», «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд», Консепсияи сиёсати давлатӣ дар соҳаи дин, стратегияҳои миллӣ оид ба муқовимат ба экстремизм ва терроризм барои солҳои 2016 – 2020 ва 2021 – 2025 қабул ва мавриди амал қарор дода шудаанд». Ваҷҳи нигаронии Сарвари давлат ин аст, ки «аз ҷониби субъектҳои муқовимат ба экстремизм ва терроризм, аз ҷумла вазорату идораҳои дахлдор, мақомоти кор бо дин, ҷавонон, занон ва оила, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, худидораи шаҳрак ва деҳот, инчунин аҳли ҷомеа татбиқи санадҳои гуфташуда дар сатҳи зарурӣ ва мутобиқ ба вазъи воқеӣ ҷорӣ нашуда, чунин ба назар мерасад, ки онҳо даҳшату фоҷиаи ҷанги шаҳрвандии солҳои 90-уми асри гузаштаро фаромӯш кардаанд». Аз ин ҷост, ки сари масъалаи масъулият ва рисолати хидматчиёни давлатию низомӣ ҷиддӣ фикр бояд кард, то ин ки даҳшату ваҳшати ҷанги шаҳрвандӣ дубора такрор нашавад ва миллат ба гирдоби мусибату фоҷеа напечад.

6. Пешвои миллат ба омӯхтани илму дониш ва таваҷҷуҳ ба самти ихтироъкориро аз ҷумлаи заруриёти имрӯзии миллӣ талаққӣ намуда, иброз доштанд, ки «воқеан, дар замони муосир халқу миллатҳо бо роҳи омӯхтану ихтироъ кардани илму дониш ва техникаву технологияҳои муосир кӯшиш мекунанд, ки арзишҳои миллӣ, дастовардҳои фарҳангӣ ва озодиҳои шахсии худро дар паноҳи давлати соҳибистиқлоли хеш аз таҳдиди ҷаҳонишавии манфиатҳо ва суйиистифодаи арзишҳо ҳифз намоянд». Ба сухани равшантар, то ҷомеа ва махсусан, насли наврасу ҷавон ба илму дониш ва саводу маърифат рӯ наоваранд, наметавонанд, ки ба дастовардҳои назарраси миллию дунявӣ ноил гарданд. Аз сӯйи дигар, таваҷҷуҳ ба осори бузургтарин симоҳои миллию динӣ, ки дар сохтусози дину мазҳаб ва ирфону андешаи мо саҳми бевосита доранд, роҳро барои маҳори буҳронҳои фикрию ақидатӣ ҳамвор месозад. Ба ин мазмун, Пешвои миллат таъкид карданд: «Илми ҷаҳонӣ ва кулли мусулмонони олам «Ҷомеъ – ус – саҳеҳ»-и Имом Бухориро саҳеҳтарин китоб баъди Китоби Худо, яъне Қуръони карим медонанд. Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ ҳикмат ва ахлоқи исломиро ба пояҳои бисёр баланди назм бардошта, дар сарҳади се тамаддун – исломӣ, юнонӣ ва насронӣ пули ҳамдигарфаҳмию таҳаммул бино намуд ва гуфтугӯи фарҳангу тамаддунҳоро ба роҳ андохт».

7. Нуктаи дигаре, ки Пешвои муаззами миллат таъкид намуданд ва он албатта, боиси нигаронии ҷиддӣ аст, ин буд, ки «таълими ғайриқонунии динӣ боиси даст задан ба авомфиребӣ, фолбинию ҷодугарӣ, дигар кирдорҳои ношоиста, ғайриқонунӣ машғул шудан ба фаъолияти хусусии тиббӣ ва дар ин замина расонидани зарари моддӣ ва ҷисмонӣ ба шаҳрвандон низ мегардад. Ҳолатҳои ба табобати ғайриқонунии одамон машғул шудани руҳониёни алоҳида дар як қатор шаҳру ноҳияҳо ошкор гардидаанд».

Албатта, ин таъкиди Пешвои муаззами миллат моро ба андешае водор месозад, ки гарчанде ҳазор сол аз ин муқаддам ниёкони бузурги мо донишро дар дил чароғи равшан ва аз ҳама бад бар тани инсон ҷавшан гуфтаанд, аз қаъри гили сияҳ то авҷи Зуҳал ҳама мушкилоти гетиро ҳал кардаанд, аммо ҷойи тааҷҷубу таассуф аст, баъди ҳазору чанд сол, ки инсоният ба асри бистум-асри пуршӯру пуровозаи инқилобҳои илмию фикрӣ ва оғози асри бистуякум-асри инқилобҳои технологию техникӣ расид ва мо шоҳиди он будем, ки инсони донишпажуҳ на танҳо нақши пояшро дар рӯйи Моҳ ба ёдгор гузошт, балки сафинаҳои худкорашро ба моварои мадори Зуҳал фиристода, ҳатто аз ҳудуди манзумаи Офтоб ҳам берун баровард ва ба омӯхтани мустақими сайёраҳои фаразан маскуни ситораҳои дигар (ба ғайр аз Офтоб) шуруъ намуд, дар пасманзари ин ҳама ҷаҳишҳои илму фан, дар пеши чашми муосирону шоҳидони чунин комёбиҳои фавқулодаи ақлу фаросати одамӣ воқеоти аҷибу ғарибе рӯй медиҳад, ки бар асари он ҷомеаи пешрафта зарар мебинаду оммаи пасмонда ба он бовар мекунад. Яъне, боиси таассуф аст, ки имрӯз навъҳои гуногуни хурофоту найранги аз аҳди Дақёнус монда – аз тилисму азоимхонӣ гирифта, то фолбинию (рамл) саноати танҷим (астрология) –аз нав ҷон мегиранд ва торафт ақлу ҳуши мардумро рабуда, онҳоро ба доми худ медароранд: на фақат ховариёнро, балки фарҳангиёнро ҳам, на танҳо мардуми авомро, балки бархе аз аҳли саводро низ!

Ва танҳо дар ин маврид роҳ яктост: рӯй овардан ба илм, рушди тафаккури техникӣ ва ҷаҳонбинии илмӣ дар ҷомеаи тоҷикистонӣ.

8. Суиистифодаи насли наврасу ҷавони гумроҳ дар меҳвари кору умури коргардонон, сенариянависон, бозигарон ва саҳнасозони пружаҳои динӣ-мазҳабии хориҷӣ қарор дорад ва аз рӯйи таъкиди Сарвари давлат, «имрӯз барои касе пӯшида нест, ки маркази як қатор ҳизбу ҳаракатҳои террористиву экстремистӣ дар мамлакатҳои пешрафтаи ҷаҳон ҷойгир аст. Дар вазъияти мураккаби ҷаҳони муосир мо вазифадорем, ки ба хотири ҳифзи истиқлолу озодӣ ва амнияти давлату ҷомеа дар баробари риояи талаботи қонунҳои давлати дунявӣ ба арзишҳои динӣ оқилона муносибат намуда, ҳам арзишҳои созандаи дини исломро ҳифз намоем ва ҳам пеши роҳи паҳншавии тафриқаандозиву ифротгароиро гирем». Дар ин вазъи ҳассос бетарафию саҳлангорӣ душмани ҷонии инсонҳо ва ҷомеаҳост. Ин нуктаро Пешвои миллат муқаррар гӯшзад намуда, аз ҳозирин даъват ба амал оварданд, ки «ман чунин мешуморам, ки нисбат ба ин масъала бетарафӣ ё муросокорӣ кардан баробар ба ин аст, ки саодати худ ва фарзандони хешро барҳам занем. Чунки бетарафӣ ҳам барои давлат ва ҳам барои миллат ба чӣ гуна ҳодисаву фоҷиаҳо боис мегардад, насли калонсоли ҷумҳурӣ ва аксаран инро хуб медонанд. Агар яке аз сабабҳои ба ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ кашидани аҳолӣ истифодаи ғаразноки эҳсоси динии мардум бошад, дигар омили асосӣ бетарафию бетафовутӣ нисбат ба тақдири давлат ва миллат буд. Ман яке аз шоҳидони зинда дар толори парламенти ҳамонвақта будам. Агар бисёриҳо бетарафӣ намекарданд, дар Тоҷикистон ҷанги шаҳрвандӣ сар намезад». Маҳз бетарафию саҳлангории зиёиёну фаъолони маданӣ боиси сар задани ҷанги шаҳрвандӣ ва мусибату фоҷеаи миллӣ дар ибтидои солҳои навадум гардида буд. Бинобар ин, бетараф будан ва бепарвоӣ кардан ба сарнавишти миллату давлат ба сифати нуқтаи заъф аз ҷониби Сарвари давлат махсус таъкид гардид. Ба ин маъно, ҷомеаи маданӣ, фаъолони сиёсӣ ва зиёиёни ватанӣ вазифадоранд, ки ба сарнавишти миллат бепарво набошанд ва дар тақвияти бедории фикрӣ ва рушди давлатдории миллию дунявӣ саҳми муносиб бигузоранд.

9. Сарвари давлат дар мулоқот дар бораи «саҳм»-и руҳониён дар шикасти давлатҳои миллӣ ва бофтҳои иҷтимоӣ ёдовар шуда, сафаҳоти рӯзгори пешини давлатдории Сомониёнро варақгардон намуда, аз ҷумла тазаккур доданд, ки: «Дар саҳифаҳои таърихи давлатдории миллати тоҷик фоҷиаву рӯйдодҳои сахту сангине сабт гардидаанд, ки бартарӣ пайдо намудани мафкураи тундрави динӣ, таассубгароӣ ва сиёсисозии ақидаҳои динӣ омили асосии онҳо буд. Барои мисол сарнавишти давлати Сомониёнро мегирем. Тибқи маълумоти аллома Бобоҷон Ғафуров дар китоби «Тоҷикон» давлати Сомониён дар заминаи худогоҳиву бедории шуури миллӣ ташаккул ёфта, 124 сол фаъолият кард ва маҳз дар натиҷаи тундгароии динӣ ва бегонапарастӣ ба шикаст рӯ ба рӯ гардид. Руҳониёни асолату ҳувиятбохта барои дастгирии бегонаҳо, ки ҳадафи ғасби давлати миллии тоҷиконро доштанд, замина муҳайё карданд». Бинобар ин, аз таҷрибаи талхи гузашта руҳониён бояд ибрат бигиранд ва нагузоранд, ки давлати миллӣ туъмаи душманон гардад. Дар ин замина, гирифтани пеши роҳи ифрогаройиву тундгароии динӣ-мазҳабӣ, ки ба як раванди хатарнок ва воқеияти талхи давр табдил ёфтааст, хеле зарур аст. Ин зарурат аз ҷониби Сарвари давлат хеле ҷиддӣ арзёбиву гӯшзад шуд: «Омӯзиш ва таҳлили масъала нишон медиҳад, ки барои сарнавишти минбаъдаи миллати тоҷик омили ифротишавии ҷомеа ва пайвастани шаҳрвандон ба созмонҳои террористии хусусияти динидошта дар шароити кунунӣ низ ҳамчун таҳдиди ҷиддӣ боқӣ мемонад ва дар сурати пешгирӣ нагардидани ин раванд оқибати ногувор хоҳад дошт. Сабаби асосии чунин вазъият, пеш аз ҳама, дар он аст, ки кор бо мардум дар самти ташаккули маънавиёти солиму созанда ба таври зарурӣ иҷро нашудааст. Роҳбарони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо, сохторҳои маҳаллии вазоратҳои маориф ва илм, фарҳанг, меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ, кумитаҳои ҷавонону варзиш, занон ва оила, дин, танзими анъана ва ҷашну маросим, дигар сохторҳои марбутаи давлатию ҷамъиятӣ, аз ҷумла мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва судҳо пешбурди фаъолияти мафкурасозиро дуюмдараҷа мешуморанд ва ба ин масъалаи муҳим аҳаммияти зарурӣ намедиҳанд». Ба омори ҷиноятҳои характери экстремистию террористидошта таваҷҷуҳ намуда, Пешвои миллат иброз доштанд, ки: «Ҳарчанд ки дар ҷумҳурӣ бо қарорҳои Суди Олӣ фаъолияти 28 ташкилоти экстремистиву террористӣ манъ шудааст, вале ҳолатҳои ҳамроҳ шудан ба чунин ҳизбу ҳаракатҳо ҳанӯз ба назар мерасанд. Дар 10 соли охир дар мамлакат 6680 ҷинояти дорои хусусияти экстремистиву террористӣ, аз ҷумла 86 амали террористӣ ва сӯиқасд ба он ошкор ва ба қайд гирифта шуда, 11 ҳолати амали террористӣ ва сӯиқасд ба он пешгирӣ гардидааст». Вазъи мавҷуда кори ҷиддию дастаҷамъонаи сохтору мақомоти марбутаи давлатӣ ва ҷомеаи шаҳрвандиро тақозо мекунад. Бетафовутӣ ба ин масъала вазъро бадтар хоҳад кард ва нигарониҳоро бештар.

10. Масъалаи гироиши насли наврасу ҷавон ба созмону гурӯҳҳои ифротгарою террористӣ, аз қабили салафия, Ихвон-ул-муслимин ва ДОИШ ба масъалаи доғи ҷомеа табдил ёфтааст ва Сарвари давлат дар ин бобат бо такя ба омор ва далелҳои мувассақ ҷиддӣ тамаркуз намуда, аз ҷумла чунин изҳор намуданд: «Қобили гуфтан аст, ки аксари шахсони ба «Давлати исломӣ» ва дигар ташкилотҳои экстремистиву террористӣ шомилшуда пайравони таълимоти «Салафия» мебошанд. Аз ин лиҳоз, бо қарори Суди Олии Тоҷикистон ин равия экстремистиву террористӣ эълон шуда, фаъолияти он дар ҳудуди мамлакат манъ гардидааст. Бо вуҷуди ин, дар давраи аз соли 2015 инҷониб зиёда аз 2300 нафар шаҳрвандони мамлакат ба равияи мазкур шомил гардида, оид ба ин ҳолатҳо 1945 парвандаи ҷиноятӣ оғоз карда шудааст…Тибқи маълумоти мавҷуда дар се соли охир 24 нафар шаҳрванди мо дар 10 давлати дунё ба амалҳои террористӣ, аз ҷумла дар анбӯҳи одамон таркондани худ даст задаанд. Ҳол он ки худкушӣ на ҷиҳод, балки гуноҳи азим ва хилофи таълимоту талаботи дини мубини ислом мебошад. Аммо ҳоло 4075 нафар шаҳрванди мамлакат барои содир намудани амалҳои экстремистиву террористӣ дар кофтуков қарор доранд». Вазъият, дарвоқеъ, нигароникунанда аст. Агар сари вақт чораандешӣ накунем, авзоъ аз контрол хориҷ хоҳад шуд ва соҳибону пуштибонони гурӯҳҳои террористию экстремистӣ ҳатман фаъол шуда, ҷилави кору умурро ба даст мегиранд.

11. Сарвари давлат масъалаи доғи дигар – худнамоию риёкории шаҳрвандонро дар заминаи сафари ҳаҷ мавриди интиқоди шадид қарор дода, дар ин росто дуруст фармуданд, ки «танҳо соли 2023-юм 63 ҳазор нафар шаҳрванди ҷумҳурӣ маросими ҳаҷ ва умраро адо кардаанд ва маблағи ба ҳисоби миёна харҷнамудаи онҳо ба беш аз 1 миллиарду 200 миллион сомонӣ баробар шудааст. Маблағи барои ҳаҷ сарфкардаи шаҳрвандони мо дар замони соҳибистиқлолӣ қариб 12 миллиард сомониро ташкил додааст, ки дар шароити имрӯза, яъне дар замоне, ки дар аксари мамлакатҳои ҷаҳон раванди манфии пастравии иқтисодиёт мушоҳида мегардад ва дар қариб 80 давлати дунё мардум аз нарасидани ғизо ва гуруснагӣ азият мекашанд, барои ҷумҳурии мо маблағи хеле калон ба ҳисоб меравад». Анҷом додани ҳаҷ ва дар ин замина ба зиёдаравӣ роҳ додан аз мушкилоти ҷиддиест, ки дар ҷомеа тасаллут пайдо кардааст. Зарар ба буҷаи хонаводаҳо, аз як тараф ва худнамоию риёкорӣ, аз тарафи дигар, роҳро барои ташкили як зиндагии арзандаву шоиста бозмедорад. Бинобар ин, ҳалли мушкилот дар ин замина хеле зарур аст.

12. Таваҷҷуҳ ба арзишҳои миллӣ ва либоси тоҷикӣ, ки дар шаклгирии ҳувияти миллӣ нақши асосӣ доранд, қисмати асосии суханронии Сарвари давлатро ташкил намуд. Пешвои миллат таъкид намуданд, ки: «Воқеият баёнгари он аст, ки ҳар миллат бинобар собиқаи фарҳангии худ дар либоспӯшӣ рафтору анъанаҳои махсус дорад, ки арзишҳои моддиву маънавии гузаштаи онро инъикос менамояд ва ҳар миллат аз рӯйи забон, фарҳанг ва шаклу тарзи либоспӯшияш шинохта мешавад. Масалан, арабҳо чӣ дар дохили мамлакатҳояшон ва чӣ дар хориҷа либоси миллии худро мепӯшанд ва бо либоси миллии худ ифтихор мекунанд. Либоси миллии худашон аст, либоси исломӣ нест. Аммо чаро дигарон либоси миллии мову шуморо намепӯшанд?

Пештар гуфтам, ки либосҳои миллии тоҷикӣ, аз ҷумла чакану адрас ҷаҳонӣ шуда, аз ҷониби созмони бонуфузи байналмилалии ЮНЕСКО эътироф гардиданд. Модарону бонувони мо – тоҷикон тарзи хоси либосҳои миллии худро доштанд ва онро ба мо мерос гузоштаанд, ки ҳар кадоме аз онҳо дар баробари зебоиву рангорангӣ меъёрҳои ахлоқиву эътиқодии мардуми бостонии моро инъикос мекард. Аз ин лиҳоз, мо бояд ба хотири ҳифзи асолат ва арзишҳои миллӣ воридшавии либосҳои ба ном динӣ, аммо ба урфу одат ва фарҳанги мо бегонаро пешгирӣ намоем».

13. Нуқтаи баланди мулоқот, ба назари мо, мавқее буд, ки Сарвари давлат тоҷикият, миллият ва ориёиятро дар меҳвари андешаронӣ ва гуфтугузори ихтисосӣ қарор дода, пурҳарорат ва ошкору кушод эълом доштанд. ки «эй мардуми тоҷик, мо ориёитабор ҳастем, мо ориёӣ ҳастем, мо намояндаи тамаддуну фарҳанги ҳиндуаврупоӣ ҳастем, мо ҳуқуқи ба таври замонавӣ либос пӯшидан дорем, чеҳраи моро бинед, чеҳраи тоҷикро бинед, мо тарзи либоспӯшии зебову пешрафта доштем. Касе таърихи миллати тоҷикро хонда бошад, медонад, мардуми ориёитабор азимҷусса буданд. Қадҳои баланд доштанд, рӯйҳои дароз доштанд. Бозёфтҳои таърихӣ, ки дар осорхонаҳои мо ва дар олам ҳастанд, аз Қалъаи Куруши Кабир, Тахти Сангин, аз Саразм, либосҳои қадима, чӣ гуна сару либосҳои мардонаву занона доштанд. Охир чаро мо бегонапарастӣ кунем? Чаро аз фарҳанг, аз забон, аз таърих, урфу одатҳои худ ношукрӣ кунем? Чаро? Ана душманони миллати тоҷик ҳамин хел кор мекунанд. Аввал расму ойинатро мегиранд, баъд забону фарҳангатро мегиранд, баъд давлат ва ҳамин тариқ миллат аз байн меравад, фаромӯш накунед, мардум! Дар як баромадам гуфта будам, имрӯз низ мегӯям: Ман ифтихор мекунам, ки аввал тоҷикаму баъдан мусулмон». Ин ҳолат буд, ки аҳли толор якҷоя бархоста, бетанаффус кафкӯбӣ намуданд. Ба ин тартиб, пафоси маърака ва драматизми он якбора дар нуктаи ахирии баёноти Сарвари давлат: «Ман ифтихор мекунам, ки аввал тоҷикаму баъдан мусулмон» рӯ зад. Аҳсан ба ин абармарди таърих, абармарди давру замон, Пешвои миллати тамаддунсозу тамандунофар, куҳанбунёду озодаманиш, ки рӯйирост, бидуни шакку шубҳа аз ҳуввияти миллӣ на танҳо дифоъ мекунанду сатҳи ифтихорофаринии моро боло мебаранд, балки мавқеияти шахсӣ, сиёсӣ ва давлатиашонро ҳадафнок баён менамоянд. Ин аст ҳунари мудирият ва давлатдорӣ!

14. Пешвои миллат баъди ин гуна мавқеъгирии ҷиддии сиёсӣ-давлатӣ ба нуқтаи хотимавии суханронӣ мерасанд ва дар хитоб ба аҳли толор ва шаҳрвандони ҷумҳурӣ аз ҷумла иброз медоранд: «Баръакси хостаҳо ва нақшаҳои душманони миллат дигарбора эҳё шудем, давлатамонро аз нестшавӣ ва миллатамонро аз хатари пароканда шудан наҷот додем ва соҳибӣ кардем. Дур нест рӯзҳое, ки мову шумо барои худамон зиндагии аз ин ҳам беҳтарро месозем ва номи худро дар саҳифаҳои таърихи миллат бо ҳарфҳои заррин сабт месозем. Зеро халқи мо – мардуми сарбаланди Тоҷикистон – барои бунёди зиндагии аз ин ҳам босаодату осуда қудрату тавоноӣ доранд!». Воқеан, риторика ва шеваи суханронии ҷамъбастии Сарвари давлат ҳайратовар аст: ба мардум ангезаи зиндагӣ, талош, пайкор ва пирӯзию муваффақият дар роҳи бунёди давлат ва ҷомеаи мутамаддини миллӣ медиҳад ва ин ҳадафро ба унвони сарҳади давлатдории миллию дунявӣ талаққӣ мекунад.

Хулоса, мулоқоти навбатии Сарвари давлат – Пешвои муаззами миллат бо фаъолон, намояндагони ҷомеа ва ходимони дин нишонрас, воқеӣ, ҳадафнок ва саривақтӣ буда, миёни қишрҳои гуногуни сиёсию иҷтимоӣ ва маданию ҳунарӣ ҳамовозӣ пайдо намудааст.

Имрӯз, ки мардуми шарифи Тоҷикистон дар пайравии сиёсати созанда, бунёдкорона, хирадмандона ва дурбинонаи ба ин абармарди миллат кору зиндагӣ мекунанд ва бо Пешвои муаззами худ ифтихор доранд, даъват ба амал меорам, ки мардуми тоҷик бояд дар атрофи Пешвои ваҳдатофар, Пешвои сулҳпарвару сулҳовар, Пешвои созандаву бунёдкор муттаҳид бошем, сиёсати пешгирифтаашонро, ки ба таври пайваста ба рушду нумуи ҷумҳурӣ равона шудааст, ҷонибдор ва пайрав бошем ва фазои сулҳу суботи мамлакатро чун гавҳараки чашм эҳтиёт намоем ва ҳар як дастуру ҳидоятеро ки дар ин вохӯрӣ иброз намуданд, сармашқи кори худ қарор диҳем ва итминон дошта бошем, ки «дур нест рӯзҳое, ки мову шумо барои худамон зиндагии аз ин ҳам беҳтарро месозем ва номи худро дар саҳифаҳои таърихи миллат бо ҳарфҳои заррин сабт месозем ва халқи мо – мардуми сарбаланди Тоҷикистон – барои бунёди зиндагии аз ин ҳам босаодату осуда қудрату тавоноӣ доранд!».

Дар охир ба ҳар фарди меҳандӯсти тоҷик гуфтаниам, агар ВАТАН-ро дӯст дорем, пас бояд бидонем, ки дар пешорӯи ҳаводиси таърих ва равандҳои ҷаҳонишавии муосир миллатро имрӯз ваҳдат ва сарҷамъӣ мебояд ва муттаҳид гаштан дар атрофи Пешвои муаззами миллат барои мо ба хотири бақои давлатамон ҳам фарз асту ҳам қарз асту ҳам суннат, «зеро қудрати мо дар иттиҳоду сарҷамъӣ, ватандӯстӣ ва заҳмати содиқонаи мо ба хотири ободии Ватан ва рушди давлатамон аст».

САРЧАШМА АЗ: https://www.facebook.com/groups/1850530778525172

Фарҳод РАҲИМӢ,

академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон

11 июл Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар идомаи сафари корӣ дар ноҳияи Айнӣ ба таври фосилавӣ барои сохтмони як қатор иншооти таъйиноташон гуногун, ки дар доираи истиқбол аз ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатӣ рӯи даст гирифта шудааст, оғоз бахшида, 3 корхонаи саноатиро мавриди истифода қарор доданд.

Ҳамчунин, дар ин маросим Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба фаъолияти 2 муассисаи таҳсилоти миёнаи умумӣ ва 6 кӯдакистон, ки дар деҳаҳои Зосун, Хайробод, Ваҳдатобод, Каздон, Анзоб ва Фондарё ҷойгиранд, оғозӣ расмӣ бахшиданд. Корхонаи муштараки маъдани Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди “АРБ Минералс ГРУПП”, аз ҷумлаи онҳо буда, самти фаъолияташ ба коркади пурраи сурма бо истифодаи технологияи сабз ва масрафи ками неруи барқ равона шудааст.

Зимни муаррифӣ ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иттилоъ дода шуд, ки корхона бо сармоягузории муштараки ватанию хориҷӣ бо назардошти ҳадафҳои Ҳукумати кишвар дар самти саноатикунонии босуръати кишвар рӯи даст гирифта шуда, дар марҳилаи аввал 35 нафар бо кор ва маоши баланд таъмин мегарданд.

Иқтидори коркарди сурма дар як шабонарӯз дар марҳилаи аввал истеҳсоли 10 тонна маҳсулоти ниҳоии сурмаро ташкил дода, дар марҳилаи дуюм истеҳсоли 100 тонна дар як рӯз маҳсулоти ниҳоии сурма пешбинӣ шудааст. Ҳамчунин дар оянда маъданҳои қимматбаҳо ба мисоли тилло, симоб ва амсоли ин коркард хоҳад шуд.

Тамоми техникаю технологияҳои насбшуда, истеҳсоли насли нав буда, аз лиҳози сарфаи неруи барқ каммасраф мебошанд ва иқтидори истеҳсолии зиёд доранд. Маҳсулот триоксиди 63 % ва сурмаи металлии 99,65 % стандарти байналмилалӣ бо иловаи барқароркунии металҳои ҳамроҳ аз қабили тилло ва симоб ба роҳ монда шудааст.

Илова бар ин, Ҷамъияти дорои масъулияташ маҳдуди “АРБ Минералс ГРУПП”, ба коркарди маъдан дар 3 зина, яъне ғанисозии ибтидоӣ, табдил ба триоксиди сурма, гудозиш ва истеҳсоли сурмаи соф фаъолияти худро ба роҳ мондааст.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни шиносоӣ бо ҷараёни фаъолияти корхона ба ҳиммати ҷавонмардонаи ташаббускорон баҳои баланд дода, ифтитоҳи иншооти саноатиро дастоварди навбатӣ дар ин самт арзёбӣ намуданд.

Ташаббускорон дар навбатӣ худ ба Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои дастгирии соҳибкорон изҳори миннатдорӣ намуда, дар оянда барои саҳмгузорӣ дар гулгулшукуфоии Ватан изҳорӣ омодагӣ намуданд.

Дар ҳамин ҷо ҳамчунин Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба таври фосилавӣ ба фаъолияти ду корхонаи дигари саноатӣ - ҶСК Ангишти Тахт ва марҳилаи дуюми корхонаи ҶДММ “ТВЕА Душанбе саноати кӯҳӣ” оғоз бахшиданд.

Корхонаи ҶСП Ангишти Тахт, ки дар деҳоти Фондарё мавҷуд аст, бо назардошти талаботи муосир бунёд гардида, самти фаъолияти он коркарди ангишт ба шумор меравад.

Ташкили корхонаи мазкур бо мақсади истифодаи захираҳои бойи табиии Тоҷикистон роҳандозӣ шуда, иқтидори истихроҷи ангишт 90 ҳазор тонна дар як сол пешбинӣ гардидааст ва корҳои омӯзишию геологӣ аз ҷониби мутахассисони маҳаллӣ сомон дода мешавад.

Дар корхонаи мазкур озмоишгоҳи замонавӣ бо насби таҷҳизоти насли нав мавҷуд буда, баҳри муайян намудани сифати ангишт, намнокӣ, гармидиҳӣ, хокистарнокӣ ва сулфури ангишт пешбинӣ гардидааст, ки аз бартариятҳои кони ангиши ҶСК Ангишти Тахт дониста мешавад.

Ҳамчунин, дар озмоишгоҳи корхона ҳар як маҳсулоти ба фуруш гузошташуда, аз ташхис гузаронида мешавад. Бояд таззакур дод, ки барои истихроҷи ангишт 70 техника ва таҷҳизоти муосири соҳавӣ ҷалб ва дар маҷмуъ 250 нафар дар ин ҷо бо кори доимӣ таъмин шудаанд.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни шиносоӣ ба фаъолияти корхона баҳои баланд дода, ба ташаббускорон барои ҳамоҳангӣ ва дастгирии иқдомҳои Ҳукумати кишвар изҳори сипос намуданд.

Самти фаъолияти марҳилаи дуюми корхонаи ҶДММ “ТВЕА Душанбе саноати кӯҳӣ” истихроҷ ва коркарди маъданҳои кӯҳӣ мебошад. Корҳои бунёдӣ барои марҳилаи дуюми корхона соли 2024 оғоз гардида, дар муҳлати муайяншуда ва бо сифати баланд ба истифода дода шуд.

Масоҳати корхона 6 ҳазору 500 метри мураббаъ буда, иқтидори истеҳсолу коркарди консентрати тилло 4 ҳазору 500 тоннаро дар як шабонарӯз дар бар мегирад. Дар коргоҳ ҳуҷраи махсуси назоратӣ мавҷуд буда, аксарияти корҳои истеҳсолӣ ба таври автоматӣ ба роҳ монда шудааст.

Ҳоло баъди ба истифода қарор додани коргоҳи мазкур 300 нафар бо кор таъмин шуда, ҳамагӣ пеш аз оғози кор аз курсҳои бозомӯзӣ бо ҷалби мутахассиони ҳирфаии геологӣ гузаронида мешаванд.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ифтитоҳи чунин корхонаи бузургро дар самти дастёбӣ ба ҳадафҳои Ҳукумати кишвар доир ба саноатикунонӣ неку муассир арзёбӣ карданд.

Гуфта шуд, ки дар корхона аксаран мутахассисони маҳаллӣ фаъолият менамоянд. Аксари корҳои сомонёфта дар корхонаи мазкур, аз ҷумла истихроҷи маъдан ва дастрасии ашёи хом, ки дар релйефҳои номусоид амалӣ мешаванд, аз ҷониби мутахассисону геологҳои ватанӣ анҷом дода мешаванд, ки яке аз дастовардҳои ин коргоҳ ба шумор меравад.

Тибқи иттилоъ, бо мавриди баҳрабардорӣ қарор гирифтани корхонаҳои нав дар маҷмуъ 595 кас бо кор ва маоши хуб таъмин гардид.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъулин барои баланд бардоштани иқтидори истеҳсолӣ, сифати маҳсулот ва ҷалби мутахассисони ватанӣ дастуру супоришҳои мушаххас доданд.

Дар доираи сафари корӣ ба ноҳияи Айнӣ Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба таври фосилавӣ, ҳамчунин, 6 муассисаи томактабӣ ва 2 муассисаи таҳсилоти миёнаи умумиро ифтитоҳ намуданд.

Беморхонаи минтақавии №6, ки дар ҳудуди деҳоти Фондарё ба истифода дода шуд, аз 2 ошёна иборат буда, бо маблағи 8 миллион сомонӣ бо саҳми як гурӯҳ соҳибкорони ватанӣ сохта шудааст.

Муассисаи тиббӣ дорои 29 ҳуҷра барои нигоҳдории беморон ва 5 ҳуҷраи корӣ мебошад. Дар ошёнаҳои якум ва дуюми бино ҳуҷраи қабул, муолиҷа, таваллуд, ҷароҳӣ, бастабандӣ ва доругузаронӣ, инчунин ҳуҷраи бемориҳои кӯдакона ва ҳамшираи шавқат мавҷуд мебошад. Беморхона ба сокинони деҳаҳои Ҳайронбед, Махшевад, Тӯда, Диҷик, Сатоқ, мавзеи Искандаркул ва корхонаҳои дар ин макон қарордошта хизмат мерасонад. Ҳамзамон бо ин 14 нафар бо ҷои кор ва маоши хуб таъмин гардид.

Муассисаи таҳсилоти томактабии Парастуи деҳаи Зосун бо фарогирии 80 кӯдак дар доираи таваҷҷуҳ ва ғамхориҳои пайвастаи Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба соҳаи маориф ва дастгирии соҳибкорони деҳа бо назардошти 3520 нафар аҳолии деҳа бунёд гардидааст.

Иттилоъ дода шуд, ки муассисаи томактабӣ бо маблағгузории Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳия бо рахти хоб, мизу курсӣ ва дигар лавозимоти зарурӣ таъмин гардид.

Муассисаи таҳсилоти томактабии рақами 8-и деҳаи Каздони ҷамоати Шамтучи ноҳия, ки Дурахшон номгузорӣ шудааст, дар доираи сиёсати маорифпарваронаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мусоидати Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳия бо маблағгузории аҳолии деҳа дар заминаи азнавсозии бинои қаблии Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии рақами 48 мавриди истифода қарор дода мешавад.

Муассиса аз 8 ҳуҷра, толор ва ошхона иборат буда, бо шароити мусоид таъмин мебошад ва тибқи лоиҳа барои 80 нафар пешбинӣ шудааст. Ороиши бино ва саҳну майдони бозӣ бо сифати баланд анҷом дода шуда, рахти хоб, мизу курсӣ ва аёнияту ашёи фароғату таълим мувофиқ ба завқи кӯдакону наврасон фароҳам оварда шудааст. Иншоот бо тарҳи зебо ва замонавӣ қомат афрохта, атрофаш бо гулу дарахтон оро дода шудааст, ки ба ҳусни деҳаи Каздон зебоии дигар зам мекунад.

Ёдовар мешавем, ки моҳи ноябри соли 2023 дар доираи сафари кории Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба вилояти Суғд дар деҳаи Каздон бинои нави Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №48 мавриди истифода қарор дода шуда буд. Муассисаи дуошёна барои 320 хонанда дар як баст пешбинӣ шудааст. Бояд гуфт, ки дар ин деҳа қаблан барои таълиму тарбияи хонандагон шароиту имконоти мусоид фароҳам набуд.

Таъмиру навсозии роҳу кӯчаҳои деҳ, пул, бетонпӯш кардани ҷӯйбору обравҳо, чароғонсозии маҳал аз корҳои дастҷамъонаест, ки бо саҳмгузорию иштироки ҳамаи сокинони деҳа анҷом дода шудааст.

Дар деҳаи Анзоб кӯдакистони наву замонавии Ориёно бо фарогирии 80 кӯдак мавриди истифода қарор дода шуд. Таъкид гардид, ки дар деҳаи мазкур 1829 нафар зиндагӣ менамоянд. Муассисаи мазкур дуошёна буда, бо тамоми лавозимоти зарурӣ таъмин шудааст, ки дар баланд бардоштани ҳисси ватандустии наврасон заминагузор хоҳад буд.

Ҳамчунин ба тарбиятгирандагони ин муассисаҳо туҳфаҳои Пешвои миллат аз ҷониби намояндагони Ҳукумати кишвар тақдим карда шуд.

Дар ин рӯз, ҳамзамон, муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №52 дар деҳаи Хайробод бо фарогирии 138 нафар хонанда мавриди баҳрабардорӣ қарор дода шуд.

Иттилоъ дода шуд, ки бинои муассиса бо ташаббуси соҳибкорони маҳаллӣ дар доираи тадбирҳои ободонӣ бунёд гардидааст. Мактаб дорои 8 синфхона ва 3 ҳуҷраи корӣ мебошад.

Сокинони ноҳияи Айнӣ бо назардошти шароити фароҳамшуда ва таъмини ҷойҳои корӣ ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон арзи сипос намуданд.

11 июл Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар деҳаи Сангистони ноҳияи Айнӣ ба фаъолияти Маҷмааи фарҳангию фароғатии Боғистон оғоз бахшиданд. Иншооти фарҳангӣ ба истиқболи ҷашни бузурги миллӣ – 35-солагии Истиқлоли давлатӣ бунёд шуда, баъд аз ба фаъолият пардохтани он, дар маҷмуъ 32 сокини бешуғл бо кор таъмин хоҳанд шуд.

Масоҳати умумии маҷмаа 8 ҳазор метри мураббаъ мебошад. Маҷмааи фарҳангию фароғатии Боғистон аз як ошёна ва таҳхона иборат аст. Дар он китобхонаи замонавӣ бо 5 ҳазор адабиёти ҷаҳонии муосир, классик ва бачагона, коргоҳи пойафзолбарорӣ бо иқтидори истеҳсолии 20 ҳазор ҷуфт пойафзол дар як сол, кошонаи ҳусн, толори варзишӣ, ҳуҷраҳои кории мактаби варзишии ноҳия, хонаи бахт, тарабхона бо 150 ҷойи нишаст ва дигар иншооти ёрирасон сохта шудааст.

Зимни шиносоӣ Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба сифати корҳои анҷомёфта баҳои баланд дода, ба фаъолият пардохтани онро барои таъмини инфрасохтор дар бахшҳои алоҳида неку муассир арзёбӣ намуданд.

Қобил ба зикр аст, ки бинои маҷмааи Боғистон бо тарҳ ва усулҳои хоси меъмории миллӣ бунёд шуда, ба яке аз маконҳои хуби сайругашти сокинону меҳмонон табдил ёфтааст.

Саҳн ва атрофи бино сабзкорӣ шуда, барои истироҳати сокинон суҳбаткадаву айвонҳои муосир бунёд гардидааст.

Коргоҳи истеҳсоли пойафзол, дар асоси барномаи рушди саноатикунонии кишвар рӯи даст гирифта шуда, тамоми таҷҳизоти насбгардида, истеҳсоли насли нав мебошад ва неруи барқро сарфа мекунад.

Ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иттилоъ дода шуд, ки ҳоло иқтидори истеҳсолии коргоҳ 20 ҳазор ҷуфт дар як сол буда, бо назардошти зиёд гардидани талабот ҳаҷми истеҳсол афзоиш ва теъдоди коргарон низ ба маротиб зиёд карда мешавад.

Дар ҳамин ҷо Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчунин аз китобхонаи маҷмаа дидан карда, бо шароити кории он шинос шуданд.

Дар китобхонаи электронии ин махзани илм 2 ҳазор адабиёт маҳфуз буда, барои дӯсторони каломи бадеъ имконияти мусоид муҳайё шудааст.

Гӯшаҳои озмунҳои ҷумҳуриявӣ, аз ҷумла Озмуни ҷумҳуриявии “Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст” ва “Тоҷикистон-Ватани азизи ман” қисмҳои алоҳидаи китобхонаро ташкил медиҳад, ки бо адабиёти зарурӣ муҷаҳҳаз гардонида шудааст.

Бо мақсади тарғибу ташвиқи тарзи ҳаёти солим ва оммавияти варзиш дар Маҷмаа Муассисаи давлатии Мактаби варзишии ноҳиявӣ бо назардошти толору дигар инфрасохтори зарурӣ фаъолият менамояд.

Ҳамчунин, толори варзишӣ барои бозиҳои тенниси рӯи миз, гуштин, вазнбардорӣ ва бозиҳои шашкаву шоҳмот пешбинӣ шудааст. Ҷавонону варзишгарон барои ин иқдоми Роҳбарияти олии кишвар изҳори сипос намуданд.

Хонаи ақди нигоҳ ва кошонаи ҳусн аз имкониятҳои алоҳидаи маҷмаа аст, ки бо лавозимоти зарурӣ муҷаҳҳаз мебошад.

Тарабхонаи миллии маҷмаа дорои 150 ҷойи нишаст буда, барои гузаронидани чорабинҳои гуногун мувофиқ мебошад. Тарҳ ва намои тарабхона сирф миллӣ буда, бо санъати баланди меъмории муосир ҳаккокӣ шудааст.

Дар ҳамин ҷо, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо 80 нафар ятимон ва тарбиятгирандагони Мактаб-интернатҳои ноҳияҳои Айнӣ ва Кӯҳистони Мастчоҳ, мулоқот карда, ба онҳо туҳфаҳо тақдим намуданд.

Мавриди зикр аст, ки чун аънана Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни ҳар як сафари кориашон аз ҳолу аҳволи ятимон бохабар гардида, нисбати ин қишри ҷомеа ғамхорӣ зоҳир менамоянд.

Аз ҷониби Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баробари оростани дастархони пурнозу неъмат ба наврасону ҷавонон, ки бо амри тақдир аз навозиши падару модар бенасиб мондаанд, маҷмӯи сару либос ва кумаки молиявӣ тақдим карда шуд. Ин ҳолат хушҳолию фараҳи кӯдаконро афзун намуд.

Ятимон бо шодию нишот аз дасти Роҳбари инсондӯст туҳфаҳои арзишманд гирифтанд. Кудакон аз он изҳори хушҳолӣ мекунанд, ки ҳамеша таҳти ғамхорию дастгирии Пешвои маҳбуби миллат қарор доранд.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо наврасону ҷавонони ятим ва тарбиятгирандагони Мактаб-интернатҳои ноҳияҳои Айнӣ ва Кӯҳистони Мастчоҳ суҳбати самимӣ ороста, онҳоро ба таҳсили хубу аъло, омӯхтани касбу ҳунар, забонҳои хориҷӣ ва кор бо технологияҳои муосир ҳидоят намуданд.

Зимни суханронӣ Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид намуданд, ки Ҳукумати кишвар ҳамеша ба қишри ниёзманди ҷомеа, ба хусус ятимон ва шахсони имконияташон маҳдуд, таваҷҷуҳи ҳамаҷониба равона месозад.

11 июл Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар идомаи сафари корӣ ба вилояти Суғд ба шаҳри Панҷакент ташриф оварданд.

Нахуст, Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар деҳоти Лоиқ Шералии шаҳри Панҷакент бинои нави Муассисаи таҳсилоти томактабии Нилуфарро мавриди истифода қарор доданд.

Муассисаи навбунёд сеошёна буда, барои ба тарбияи томактабӣ фаро гирифтани 300 кӯдак бунёд гардидааст. Иншооти мазкур дар заминаи дастуру супоришҳои Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон вобаста ба фарогирии бештари кӯдакон ба таҳсилоти томактабӣ бунёд гардида, дорои имкониятҳои хуби таълиму тарбия мебошад.

Синфхонаи машғулиятҳои амалӣ, хобгоҳ, ошхона ва дигар ҳуҷраҳои муассисаи таҳсилоти томактабӣ мувофиқ ба завқи кӯдакон бо таҷҳизоти муосири соҳавӣ муҷаҳҳаз гардонида шудааст.

Ифтитоҳи Муассисаи таҳсилоти томактабии Нилуфар дар доираи омодагиҳо ба ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатӣ тӯҳфаи хуб дониста шуд ва сокинони шаҳри Панҷакент самимияту миннатдории хоси худро ба Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баён намуданд.

Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни шиносоӣ бо шароити муассиса ба сифати корҳои сохтмонӣ ва ташкили фазои мусоиди таълим баҳои баланд дода, барои дар рӯҳияи ватандӯстиву хештаншиносӣ тарбия намудани фарзандон ба масъулин дастуру супоришҳо доданд.

11 июл Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар шаҳри Панҷакент Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии № 115-ро ифтитоҳ намуданд.

Иншооти соҳаи маориф бо ҷонибдорӣ аз сиёсати маорифпарваронаи Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба хотири ташаккули зеҳну тафаккури хонандагон ва рушди соҳаи маориф бунёд шудааст.

Зимни шиносоӣ бо шароити муассиса ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иттилоъ дода шуд, ки иншоот барои ба таҳсил фаро гирифтани 800 хонанда дар ду баст пешбинӣ шуда, дар он 36 омӯзгори соҳибтахассус бо кор таъмин шудаанд.

Бинои таълимӣ дорои 21 синфхонаи муҷаҳҳаз, ҳуҷраҳои корӣ, толори фарҳанг бо 63 ҷойи нишаст, китобхона, ошхона, толору майдончаи варзишӣ ва дигар ҳуҷраҳои ёрирасон буда, ҷавобгӯ ба талаботи байналмилалӣ сохта шудааст. Кабинетҳои фаннӣ, аз ҷумла физика, химия, биология, технологияи информатсионӣ ва дигар шароити мусоиди таълиму тадрис ба ташаккули дониши муҳассилин мусоидат менамояд.

Раванди таълим дар асоси барномаҳои давлатии таълимии соҳавӣ бо забонҳои хориҷӣ, аз ҷумла русию англисӣ ба роҳ монда шудааст. Қабули хонандагон ба муассиса бо роҳи санҷиш ва баҳогузории донишу маҳорат сурат мегирад.

Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон масъулонро вазифадор намуданд, ки сатҳу сифати таълиму тарбияро мунтазам назорат ва таҳлил намоянд, омӯзгоронро пайваста ба курсҳои такмили ихтисос ҷалб намуда, барои таълифи дастурҳои дарсии мутобиқ ба воқеияти миллию ҷаҳонӣ иқдом намоянд.

Дар ҳамин ҷо Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба таври фосилавӣ ба фаъолияти як қатор иншоот, аз ҷумла муассисаи таълимии томактабӣ дар деҳаи Суҷина барои 120 кӯдак, бинои муассисаи таҳсилоти миёнаи умумӣ дар деҳаи Косатарош барои 520 хонанда дар ду баст, синфхонаҳои иловагӣ дар деҳоти Сор барои 120 хонанда, бинои Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар маркази шаҳр бо 63 ҷойи корӣ, бинои Раёсати Кумитаи давлатии амнияти миллӣ дар деҳоти Саразм, бинои ҷамоати деҳоти Лоиқ Шералӣ ва меҳмонхонаи Фаризи дорои 60 ҳуҷра дар маркази шаҳри Панҷакентро ифтитоҳ намуданд.

11 июл Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар деҳоти Лоиқ Шералии шаҳри Панҷакент бо бардоштани парда аз рӯи лавҳаи рамзӣ Беморхонаи минтақавиро ифтитоҳ намуданд.

Иттилоъ дода шуд, ки беморхонаи минтақавӣ бо ҳадафи амалисозии сиёсати иҷтимоии Роҳбари давлат барои беҳсозии сифати хизматрасонии тиббӣ ба аҳолӣ бо тарҳи муосир сохта шудааст ва имкон дорад, ки ба 25 ҳазор аҳолии деҳоти Лоиқ Шералӣ, 4 деҳоти гирду атроф, сокинони ноҳияҳои Айнӣ ва Куҳистони Мастчоҳ низ хизмат расонад.

Сохтмони иншоот бо дастгирии Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилояти Суғд 3 сол қабл оғоз гардида, дар ҷараёни корҳои бунёди ин иншоот 200 сокини маҳаллӣ ба кор ҷалб шуда буданд.

Бино аз 3 ошёна ва таҳхона иборат буда, шуъбаҳои бемориҳои амрозӣ дарунӣ, ҷарроҳӣ, асабшиносӣ, таваллудхона, касалиҳои кӯдакона, озмоишгоҳ ва дигар ҳуҷраҳои ташхисию табобатии он бо 100 кати хоб ва дастгоҳу таҷҳизоти ҳозиразамон таъмин мебошад.

Зимни шиносоӣ бо имконоти мавҷудаи бинои навсохт Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба сифати корҳои иҷрошуда баҳои баланд дода, масъулонро доир ба таъмини босифати сатҳи хизматрасонии тиббӣ ба аҳолӣ ва тарбияи ҷавонони соҳибихтисосу ботаҷриба вазифадор намуданд.

Бунёди дегхона ва пайваст намудани бино бо системаи гармидиҳӣ имкон фароҳам месозад, ки хизматрасонӣ дар давраи тирамоҳу зимистон ба беморон бемушкилӣ сурат гирад.

Аз ҷониби Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба шуъбаи ёрии таъҷилии беморхонаи минтақавӣ як мошини хизматӣ тақдим гардид.

Пас аз шиносоӣ бо шароити беморхона Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ҳамзамон, тариқи маҷозӣ 5 иншооти нави тандурустиро ифтитоҳ намуданд.

Филиали Муассисаи давлатии маркази стоматологӣ дар маркази шаҳри Панҷакент, 3 маркази саломатӣ дар деҳаҳои Равот, Кӯҳдоман, Шӯрнова ва бинои иловагӣ барои беморони Муассисаи давлатии беморхонаи пӯст ва зуҳравӣ дар деҳоти ба номи Лоиқ Шералӣ, ҳамаи ин ба истиқболи ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатӣ бо саҳми сокинону соҳибкорон, дастгирии Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Панҷакент бунёд шудааст, ки дорои шароити хуби хизматрасонӣ мебошанд.

Дар ҳамаи давру замонҳо омӯзгорон ҳамчун сутунҳои асосии рушди маънавию илмии ҷомеа шинохта шудаанд. Дар шароити кунунии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки барои бунёди ҷомеаи пешрафта ва худкифо талош дорад, нақши омӯзгор дар ташаккули шахсият ва тайёр намудани мутахассисони болаёқат боз ҳам назаррас гардидааст.

Махсусан дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ - коллеҷҳо ва литсейҳо - омӯзгорон ба шогирдон на танҳо дониш медиҳанд, балки онҳоро ҳамчун мутахассисони ояндаи бозори меҳнат тарбия менамоянд. Донише, ки дар коллеҷ аз устод гирифта мешавад, заминаи аввалин ва устувори касб ва зиндагии ҳар як донишҷӯ мебошад.

Омӯзгори коллеҷ дорои масъулияти дучанд аст: аз як тараф, вазифаи таълимӣ ва аз тарафи дигар, вазифаи тарбиявӣ. Зеро ҷавононе, ки дар чунин муассисаҳо таҳсил мекунанд, ба муҳити иҷтимоӣ ва иқтисодии фаъол наздиканд ва онҳо бояд на танҳо соҳибкасб, балки инсони комил ва ватандӯсти асил бошанд. Мо имрӯз мебинем, ки аксарияти омӯзгорон бо ҷидду ҷаҳди зиёд, бо меҳнати софдилона ва рӯҳияи баланди ватандорӣ ба шогирдон илм ва таҷриба меомӯзанд.

Онҳо бо вуҷуди душвориҳо ва талаботи рӯзафзуни замон кӯшиш мекунанд, ки сатҳи таҳсилро баланд нигоҳ доранд ва донишҷӯёнро барои ҳаёти мустақилона омода созанд.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон низ аҳамияти омӯзгоронро дар рушди кадрҳои миллӣ ба хубӣ дарк мекунад. Дар чанд соли охир тадбирҳои зиёде барои такмили ихтисоси омӯзгорон, беҳтарсозии шароити кори онҳо ва баланд бардоштани маошу мақомашон роҳандозӣ шудааст.

Дар маҷмӯъ, омӯзгор - ин шахсест, ки бо сабру таҳаммул ва меҳри беинтиҳо барои пешрафти ҷомеа ва тақдири ҳар як инсон заҳмат мекашад. Агар мо ҷомеаи мутамаддин ва пешрафтаро мехоҳем, бояд омӯзгорро ҳимоят ва қадр намоем.

Холмуродов Муҳамадрасул, мудири кафедраи фанҳои "Ҷамъиятӣ ва тиббӣ-риёзӣ"-и Коллеҷи тиббии шаҳри Левакант

11 июл Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар деҳоти Сӯҷинаи шаҳри Панҷакент корхонаи истеҳсоли шифери Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди Салмон-Бинокорро мавриди баҳрабардорӣ қарор дода, бо фаъолияти он шинос шуданд.

Ба Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иттилоъ дода шуд, ки иншоот ба истиқболи ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатӣ аз ҷониби соҳибкори ватанӣ Баҳодур Насриддинзода сохта шуда, дар он 30 сокини маҳаллӣ соҳиби ҷойи кори доимӣ гардидааст.

Шифери истеҳсолкардаи корхонаи Салмон-Бинокор сифати баланд дошта, дар гармӣ ва сардӣ тобовар мебошад ва барои солҳои зиёд истифода намудани он кафолат дода мешавад.

Дар ин ҷо раванди қабул ва омехтакунии ашёи хом тавассути дастгоҳҳои махсус сурат гирифта, пас аз ин, дар хатти дигари технологӣ корҳои қолабмонӣ ва омодасозии маҳсулоти тайёр анҷом дода мешавад.

Ҳамин тариқ коргарону мутахассисон имкон доранд, ки тавассути технологияҳои муосир дар як шабонарӯз аз 4000 то 4500 шифер истеҳсол намуда, пешкаши мизоҷон гардонанд.

Соҳибкори ватанӣ бо истифода аз имтиёзу сабукиҳои пешбинишуда дар шафати ҳамин иншоот, ҳамзамон, корхонаи нави истеҳсоли регу шағал бунёд намудааст, ки пас аз мавриди истифода қарор гирифтани он зиёда аз 20 сокини деҳаи Сӯҷина бо кор таъмин мешаванд.

Ҳоло дар ин қисмат корҳои васлу насби таҷҳизот идома дошта, дар ояндаи наздик корхона фаъолиятро бо иқтидори 120 тонна маҳсулоти тайёр дар як соат оғоз менамояд.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳамин ҷо корхонаи коркарди қуму шағал ва истеҳсоли маҳсулоти бетонии Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди Чинор-сой, корхонаи оҳакбарории Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди корхонаи муштараки Зарафшон, коргоҳи пойафзол, пули мошингузари деҳаи Қумоқ бо дарозии 48 метр, системаи обтаъминкунии шаҳри Панҷакент, шабакаи оби нӯшокии деҳоти Саразм ва хати оби полезӣ дар деҳоти Лоиқ Шералиро тариқи маҷозӣ ифтитоҳ намуданд.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳамин ҷо тариқи маҷозӣ корхонаи дигари саноатӣ, ки дар деҳаи Чинори шаҳри Панҷакент ҷойгир аст, мавриди истифода қарор доданд.

Дар ҳамин ҷо Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамзамон аз намоиши маҳсулоти корхонаҳои саноатии шаҳри Панҷакент дидан намуданд.

Дар намоишгоҳ номгӯи маҳсулоти корхонаи муштараки Зарафшон, аз қабили тилло, нуқра, хокаи мис, миси катодӣ, маҳсулоти сохтмонӣ, хӯрокворӣ, сарулибоси мактабӣ, инчунин, маҳсулоти ширӣ ва нушокиҳои ташнашикан муаррифӣ шуд.

Ҳоло корхонаҳои саноатии шаҳри Панҷакент 43 номгӯи маҳсулот истеҳсол менамоянд, ки дар баробари таъмини талаботи бозори дохилӣ содирот низ мешаванд.

Иттилоъ дода шуд, ки дар 5 моҳи соли 2025 корхонаҳои саноатӣ ба маблағи наздики 3 миллиард сомонӣ маҳсулот истеҳсол намудаанд, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта беш аз 518 миллион сомонӣ зиёд мебошад. Дар ин ҳисоб, ҳамчунин, хизматрасонии пулакӣ шомил аст.

Дар моҳҳои январ-июли соли 2025 бо ҳадафи рушди соҳа, таъмини рақобатпазирии маҳсулот ва бо кор таъмин намудани сокинон дар марказ ва деҳоти шаҳри Панҷакент 13 коргоҳу корхонаи нави саноатӣ бунёду мавриди истифода қарор дода шуд ва то охири ҳамин сол боз 7 корхонаи нави саноатӣ бунёд мегардад.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иқдоми соҳибкорону шарикони рушдро дар самти бунёди коргоҳу корхонаҳои муосир ва саҳм гузоштан дар татбиқи яке аз ҳадафҳои стратегӣ – саноатикунонии босуръати кишвар намуна арзёбӣ намуда, барои пешрафти соҳа ва таъмини рақобатпазирии маҳсулот ба масъулон дастуру тавсияҳо доданд.

11 июл Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо мақсади шиносоӣ бо фаъолияти гармхонаи Моғиён-Агро ба деҳоти Халифа Ҳасани шаҳри Панҷакент ташриф оварданд. Гармхона дар заминаи роҳнамоиҳои Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҷониби соҳибкор Муродқул Юсуфов бунёд шуда, аз лиҳози усули кишт, парвариш, ба даст овардани ҳосили фаровон ва таъмини ғановати бозори истеъмолӣ намунаи хуби истифодаи замин аст.

Масоҳати гармхона як гектарро ташкил намуда, дар он помидору қаламфури булғорӣ, қулфинай, лимӯ, гулкарам, бодиринг ва дигар навъи сабзавот бо шакли муосир кишту парвариш карда мешавад.

Хатҳои технологӣ тарҳи Кореяи Ҷанубӣ ва истеҳсоли кишвари Чин буда, обёрии сабзавот бо усули қатрагӣ сурат мегирад. Ин раванд бо коҳиши то чор маротибаи талабот ба оби полезӣ аз ҳолатҳои пешина тафовут мекунад.

Агротехникаи кишту парвариши сабзавот аз ҷониби 23 сокини маҳаллӣ мутобиқ ба талабот сурат мегирад. Ба даст овардани то 50 тонна маҳсулот дар як сол таҷрибаи аҳли заҳматро дар соҳаи кишоварзӣ бозгӯ мекунад.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба талошҳои созандаи соҳибкор баҳои баланд дода, барои афзоиши ҳаҷми истеҳсолот, таъсиси ҷойҳои иловагии корӣ ва таъмини бозори истеъмолӣ бо сабзавоти аз лиҳози экологӣ безарар тавсияҳо доданд.

Дар ҳамин ҷо Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз намоиши маҳсулоти кишоварзӣ дидан намуданд.

Хоҷагидорон бо ибрози хушҳолӣ аз истифодаи имтиёзу дастгириҳои давлат намунаи олии зироатҳои кишоварзӣ, аз ҷумла донагиҳо, полезиҳо ва меваю сабзавотро ба Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон муаррифӣ намуданд.

Масоҳати заминҳои кишоварзӣ дар шаҳри Панҷакент 11 ҳазор гектарро ташкил намуда, хоҷагидорон бо истифода аз шароит ва иқлими мусоид ҳамасола ба гирифтани ҳосили хуб дастёб мешаванд.

Ҳамҷи истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ дар панҷ моҳи соли 2025 наздик ба 120 млн. сомониро ташкил намуда, афзоиш дар қиёс ба ҳамин давраи соли гузашта 16,1 фоиз аст.

Масъалаҳои ташкили гармхона ва таъмини доимии сокинон бо сабзавот дар шаҳри Панҷакент зери таваҷҷуҳи махсус қарор дорад.

Бунёди 85 гармхона дар соли 2024 шумораи гармхонаҳо дар шаҳри Панҷакентро ба 110 адад баробар намуд.

Ғановати бозори истеъмолӣ ба фаъолияти сардхонаҳо низ вобастагии амиқ дорад. Дар 27 сардхонаи шаҳри Панҷакент имкони нигоҳдории 5386 тонна меваю сабзавот мавҷуд аст.

Майдони боғу токзор 3439 гектарро ташкил намуда, ин нишондод дар ҳоли афзоиш қарор дорад. 19 пойгоҳи обкашӣ дар шаҳри Панҷакент барои васеъ намудани майдони боғҳо ва дар маҷмуъ ба рушди соҳаи кишоварзӣ хизмат менамояд

Сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон муҳтарам Садир Жапаров ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 8 июли соли 2025 баргузор гардид, ҳамчун як рӯйдоди муҳими сиёсиву таърихӣ арзёбӣ мешавад. Ин сафар нишонаи равшани равобити самимӣ ва дӯстонаи ду кишвари ҳамсоя буда, заминагузори марҳилаи нави ҳамкориҳои мутақобилан судманд мегардад.

Маврид ба зикр аст, ки баъди истиқболи расмӣ, музокироти сатҳи олӣ миёни сарони давлатҳо баргузор гардид. Дар натиҷа, Тоҷикистон ва Қирғизистон чандин созишномаҳои муҳимро дар бахшҳои гуногун, аз ҷумла ба соҳаҳои иқтисоду саноат, сайёҳӣ, муҳити зист ва илм ба имзо расонида, дар густариши ҳамкориҳои дуҷониба ва барои ояндаи неки ду кишвар созишномаҳои мазкур саҳми арзанда мегузорад.

Дар ҳамон рӯз Форуми иқтисодӣ ва сармоягузории Тоҷикистону Қирғизистон низ баргузор шуд. Эмомалӣ Раҳмон ва Садир Жапаров дар назди соҳибкорону сармоягузорон суханронӣ намуда, рушди муносибатҳои иқтисодӣ ва имкониятҳои нави ҳамкориро баррасӣ карданд. Президенти Тоҷикистон таъкид карданд, ки фазои сармоягузорӣ дар кишвар мусоид буда, қонунгузорӣ барои пуштибонӣ аз соҳибкорон шароити хуб фароҳам овардааст.

Ҳарду ҷониб изҳор доштанд, ки омодаанд барои таҳкими ҳамкорӣ дар бахшҳои гидроэнергетика, кишоварзӣ, нақлиёт, логистика ва сайёҳӣ чораҷӯӣ намоянд. Ин сафари давлатӣ саҳифаи наве дар таърихи дӯстии Тоҷикистону Қирғизистон боз кард ва ба рушди муштараки кишварҳо заминаи нав гузошт. Албатта ин ҳама музокироти муҳими сиёсӣ ва ҳамкориҳои судманд миёни кишварҳо дар натиҷаи сулҳу субот ва дӯстии кишварҳо даст медиҳад.

Бешубҳа, ҳамаи ин дастовардҳо натиҷаи сулҳу субот ва сиёсати хирадмандонаи роҳбарияти ду кишвар мебошанд. Миллати тоҷик аз замонҳои қадим бо фарҳанги сулҳдӯстӣ ва бародархоҳии худ маъруф буда, имрӯз бо сарварии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо иттифоқу ягонагии мардум ба сӯи ояндаи ободу осуда қадамҳои устувор мегузорад. Аз ин ҷост, ки сулҳу дӯстии кишварҳо, бешакҳ омили асосии рушд ва зиндагии шоистаи мардум мебошад.

Шамъигул Шарифзода, директори Коллеҷи омӯзгории шаҳри Бохтар

Дар ҷаҳони муосир, илму техника бо суръати бесобиқа рушд мекунад ва соҳаҳои мухталифи илмӣ,ки пештар алоҳида ба назар мерасиданд, имрӯз ба як низоми ягонаи дониш мубаддал гардидаанд. Яке аз чунин равандҳои муҳими замони мо – ҳамбастагии илмҳои табиӣ, бахусус физика бо соҳаи тиб мебошад.

Мардум одатан тибро ҳамчун фанни мустақил, ки бо саломатии инсон машғул аст, медонад. Аммо дар асл, тиб бе дастовардҳои физика наметавонад рушд кунад. Имрӯз таҷҳизоте чун аппарати рентген, томографияи компютерӣ (КТ), томографияи резонанси магнитӣ (МРТ), лазерҳо, ултрасадо(УЗИ) ва ҳатто роботҳои ҷарроҳӣ, ҳаама маҳсули кори физикҳо мебошанд.

Физика – чашми дувуи духтур. Физика ба табибон имкон медиҳад, ки бидуни буридани ҷисм, ҳолати даруни баданро бубинанд. Масалан, рентген – ин як навъи шуоъест, ки тавассути он метавон устухонҳоро дид ва шикастаҳоро муайян кард. Дар гузашта, муайян кардани чунин мушкило танҳо тавассути ҷарроҳӣ имкон дошт.

Муолиҷаи табибон ва истифодаи он бо қувваи табиат. Яке аз соҳаҳои муҳим- физиотерапия мебошад, ки дар он аз майдонҳои магнитӣ, гармӣ, рӯшноӣ,ҷараёнҳои электрикӣ ва садо барои табобат истифода мебаранд. Ҳатто дар табобати саратон аз нури радиоактив (радиотерапия) истифода мешавад – ин ҳама бе физика ғайриимкон аст. Ояндаи тибро бе физика тасаввурнопазир аст. Бо ворид шудани технологияҳои нав, мисли нанотехнология, физикаи квантӣ ва биоэлектроника, равобити тиб ва физика боз ҳам амиқтар мегардад.

Дар оянда, шояд табибон бо ёрии сенсорҳои кввантӣ бемориҳоро дар марҳилаи хеле барвақт муайян кунанд ва табобатро босамартар гардонанд. Хамкории наздики табибон ва физикон роҳи пешрафти илми тиб аст. Ҳамбастагии тиб бо физика на танҳо ба табибон ё олимон, балки ба ҳар як инсон фоида меорад. Зеро дар замоне зиндагӣ мекунем, ки илму техника ҳаёти маро на танҳо осонтар, балки тӯлонитар ва солимтар месозанд.

Раҳмонов Алиҷон Зайнидинович, омӯзгори коллеҷи тиббӣ шаҳри Кӯлоб ба номи Раҳмонзода Р. А

Сафари навбатии Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон муҳтарам Садир Жапаровро, ки рӯзи 8-уми июли соли равон ба Тоҷикистон доир гардид, метавон гардиши муҳими муносибатҳои дӯстона ду кишвари ҳамсоя арзёбӣ намуд, зеро вазъияти имрӯзаи сиёсии ҷаҳон кишварҳои оламро водор бар он месозад, ки бо ҳамсоякишварҳои худ муносибатҳои хубу ногусастанӣ дошта бошанд.

Роҳбарони ду кишвар дар масъалаи марз тавонистанд ба таҳкими муносибатҳои дӯстона, ки чанде пеш тариқи созишномаҳои байниҳамдигарӣ мустакам намуда буданд, ба созиш расанд. Ҳамагон шоҳиди онем, ки дар баробари мулоқотҳои сатҳи баланди роҳбарони ду кишвар кушодашави боз як гузаргоҳи марзии дигар-Тоҷварон ва Қарамиқ сурат гирифт, ки баёнгари боварию эътимоди нав дар муносибатҳои дӯстона ин ду кишвар мебошанд.

Созишномаҳои басташуда, аз ҷумла созишномаи таъсиси Шурои байниҳукуматии Тоҷикистону Қирғизистон шаҳодат аз он медиҳад, ки тарафҳо ба муносибатҳои дӯстонаи давомдор боварӣ доранд ва омодаанд низоми навбатии ҳамгироиро барпо намоянд.

Акнун баъди сафари навбатии Президенти Қирғизистон мо метавонем бо дилпурӣ ва ихлосу боварӣ бори дигар дар сатҳи байналмилалӣ садо баланд намоем, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳақиқат сазовори ҷоизаи Нобел барои сулҳ мебошанд.

Бояд қайд намуд, ки таъсири ин сафар бисёр калон арзёбӣ карда мешавад. Мо медонем, ки ҳарчанд дар чанд қисмати минтақаҳои наздисарҳадӣ нуқтаҳои гузаргоҳӣ кушода шуда бошанд ҳам, дар дигар қисматҳо ин мушкилотҳо мавҷуд буданд. Акнун ин сафари хотирмон ба он оварда расонд, ки равобити байни сокинони ду кишвар мустаҳкам гардида, муносибатҳои хешутаборӣ аз нав барқарор карда шаванд.

Бо бастани созишномаҳои давлатӣ густариши ҳамкориҳои фарҳангӣ, илмӣ ва таълимӣ пайдо гардида, бо таҳияи барномаю чорабиниҳои фарҳангӣ, рафтуомади сокинони ду кишвар якдигарфаҳмӣ ба миён омада, нофаҳмиҳои пешина аз байн бурда шаванд. Мо хуб медонем, ки халқҳои тоҷику қирғиз ва дигар халқиятҳои Осиёи Миёна урфу одатҳои ба ҳам наздик ва таърихи муштарак доранд. Агар ба гузаштаи начандон дур назар афканем, метавонем дид, ки дар соҳаҳои гуногун байни ин ду кишвар муносибатҳои хуб ҷой доштанд.

Хурсандибахш аст, ки дар ин сафари корӣ аз ҷониби намояндагони ду кишвар оид ба ҳамкорӣ дар соҳаи саноат ва технологияҳои нав, туризм ва тиҷорат ва бо чанди дигар созишномаҳо ба имзо расиданд, ки фикр мекунам дар гардиши мол байни кишварҳо ва ба ин васила дар соҳаи иқтисод таккони ҷиддиеро ба бор хоҳанд овард.

Таърихи гузаштаи халқи тоҷик нишон медиҳад, ки мардуми мо доим дар сулҳу амонӣ зиндагӣ намуда, боре таҷовузро болои халқе раво надидаанд. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба муносибатҳои дӯстонаи кишварҳои ҳамсоя доим таваҷҷуҳ дора два баҳри таҳкими ин муносибатҳои кӯшишҳои зиёдеро ба харҷ медиҳад.

Ситора ШОДИЕВА,

сармутахассиси шуъбаи тарбия ва кор бо ҷавонони Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумоваи шаҳри Душанбе

Сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон Садир Жапаров ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 8 июли соли 2025 оғоз гардид, як рӯйдоди дорои аҳаммияти баланди сиёсӣ, амниятӣ ва иқтисодӣ арзёбӣ мегардад. Дар пасманзари муносибатҳои мураккаб ин боздид на танҳо баёнгари талошҳои муштараки ду кишвар барои беҳбуд бахшидан ба равобити дуҷониба мебошад, балки инчунин ҳамчун қадами муҳим барои расидан ба эътимоди мутақобила, рушди ҳамкорӣ ва ҳалли масъалаҳои ҳассоси таърихию марзӣ арзишманд аст.

Дар ҷараёни ин сафари давлатӣ мулоқоти ҳайатҳои ду кишвар таҳти раёсати муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва муҳтарам Садир Жапаров баргузор гардид, ки дар он масъалаҳои муҳими равобити дуҷониба, аз ҷумла таъмини амният дар сарҳад, ҳамкориҳои иқтисодиву тиҷоратӣ, ҳамгироии нақлиётӣ, энергетикӣ, обу захираҳои табиӣ ва рушди фарҳангиву гуманитарӣ баррасӣ шуданд. Аз ин рӯ, вохӯрии сарони ду кишвар беш аз ҳама на ба мубодилаи изҳороти дипломатӣ, балки ба раванди татбиқи амалии созишномаҳое тамаркуз дошт, ки метавонанд ояндаи минтақа ва сарнавишти мардумони сарҳаднишинро дигаргун созанд.

Як нуктаи муҳими сафари мазкур имзои санадҳои нави ҳамкорӣ аст. Ба иттилои дафтари матбуотии раёсати ҷумҳурӣ, дар поёни сафари расмӣ беш аз даҳ санади нави ҳамкорӣ, аз ҷумла дар бахшҳои сармоягузорӣ, энергетика, нақлиёт, фарҳанг ва ғараҳо ба имзо расиданд. Ин созишномаҳо метавонанд заминаи ҳуқуқӣ ва амалии густариши равобитро фароҳам оварда, дар заминаи иқтисодиву тиҷоратӣ боиси ташкили ширкатҳои муштарак, лоиҳаҳои зерсохторӣ ва беҳбуди дастрасӣ ба бозорҳои ҳамдигар шаванд. Бо назардошти он ки иқтисоди ҳар ду кишвар ба рушди минтақаҳои марзӣ сахт вобаста аст, иҷрои чунин санадҳо метавонад имкониятҳои нави рушди иқтисодӣ ва паст кардани шиддати иҷтимоиро ба миён оварад.

Сафари Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон ҳамчунин дар сатҳи рамзҳои дипломатӣ ва фарҳангии он аҳамияти махсус дошт. Гулгузорӣ дар пояи муҷассамаи Исмоили Сомонӣ ва мулоқоти судманд бо ҷониби Тоҷикистон як паёми равшанро дар худ дошт: эҳтиром ба таърихи якдигар ва эҳёи ҳамзистии фарҳангӣ метавонад асоси суботи доимӣ гардад. Дарвоқеъ, решаҳои фарҳангиву тамаддунии муштарак, забон ва суннатҳои ҳамсон бояд на ҳамчун баҳонаи ихтилоф, балки ҳамчун муҳаррики дӯстӣ ва наздикӣ дар заминаи равобити байнидавлатӣ истифода шаванд.

Аз нигоҳи геополитикӣ низ ин сафари давлатӣ дар фазои таҳаввулоти босуръати минтақавӣ ва ҷаҳонӣ ба вуқуъ пайваст. Бо дарназардошти фаъолнокии афзояндаи кишварҳои хориҷӣ дар минтақаи Осиёи Марказӣ давлатҳои минтақа талош доранд муносибатҳои байниҳамдигариро бар асоси усулҳои нави сиёсати хориҷӣ, аз ҷумла ҳамгироии амниятӣ ва иқтисодии минтақавӣ таҳким бахшанд. Ҳамин аст, ки ташреҳи таҳлилгарон аз ин дидор ҳамчун як талош барои ба ҳам овардани иқтидорҳои дохилӣ ва коҳиши вобастагии геополитикӣ низ қобили таваҷҷуҳ мебошад.

Сафари муҳтарам Садир Жапаров бешубҳа на як ҳодисаи расмӣ, балки оғози марҳилаи нав дар равобити ду кишвари дӯст ва ҳамсоя ба ҳисоб меравад. Он метавонад на танҳо барои Тоҷикистону Қирғизистон, балки барои тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ як намунаи ҳамкорӣ, субот, рушди мутаносиб ва ҳалли осоиштаи мушкилоти мавҷуда гардад. Бартарӣ додан ба манфиатҳои умумӣ, эҳтиром ба истиқлолият ва ҳувияти миллӣ, риояи меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ ва эҷоди фазои эътимод унсурҳоеанд, ки метавонанд робитаҳои Тоҷикистону Қирғизистонро ба сатҳи шарикии стратегӣ бароранд.

Ҷамила ДАВЛАТЗОДА, директори Литсейи касбии техникии ноҳияи Шаҳринав

Сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон Садир Ҷапаров ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 8-уми июли соли 2025 сурат гирифт, як гардиши муҳим дар муносибатҳои ду кишвар ба шумор меравад. Дар замоне ки минтақаи Осиёи Марказӣ ба таҳкими равобити дохилминтақавӣ ниёз дорад, мулоқоти роҳбарони ду кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва муҳтарам Садир Жапаров имкони баррасии ҳамаҷонибаи масъалаҳои сиёсӣ ва амниятиро фароҳам овард.

Пас аз солҳои баҳсҳои тӯлонӣ дар масъалаи марз ниҳоят ҷонибҳо тавонистанд ба созиш бирасанд ва масъалаҳои сарҳадиро ба таври расмӣ ҳаллу фасл намоянд. Имрӯз на танҳо марзи мушаххасшуда, балки ифтитоҳи гузаргоҳҳои марзии Тоҷварон ва Қарамиқ баёнгари эътимоди нав мебошад.

Аз ҷиҳати сиёсӣ, сафари мазкур намунаи дипломатияи сабурона ва дарозмуддатест, ки бо роҳандозии музокироти доимӣ, хештандорӣ ва ироаи иродаи сиёсӣ ба натиҷа расид. Созишномаи таъсиси Шӯрои байниҳукуматии Тоҷикистону Қирғизистон нишон доданд, ки ҳоло ҷонибҳо омодаанд низоми навбатии ҳамгироиро дар минтақа барпо кунанд. Сафар боз як паём ба дигар кишварҳои Осиёи Марказӣ мебошад: роҳҳои муваффақият дар сиёсати минтақа танҳо сулҳ, гуфтугӯ ва манфиати муштарак аст.

Яке аз натиҷаҳои муҳими сафари Садир Жапаров ба Тоҷикистон, ки шояд зиёд дар расонаҳо зикр нашуд, ин нақши мутақобилаи ҷомеаҳо дар танзими муносибатҳои ду кишвар мебошад. Баъд аз буҳронҳои марзӣ, равобити байни одамон, хусусан дар минтақаҳои наздимарзӣ коста гардида буданд. Аммо акнун бо ифтитоҳи гузаргоҳҳо ва имзои тавофуқномаҳои ҳамкорӣ дар сатҳи иҷтимоӣ, фазо барои ҳамгироии мардумӣ фароҳам шудааст, ки мо намунаашро дар миёни сокинони ноҳияҳои Лахши Тоҷикистон ва Чон-Алайи Қирғизистон дидем.

Ду кишвар барои густариши ҳамкориҳои фарҳангӣ, илмӣ, таълимӣ ва расонавӣ низ тавофуқ намуданд. Бо ташкили чорабиниҳои муштарак, табодули донишҷӯён ва рӯзноманигорон, инчунин ворид намудани бандҳои мушаххас дар барномаҳои фарҳангии давлатӣ, ҳадаф бар он аст, ки на танҳо муноқишаҳо, балки нофаҳмиҳо ва стереотипҳо низ аз байн бурда шаванд.

Мардуми ҳар ду кишвар таърихи муштарак, урфу одати наздик ва эҳтироми мутақобила доранд. Сафари Садир Жапаров метавонад оғози марҳилаи «дипломатияи мардумӣ» дар Тоҷикистон шавад, ки муҳаррики устувор барои ҳифзи сулҳ ва пешбурди робитаҳои оянда аст.

Ҳамин тавр, ҳарчи бештар муносибатҳои сиёсӣ ва иҷтимоӣ дар миёни ду кишвар мустаҳкам мешаванд, ҳамон қадар муҳит барои густариши робитаҳои иқтисодӣ мусоидтар мегардад. Сафари имрӯзаи Президенти Қирғизистон ба Тоҷикистон заминаи воқеии барқарорсозии равобити иқтисодии судмандро фароҳам кард.

Дар доираи ин сафар беш аз 20 санади ҳамкорӣ дар соҳаҳои гуногун, аз энергетика ва об то кишоварзӣ ва тиҷорат, имзо шуд. Аз ҷумла, созишномаҳо байни Тоҷикистон ва Қирғизистон оид ба ҳамкорӣ дар соҳаи саноат ва технологии нав, ҳамкориҳои аграрӣ, туризм ва тиҷорати марзӣ имкон медиҳанд, ки корхонаҳои муштарак ташкил шаванд ва маҳсулоти ватанӣ озодона ба бозорҳои ҳамдигар роҳ ёбанд.

Хулоса, ин сафар нишон дод, ки чунин сафарҳо метавонад омили асосии субот бошад ва агар тарафҳо ба манфиати умумӣ диққат диҳанд, ҳамаи монеаҳо бо роҳи дипломатӣ бартараф мешаванд.

ОДИНАЗОДА Латофат Амиршо,

директори Коллеҷи омӯзгории шаҳри Кӯлоб

Имрӯз дар Литсейи касбӣ-техникии шаҳри Бохтар як ташаббуси нав, ки ба рушди малакаҳои рақамӣ ва имкониятҳои шуғл барои қишри осебпазири аҳолии вилояти Хатлон нигаронида шудааст, расман оғоз гардид. Лоиҳаи «Мусоидат ба рушди малакаҳои рақамӣ ва шуғл барои ҷомеаҳои осебпазир» аз ҷониби Созмони байналмилалии муҳоҷират (СБМ) - Агентии муҳоҷирати СММ дар Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо ЮНИСЕФ, Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ, ташкилоти ҷамъиятии «Илмхона» ва бо дастгирии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузорӣ ва амалӣ карда мешавад.

Ин лоиҳа дар заминаи барномаи ЮНИСЕФ «Аз таҳсил то ба даст овардани даромад», ки дар ҳамкорӣ бо шарикони миллӣ бо мақсади кӯмак ба ҷавонон, бахусус аз минтақаҳои деҳот ва камбизоат, барои аз худ кардани малакаҳои рақамӣ, соҳибкорӣ, ки барои бозори муосири меҳнат заруранд, таҳия шудааст, асос меёбад.

Қаблан, ЮНИСЕФ дар саросари кишвар, аз ҷумла дар шаҳри Бохтар, дар якҷоягӣ бо Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ чаҳор Маркази шуғли фосилавӣ таъсис дода буд. Ин марказҳо ҳамчун фазои фарогире хидмат мекунанд, ки дар он ҷавонон метавонанд ба омӯзиши малакаҳои рақамӣ, мураббигӣ ва имкониятҳои шуғл дастрасӣ пайдо карда, фосилаи байни таҳсилот ва бозори меҳнатро бартараф созанд.

«Оғози лоиҳа аз комёбиҳои мо дар давоми ҳамкорӣ бо бахш ва муассисаҳои гуногун ҷиҳати дар мадди назар қарор додани ҷавонон гувоҳӣ медиҳад. Якҷоя мо ояндаи боз ҳам фарогирро бунёд мекунем, ки дар он ҳеҷ як ҷавон аз таваҷҷуҳ дур намемонад», - гуфт сардори намояндагии ЮНИСЕФ Артур ван Дизен.

Тавассути ба ҷавонон омӯзонидани малакаҳои рақамии серталаб ва васеъ намудани дастрасии онҳо ба кори фосилавӣ, лоиҳа мушкилоти маҳдудияти шуғл дар маҳалро ҳал намуда, ба баланд бардоштани устуворӣ мусоидат мекунад.

Дар доираи ин шарикӣ, СБМ таҷрибаи худро дар соҳаи таъмини воситаҳои зиндагӣ ва фарогирӣ пешниҳод мекунад, дар ҳоле ки ЮНИСЕФ дастгирии татбиқи модели Марказҳои шуғли фосилавӣ дар сарсоари кишварро идома дода, бо муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва шарикони давлатӣ барои таъмини устуворӣ ва васеъшавӣ ҳамкории зич менамояд.

«Ин лоиҳа нишондиҳандаи уҳдадории мо барои фароҳам овардани роҳҳои амалӣ барои ҷавонон аст, то онҳо малакаҳои дар бозор серталабро рушд диҳанд ва дар ҷомеаҳои худ саҳми арзанда гузоранд. Тавассути талошҳои муштарак, мо саъй дорем, ки осебпазирии ҷавононро коҳиш диҳем ва ба рушди фарогир мусоидат намоем», - гуфт Виктор Лутенко, роҳбари Намояндагии СБМ дар Тоҷикистон.

9 июл сафари давлатии Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон муҳтарам Садир Жапаров, ки тайи ду рӯз дар Тоҷикистон идома дошт, ба анҷом расид.

Дар фурудгоҳи байналмилалии Душанбе бо нишони эҳтироми хоса меҳмони олиқадрро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон гусел намуданд.

Ба хотири гусели меҳмони олимақом саҳни фурудгоҳ бо парчамҳои давлатӣ ва аксҳои сарони ду давлат идона оро ёфта буд.

Барои гусел роҳрави сурх густурда шуда, афсарони горди фахрӣ аз ду тараф саф оростанд.