Дар идомаи сафари корӣ ба ноҳияи Данғара Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар деҳаи Корез Маркази нави саломатиро мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд.

Бинои марказ дуошёна буда, аз 14 ҳуҷра, аз ҷумла ҳуҷраҳои қабул, иммунизатсия, табобатӣ, доругузаронӣ, барои табибони оилавӣ ва таҳлилгоҳ иборат мебошад.

Бунёди иншоот моҳи феврали соли равон оғоз гардида, дар корҳои сохтмонӣ 20 сокини маҳаллӣ бо кор таъмин шуданд.

Бинои Маркази саломатӣ дар деҳаи Корез аз ҷониби соҳибкорони ҳимматбаланду саховатпеша бо мақсади ҳифзи солимии ҷомеа ва фароҳам овардани шароити беҳтари хизматрасонии тиббӣ ба сокинон сохта шудааст.

Маркази саломатӣ бо таҷҳизоти мухталифи тиббӣ муҷаҳҳаз мебошад ва дар ин иншооти соҳаи тандурустӣ ҳамакунун мутахассисони лаёқатманд ба кор ҷалб гардида, бо шароити кории хуб таъмин карда мешаванд.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба корҳои сохтмонӣ баҳои баланд дода, мутахассисонро ба хизматрасонии муосири тиббӣ ба аҳолӣ бо истифода аз имкониятҳои мавҷуда ҳидоят намуданд.

Иншооти соҳаи тандурустӣ туҳфаи арзишманд ба истиқболи ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатӣ барои сокинони деҳаи Корези ноҳияи Данғара номида шуд.

23 октябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо сафари корӣ ба ноҳияи Данғара ташриф оварда, нахуст корхонаи хишти Данғараро ифтитоҳ намуданд.

Тавре иттилоъ доданд, иншооти саноатӣ аз ҷониби Ширкати ватании Тоҷвар сохта шуда, иқтидори истеҳсолии корхона дар як шабонарӯз 120 ҳазор дона хишти пухтаро ташкил намуда, дар он 60 сокини маҳаллӣ бо кори доимӣ таъмин мешаванд.

Хишти ин корхона бо таҷҳизоту технологияи муосири даврзананда истеҳсолу пухта мешавад.

Истифодаи 3 намуди ашёми хом - хоки сафед, гили сурх ва хокаи ангишт дар корхонаи нави саноатӣ имкон медиҳад маҳсулоти босифати ҷавобгӯ ба стандартҳои байналмилалӣ истеҳсол шавад.

Хишти ин корхона бо таҷҳизоту технологияи муосири даврзананда истеҳсолу пухта мешавад.

Ҳудуди умумии корхонаи хишт 12 гектарро ташкил медиҳад ва тавре мутахассисон иброз доштанд, маҳсулоти хоми табиии мавзеъ, метавонад барои пешбурди фаъолияти муназзами корхона солҳои зиёд хизмат расонад.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ифтитоҳи корхонаи навро дар доираи татбиқи ҳадафи чоруми стратегии Ҳукумати кишвар барои афзоиши истеҳсоли масолеҳи сохтмонӣ, фарогирии сокинони маҳаллӣ бо кори доимӣ ва рушди саноат муҳим арзёбӣ намуданд.

Амалишавии ҳадафҳои Ҳукумати кишвар ва татбиқи имтиёзҳо барои намояндагони бахши хусусӣ ба ворид кардани таҷҳизоти муосире, ки дар як вақт чанд амалро иҷро менамояд, замина гузоштааст. Аз ҷумла, роботҳо ба фаъолияти мунтазам ва баланд шудани иқтидори истеҳсолии ин корхонаи саноатӣ мусоидат менамояд.

Иқтидори баланди хатҳои технологӣ ва сарфаи қувваи барқ аз бартариҳои дигари технологияи ин корхонаи нави саноатӣ маҳсуб меёбад.

Тавре иттилоъ доданд, ҳоло дар кишвар 160 корхонаи хишти пухта мавҷуд аст ва ба кор оғоз намудани Корхонаи хишти ноҳияи Данғара дар оянда таъминкунандаи асосии маҳсулоти сохтмонӣ ва рушди тадбирҳои созандагӣ дар ин ва дигар ноҳияҳои наздик мегардад.

Дар ҳамин ҷо Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба таври фосилавӣ барои бунёди ҳамин гуна як корхонаи калон дар ноҳияи Ҷаббор Расулови вилояти Суғд бо иқтидори 36 миллион дона хишт дар як сол асос гузоштанд.

Корхонаи саноатӣ дар давоми як сол сохта шуда, дар он 80 сокини маҳаллӣ бо кори доимӣ таъмин хоҳанд шуд.

Имрӯз Раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон академик Фарҳод Раҳимӣ бо мақсади шиносоӣ бо вазъи таълим ва имкониятҳои моддию техникӣ ба Муассисаи давлатии таълимии “Литсейи касбии техникии саноати нассоҷии шаҳри Душанбе” ташриф овард.

Директори муассиса иттилоъ дод, ки дар оғози соли нави хониш бомпӯши бинои таълимӣ ва толори варзишӣ иваз гардида, таъмири толор идома дорад, то хонандагон дар шароити муосиру барҳаво таҳсилу варзиш кунанд. Роҳраву даҳлез ва синфхонаҳо низ пурра таъмир ва рангубор шуданд, ки фазои муассисаро бароҳат намудааст.

Зикр гардид, ки ҳамаи синфхонаҳо ва устохонаҳои таълимӣ бо таҷҳизоти зарурӣ ва замонавӣ таъмин гардида, дар ҳар як синфхонаи тахассусӣ барои омӯзиши назариявӣ ва амалӣ имконият муҳайё шудааст, то хонандагон малакаҳои касбии худро бо истифода аз таҷҳизоти замонавӣ таҳким бахшанд. Ин тадбирҳо на танҳо замини таъмини сифати таҳсил аст, балки ба хонандагон имкони пайдо кардани таҷрибаи амалии зарурӣ барои кор дар саноати нассоҷиро низ медиҳад.

«Толори варзишӣ, ки бом ва дохилу таҷҳизоти он пурра навсозӣ мешавад, имкон медиҳад, ки хонандагон ба фаъолияти ҷисмонӣ ва варзиши, чун боскетболу волейбол машғул шаванд. Ин тадбирҳо барои таъмини солии хонандагон аҳамияти калон доранд. Ҳадафи мо фароҳам овардани муҳити бароҳат ва муосир барои хонандагон ва устодон мебошад. Мо тамоми ҷузъҳои муассисаро навсозӣ кардем, шуруъ аз дарвоза ва навиштаҷоти болои он то синфхонаҳо, устохонаҳо ва толори варзишӣ. Мақсад он аст, ки хонандагон дар шароити замонавӣ таҳсил кунанд ва малакаҳои касбиро бо таҷриба ва технологияҳои муосири таълимӣ омӯзанд», - зикр кард директори муассиса Рухшона Давлатшоева.

Гуфта шуд, ки дар доираи Ёддошти тафоҳум миёни Кумита ва Барномаи озуқавории ҷаҳонии СММ дар Тоҷикистон оид ба ҳамкорӣ ва татбиқи Барномаи давлатии рушди устувори ғизои мактабӣ барои солҳои 2022-2027 аз ҷониби Барнома дар якҷоягӣ бо Пажӯҳишгоҳи ғизои соҳавии Федератсияи Русия дар заминаи Литсейи касбии техникии саноати нассоҷии шаҳри Душанбе ошхона ва лабораторияҳои намунавии ихтисосҳои ошпазию қанодӣ барои омода кардани ошпазҳо бунёд шуда истодааст. Дар ин замина, дар муассиса аз рӯи 4 ихтисос – ошпаз, қаннод, ошпази таомҳои миллӣ ва ошпази таомҳои хориҷӣ минбаъд мутахассисон омода мегарданд.

Зимни суҳбат бо омӯзгорону хонандагон академик Фарҳод Раҳимӣ таъкид кард, ки роҳбарияти Кумита ба ҷараёни таълими амалии касбомӯзон аҳамияти махсус медиҳад. Аз ин рӯ, ҳамаи синфхонаҳои тахассусӣ ва устохонаҳои таълимии ҳамаи муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ минбаъд низ бо таҷҳизоти зарурӣ ва воситаҳои техникӣ таъмин гардида, барои омӯзиш ва таҷрибаҳои амалии хонандагону донишҷӯён шароити арзандаи таҳсил муҳайё гардонида мешавад.

Баъди боздид ва шиносоӣ раиси Кумита барои суръат бахшидан ба раванди корҳои сохтмонӣ дар толори варзишӣ ва лабараторияи таълимӣ дастур дод.

Дар идомаи сафари корӣ дар ноҳияи Восеъ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Маркази касбомӯзӣ ва хизматрасониро ифтитоҳ намуданд.

Маркази касбомӯзӣ ва хизматрасонии Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ноҳияи Восеъ тибқи талаботи Созишномаи грантӣ миёни Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Бонки Осиёии Рушд вобаста ба лоиҳаи «Беҳтарсозии малакаҳои касбӣ ва имкониятҳои бакортаъминшавӣ» таъсис дода шудааст.

Бинои асосии Марказ аз чор ошёна иборат буда, бо тарҳи замонавӣ ва ҷавобгӯ ба талаботи меъёрҳои сохтмонии имрӯза бунёд ёфтааст ва дорои утоқҳои васеъ, синфхонаҳои муҷаҳҳаз бо компютерҳо, таҷҳизоти таълимӣ ва устохонаҳои амалӣ мебошад. Дар марказ имконият фароҳам оварда шудааст, ки ҷавонон, занону духтарон ва шахсони бекор дар самтҳои гуногун омӯзиш дида, соҳиби ихтисоси муайян гарданд.

Ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иттилоъ дода шуд, ки дар Марказ аз рӯи 5 ихтисос: барқкор, васлгари таҷҳизоти барқии офтобӣ, челонгари техникаи санитарӣ, андовагар ва кафшергари газию барқӣ мутахассисон омода карда мешавад. Иқтидори имконпазири Марказ барои дар ду баст ба таълим фаро гирифтани 150 ҳунаромӯз мебошад.

Маркази касбомӯзӣ ва хизматрасонӣ дар масоҳати 25 садяк замин бунёд гардидааст. Корҳои сохтмонӣ аз 22 ноябри соли 2022 оғоз ёфта, дар муҳлати кӯтоҳ бо тарҳи муосир ва ҷавобгӯ ба талаботи байналмилалӣ ба анҷом расидааст.

Марказ бо буғхона, обу корез ва манораи об бо зарфи ғунҷоишаш 25 тонна таъмин аст. Ҳамчунин, бо хатти доимии барқ пайваст буда, илова бар ин тариқи панелҳои офтобӣ низ муассиса бо барқи доимӣ таъмин мебошад.

Зимни шиносоӣ бо шароити муҳайёгардида Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба сифати корҳои анҷомёфта баҳои баланд дода, ба масъулин барои тайёр намудани мутахассисони баландихтисос дастуру тавсияҳои судманд доданд.

Бо ба фаъолият оғоз кардани Маркази касбомӯзӣ ва хизматрасонӣ, даҳҳо сокини маҳаллӣ бо кори доимӣ таъмин шуданд. Омӯзгорон ва мутахассисони соҳибтаҷриба дарсҳои назариявию амалӣ мегузаронанд, ки ин ба баланд бардоштани сатҳи донишу малакаи ҷавонон ва рушди соҳибкорӣ дар ноҳия мусоидат хоҳад кард.

Ҳадафи таъсиси чунин марказҳо, ки бо ташаббус ва дастгирии бевоситаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон амалӣ гардонида мешаванд, аз он иборат аст, ки шаҳрвандон, махсусан ҷавонону занон, касбу ҳунар омӯзанд, фаъолона дар ҳаёти иқтисодию иҷтимоии ҷомеа иштирок намоянд ва ба беҳтар шудани сатҳи зиндагии худ саҳм гузоранд.

Ҳамчунин, дар ҳудуди Маркази касбомӯзӣ ва хизматрасонӣ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо лоиҳаи бунёди бинои чорошёнаи шуъбаи маорифи ноҳия шинос шуданд. Тибқи лоиҳаи пешниҳодгардида, сохтмони иншоот дар масоҳати муайян бо истифода аз масолеҳи босифати маҳаллӣ ва бо риояи меъёрҳои муосири меъморӣ амалӣ мегардад.

Ба Пешвои миллат иттилоъ дода шуд, ки бинои нав аз 4 ошёна иборат буда, барои фаъолияти муназзам ва самараноки кормандони шуъбаи маориф пешбинӣ шудааст. Дар он ҳуҷраҳои корӣ, толори маҷлис, китобхона, маркази иттилоотӣ ва дигар иншооти ёрирасон ҷой дода мешаванд. Пас аз ба истифода дода шудани иншоот, шароити кори кормандон беҳтар гардида, имкониятҳои нав барои татбиқи барномаҳои давлатӣ дар соҳаи маориф фароҳам меояд.

Ифтитоҳи чунин иншооти замонавӣ гувоҳи таваҷҷуҳи пайвастаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба рушди соҳаҳои иҷтимоӣ, таъмини ҷойҳои нави корӣ ва фароҳам овардани шароити мусоид барои таҳсил, омӯзиш ва хизматрасонии босифат ба аҳолӣ мебошад.

Ҳамчунин, дар ин ҷо боз лоиҳаи биноҳои бисёрошёнаи истиқоматӣ бо ҷойгиршавии марказҳои хизматрасонӣ ва савдо ва муассисаи таҳсилоти томактабӣ муаррифӣ гардид.

Биноҳои истиқоматӣ аз 9 ошёна иборат буда, бо тарҳи муосир ва ҷавобгӯ ба стандартҳои байналмилалӣ сохта мешаванд. Дар ошёнаи якум ва дуюм марказҳои савдо ва хизматрасонӣ ҷойгир карда шудааст.Ба Сарвари давлат иттилоъ дода шуд, ки бинои нави муассисаи таҳсилоти томактабӣ аз се ошёна иборат буда, бо тарҳи муосир ва мувофиқи завқи кӯдакон сохта мешавад.Он барои фаро гирифтани 200 тарбиягиранда пешбинӣ шудааст.

Ба Сарвари давлат иттилоъ дода шуд, ки аз соли 2024 то имрӯз 6 маркази касбомӯзӣ ва хизматрасонӣ дар шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ бунёд гардидаанд, ки иқтидори ба касбомӯзи фаро гирифтани то ҳашт ҳазор нафарро доранд. То ба имрӯз 3200 касбомӯз соҳиби сертификат шуда, зиёда аз се ҳазори дигар барои ба шуғл фаро гирифтан номнавис шудаанд.

Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъулон ва кормандони соҳаи маориф дастур доданд, ки бунёди чунин муассисаҳои таҳсилоти томактабиро дар дигар деҳаҳои дурдаст низ идома дода, барои тарбияи насли ояндасоз дар шароити муносиб ва рӯҳияи ватандӯстиву хештаншиносӣ тадбирҳои мушаххас андешанд.

Бахшида ба ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон китоби раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон академик Фарҳод Раҳимӣ таҳти унвони «Абармарди таърихсоз» бо забонҳои тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ нашр шуд.

Ин асар, ки ба 2 қисм тақсим шудааст, на танҳо таҷрибаи мукаммали фаъолияти Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро дар сохти давлати соҳибихтиёру обод нишон медиҳад, балки ҳамчун манбаи илмӣ ва таҳлилии беназир дар баробари таҳқиқи давлатдории навин, рушду устувории ҷомеа ва инкишофи бемайлони фарҳанг, илму маърифат ва ҳамаи соҳаҳои дигари хоҷагии халқи мамлакат хизмат мекунад.

Нашри сезабони китоб ба хонандаи дохилу хориҷ ва муҳаққиқон имконият медиҳад, ки паҳлуҳои гуногуни хизматҳои беназир ва роҳбарии стратегию абармардонаи Пешвои миллатро дар сатҳи байналмилалӣ дарк намоянд ва ба таҳқиқи омилҳои рушд ва пойдории давлатдории тоҷикон шурӯъ кунанд.

Китоб аз ду қисм иборат буда, қисми аввал ба таҳлили сиёсӣ, таърихӣ ва иҷтимоии фаъолияти Пешвои миллат бахшида шуда, қисми дуюм бо таркиб ва таҳлили илмӣ, фарҳангӣ ва таълимӣ, нақши роҳбариро дар рушди илму маориф ва ҳифзи арзишҳои миллии тоҷикон равшан мекунад. Муаллиф дар сарсухани китоб қайд мекунад, ки Истиқлол ва соҳибихтиёрии давлат дар 35 соли охир бо роҳбарии Пешвои миллат пурра шакл гирифта, тамоми пешрафтҳо ва дастовардҳои давлатӣ бо хидматҳои беназири Сарвари давлат пайвастанд. Ин ҷанбаи таърихӣ ва сиёсии китоб нишон медиҳад, ки Роҳбари давлат на танҳо рисолати сиёсии худ, балки вазифаи таърихӣ ва муҳими омӯзишии пешвоиро дар барқарорсозӣ ва таҳкими давлати тоҷикон иҷро намудаанд.

Қисми аввал ба таҳлили фаъолияти Пешвои миллат дар бахшҳои стратегӣ ва давлатӣ равона шуда, муаллиф нишон медиҳад, ки сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ дар кишвар тавассути сиёсати оқилона ва иродаи матини роҳбар таъмин гардида, пояҳои давлатдории миллӣ устувор шудаанд. Ин қисм, инчунин, нақши беназири Сарвари давлатро дар таҳкими истиқлоли давлатӣ, ҳифзи тамомияти арзӣ ва таъмини ягонагии халқи Тоҷикистон бо тамоми миллатҳо ва динҳо баррасӣ мекунад. Китоб бо иқтибосҳо аз шоҳидони таърихӣ, аз ҷумла шахсиятҳои фарҳангӣ ва сиёсии дохилӣ ва хориҷ арзиш ва муҳтавои хидматҳои Пешвои миллатро таъкид мекунад, ки ин барои таҳқиқоти илмӣ ва таҳлили фаъолиятҳои стратегӣ аҳамияти бузург дорад.

Қисми дуюм ба таҳлили рушди илму маориф, фарҳанг ва забон бахшида шудааст. Муаллиф қайд мекунад, ки эълон гардидани солҳои 2020–2040 ҳамчун “Бистсолаи омӯзиш ва рушди илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” нишонаи таваҷҷуҳи хос ба рушду такмили илму маориф мебошад. Дар ин замина саҳми Пешвои миллат дар ташаккули муҳити илмӣ, таҳкимбахшии забони модарӣ ва рушди фарҳанги миллӣ таҳлил мегардад. Муҳим он аст, ки Пешвои миллат бо тадбирҳои ҷиддӣ эҳёи арзишҳои миллӣ, эҳтироми анъана ва забон ва тарбияи наслҳои оянда, ки бо дониш ва маърифат пайваст мебошанд, таъмин карданд.

Ҳамчунин, муаллифи китоб нақши Пешвои миллатро дар арсаи байналмилалӣ ва муаррифии Тоҷикистон дар ҷаҳони муосир барҷаста арзёбӣ мекунад. Академик Фарҳод Раҳимӣ нишон медиҳад, ки маҳз сиёсати оқилона ва роҳбарии стратегӣ обрӯ ва нуфузи кишварро баланд бардошта, ҳамкориҳои минтақавӣ ва байналмилалиро густариш дода, Тоҷикистонро ба як кишвари ташаббскор дар арсаи байналмилалӣ ва макони ҳамоишҳои сатҳи баланд табдил дод. Ин ҷанба ҳамчун намунаи роҳбарии глобалӣ ва таҳкими давлатдории миллӣ аҳамияти илмӣ ва таърихӣ дорад.

Китоб, инчунин, таваҷҷуҳ ба хизматҳои Пешвои миллат дар эҳёи Наврӯз ва дигар арзишҳои фарҳангӣ, инчунин дар самти ҳифзи асолати миллии тоҷиконро фарогир аст. Дар он хидматҳои шоистаи Сарвари давлат дар мавриди ҷаҳонишавии Наврӯз, футбол, Фалаку Шашмақом ва ба рӯйхати мероси ғайримоддӣ ворид шудани чандин ёдгориҳои таърихию арзишҳои миллии кишвар бо таҳлилҳои амиқ ва баҳодиҳии мунсифона зикр шудааст.

Ҳарду қисм ва ҳамаи мақолаҳои китоб, аз ҷумла «Абармарди таърихсоз», «Пешвои миллат ва Истиқлоли давлатӣ», «Нақши Пешвои миллат дар рушди илми ватанӣ», «Пешвои миллат ва ҳифзи асолати миллӣ», «Паёми Президенти Тоҷикистон – машъали роҳнамои ҷомеа» ва «Пешвои миллат – эҳёгари Наврӯз» ба хонандаи дохилу хориҷ имконият медиҳанд, ки нақши хизматҳои Пешвои миллатро дар инкишофи ҳамаи соҳаҳои ҷомеа ва давлат дарк намоянд. Китоб ҳамчун манбаи илмӣ ва таҳлилии фарогир барои таҳқиқоти илмӣ, таҳсил ва омӯзиши роҳбарии давлатдорӣ, фарҳанг ва рушди миллӣ хизмат мекунад.

Дар маҷмӯъ, китоби «Абармарди таърихсоз» на танҳо маҷмӯи мақолаҳои таърихӣ ва илмӣ, балки шаҳодати равшани хизматҳои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти барқарорсозӣ, таҳкими давлат ва ҳифзи арзишҳои миллӣ мебошад. Нашри он бо забонҳои тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ барои доираи васеъ дастрас буда, симои Пешвои миллатро ҳамчун абармард ва роҳбари таърихсоз барои наслҳои оянда равшан месозад. Китоб намунаи комил ва беназир аз ҳамкории илм, фарҳанг ва таҳқиқи фаъолиятҳои стратегӣ буда, хонандаро ба омӯзиш ва арҷгузорӣ ба хизматҳои таърихӣ ва ободиҳои давлати Тоҷикистон водор мекунад.

Ҷамила ДАВЛАТЗОДА,

директори Литсейи касбии техникии ноҳияи Шаҳринав,

доктори илмҳои педагогӣ

22 октябр дар идомаи сафари корӣ ба ноҳияи Восеъ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бинои нави Маркази ташхисии Тибби Ҳулбукро мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд.

Иншооти нав бо тарҳи муосир бунёд ёфта, аз ҳашт ошёна иборат аст. Маркази ташхисии Тибби Ҳулбук дар ошёнаи якум ва таҳхона ҷойгир шуда, бо таҷҳизоти навтарин таъмин ва шароити мувофиқ барои ташхис ва табобати беморон фароҳам оварда шудааст. Ошёнаи якум дорои 9 ҳуҷра буда, дар даромадгоҳ дорухона, гӯшаи гиёҳдармонӣ ва ҳуҷраҳо барои мутахассисони амрози даруна, асабшинос, табиби гӯшу гулӯ ва бинӣ, табиби амрози занона ва қалбшинос ҷой дода шудааст. Иловатан ҳуҷраҳои озмоишӣ ва фаросавтӣ занон фаъолият мекунанд.

Ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иттилоъ дода шуд, ки дар таҳхонаи Марказ барои ташхиси беморон дастгоҳҳои муосири тиббӣ насб карда шудааст. Дастгоҳҳои ташхиси магнитию резонансӣ, томографияи компютерӣ, рентгени рақамӣ, рентгени скопӣ, рентгени дандон ва фаросавтӣ, аз зумраи таҷҳизотест, ки дар ҳамин қисмати Маркази ташхисии Тибби Ҳулбук ҷойгир карда шудааст. Ҳамчунин, дар таҳхона ҳуҷраҳои табобати физиотерапевтӣ бо дастгоҳ ва таҷҳизоти муосир муҷҷаҳаз аст.

Зимни шиносоӣ бо шароити муҳайёгардида Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба сифати корҳои анҷомёфта баҳои баланд дода, ифтитоҳи чунин иншооти муосири ҷавобгӯ ба стандартҳои байналмилалиро ба истиқболи сазовори ҷашни бузургу пуршукӯҳи миллӣ – 35 солагии Истиқлоли давлатӣ иқдоми шоиста ва намунаи ибрат арзёбӣ намуданд.

Маркази ташхисии Тибби Ҳулбук дар заминаи дастуру ҳидоятҳои бевоситаи роҳбарияти олии давлат аз ҷониби соҳибкори ватанӣ Раҷабалӣ Мирзоалиев бо харҷи 20 миллион сомонӣ ва бо мақсади беҳтар намудани сатҳи хизматрасонии тиббӣ дар ноҳияи Восеъ бунёд гардидааст.

Дар Маркази нави ташхисӣ 40 мутахассиси дорои таҷрибаи баланди касбӣ фаъолият мекунанд, ки аксари онҳо аз ҳисоби занону духтарони маҳаллӣ мебошанд.

Табибони марказ аз дастгирии ҳамешагии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон изҳори миннатдорӣ намуда, иброз доштанд, ки чунин марказҳои муосир имконият медиҳанд сатҳи касбӣ ва сифати хизматрасонии тиббӣ боз ҳам беҳтар гардад.Сокинони ноҳия изҳори хушнудӣ карданд, ки ифтитоҳи чунин марказ ба беҳбудии зиндагии мардум мусоидат карда, дастрасии онҳо ба хизматрасониҳои тиббӣ хеле осон хоҳад шуд.Гирду атрофи муассисаи нави тиббӣ бо гулҳои рангоранг оро дода шуда, роҳраву гузаргоҳҳо сафолакпӯш гардидааст.

Ҳамзамон, дар ҳамин мавзеъ Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо лоиҳаи бунёди Маҷмааи нави тандурустӣ-табобатӣ шинос шуданд ва барои бунёди он санги асос гузоштанд.

Бино аз 6 ошёна иборат буда, тибқи нақша дорои 60 кати хоб ва 45 ҷойи нави корӣ мебошад.

Маҷмаа аз шуъбаҳои ҷарроҳӣ, бемориҳои дил, урологӣ, бемориҳои занона, маркази ташхис ва ёрии таъҷилӣ иборат хоҳад буд. Татбиқи ин лоиҳа, ба беҳтар гардидани сатҳу сифати хизматрасонии тиббӣ, зиёд шудани ҷойҳои нави корӣ ва фароҳам омадани шароити арзандаи нигоҳдории саломатии аҳолӣ мусоидат хоҳад кард.

Пешвои миллат зимни шиносоӣ бо имкониятҳои марказ ва нақшаи бунёди маҷмааи нави тиббӣ, ба масъулон дастур доданд, ки ба масъалаи омодагии кадрҳои баландихтисос, сатҳи хизматрасонӣ ва истифодаи дурусти таҷҳизоти муосир диққати махсус диҳанд.

22 октябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон варзишгоҳи марказии ноҳияи Восеъро бо 21 ҳазор ҷойи нишаст мавриди истифода қарор доданд.

Иншоот барои тамрин ва бозии дастаҳои футболи ноҳия, баргузории мусобиқаҳо, тарғиби варзиш ва ҷалби ҷавонону наврасон ба футбол аз ҷониби “Дирексияи сохтмони иншооти ҳукуматӣ”-и Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бунёд ёфтааст.

Корҳои сохтмонӣ ҳанӯз соли 2017 оғоз гардида, бо харҷи наздики 69 млн. сомонӣ ба итмом расид. Дарозию паҳноии майдони футбол 105 ба 68 метр буда, дорои чамани табиист. Ин имкон медиҳад, ки бозигарон дар майдони ба талаботи мусобиқаҳои байналмилалӣ ҷавобгӯ бозӣ ва тамрин намоянд. Атрофи чаман, ки бо роҳрави резинӣ барои дав иҳота гардидааст, барои машқ ва қабули мусобиқаҳои риштаи варзиши сабук пешбинӣ мегардад.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни шиносоӣ бо шароити варзишгоҳ бо ҳайати дастаи футболи “Ҳулбук”, ки ноҳияи Восеъро дар Чемпионати Тоҷикистон миёни дастаҳои Лигаи олӣ намояндагӣ менамоянд, суҳбат карда, онҳоро ба дӯст доштани варзиш, рушд додани малакаи касбӣ ва муаррифии арзандаи Ватану миллат ҳидоят намуданд.

Варзишгоҳ дорои 4 минбар барои мухлисон ва 21 ҳазор ҷойи нишаст мебошад. Бинои варзишгоҳ аз се ошёна, аз ҷумла аз ҳуҷраҳои корӣ, ивази либос, ҳамому дигар ҳуҷраҳои ёрирасон иборат мебошад. Инчунин дар он толорҳои варзишӣ муҷаҳҳаз бо таҷҳизоти муосири варзишӣ, ҷой барои меҳмонони фахрӣ, маҷлисгоҳ бо 40 ҷойи нишаст ва пешайвон омода гардидааст, ки ба талаботи муосир ҷавобгӯ мебошад.

Барои таъмини рӯшноӣ дар майдони футбол 4 манораи калони муосири равшанидиҳанда насб гардидааст. Ин имкон медиҳад, шабона ҳам мусобиқаҳо гузаронда шаванд.

Дар ҳудуди иншоот ду майдонча барои футболи хурд, волейбол ва баскетбол, таваққуфгоҳ барои мошинҳо, зеристоҳи барқӣ, чоҳи амудӣ барои бо об таъмин кардани варзишгоҳ ва дигар иншооти ёрирасон бунёд шудааст. Ба истифода додани чунин иншооти муосир дар ноҳия барои рушди варзиш ва ташкили чорабиниҳои мухталифи солимгардонӣ имкониятҳои лозимаро фароҳам меорад.

Ба истифода додани Варзишгоҳи марказии ноҳияи Восеъ нишона аз таваҷҷуҳи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба рушди варзиш ва тарбияи ҷисмонӣ ба ҳисоб меравад.

Ҳоло дар доираи Барномаи давлатии рушди футболи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2022-2026 дар вилояти Хатлон сохтмони 130 иншооти дигар идома дорад, ки барои амалисозии ҳадафҳои ташаббуси ҷаҳонии Тоҷикистон доир ба тарғиби футбол замина мегузорад.

22 октябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо мақсади шиносоӣ бо вазъи зиндагии мардум, рафти корҳои ободонию созандагӣ, ифтитоҳи як қатор иншооти муҳим ва мулоқоту суҳбат бо сокинон ба ноҳияи Восеи вилояти Хатлон ташриф оварданд.

Дар фурудгоҳи муваққатии ноҳия Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро раиси вилояти Хатлон Давлаталӣ Саид ва дигар шахсони расмӣ самимона пешвоз гирифтанд.

Сафари кории Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ифтитоҳи Майдони Парчам ва Нишони давлатӣ, ки дар майдони 3,3 гектар бунёд гардидааст, оғоз ёфт.

Майдони Парчам ва Нишони давлатиро, ки рамзи ифтихору соҳибихтиёрист Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар фазои тантанавӣ ифтитоҳ намуданд.

Қомат афрохтани муқаддасоти миллӣ дар ноҳия ин рамзи ифтихор ва ягонагии сокинон ба ҳисоб рафта, ҳадаф аз он баланд бардоштани ҳисси ватандӯстӣ, идомаи анъаноти нек ва эҳтиром гузоштан ба арзишҳои миллӣ мебошад.

Дар майдони мазкур, ки дар доираи омодагиҳо ба ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон сохта шудааст, барои истироҳату фароғати сокинону меҳмонон шароити мусоид фароҳам аст.

Баландии пояи Парчами давлатии Тоҷикистон дар маҷмуъ бо таҳкурсиаш 52 метр буда, матои парчам 7 метр паҳноӣ ва 14 метр дарозӣ дорад.

Атрофи иншоот дар масоҳати 32 ҳазор метри мураббаъ сабзкорию гулкорӣ ва чароғон шуда, дар он наздики 600 бех дарахтони сояафкану ороишӣ шинонида шудааст.

Нишони давлатӣ бошад, 22 метр баландӣ дошта, таҳкурсии он бо санги мармар оро ёфт. Роҳравҳои майдон дар масоҳати наздики 5 ҳазор метри мураббаъ сафолакпӯш гардида, барои истироҳату фароғати сокинону меҳмонон курсиҳо гузошта шудааст.

Майдони мазкур, ки дар шаҳраки Ҳулбук воқеъ аст, ба макони дилкашу тамошобоб барои сайругашти сокинон табдил ёфтааст ва барои баргузории чорабиниҳои гуногуни ватандӯстона бо ҷалби ҷавонону наврасон пешбинӣ гаштааст.

Конститутсия ҳамчун санади олии ҳуқуқӣ ва сиёсӣ пояи асосии давлатдориро ташкил медиҳад, ки он на танҳо низоми идоракунии давлатро муайян месозад, балки тамоми ҷанбаҳои ҳаёти шаҳрвандонро низ танзим мекунад. Дар воқеъ, тамоми қонунҳои асосии зиндагии мо аз озодии сухан то ҳуқуқи таҳсил ва меҳнат дар моддаҳои Конститутсия таҷассум ёфтаанд.

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 6 ноябри соли 1994 қабул гардид, ҳамчун санади сарнавиштсоз, ба мардуми тоҷик имкони зиндагии шоиста фароҳам овард. Он дар замоне қабул шуд, ки давлату миллат дар як марҳилаи ҳассоси таърихӣ қарор доштанд. Бо қабул гардидани Конститутсия, мардуми мо роҳи ҳуқуқбунёд ва давлатдории муосирро пеш гирифтанд.

Дар замони имрӯза, ки бисёр кишварҳо аз набудани суботи сиёсӣ ва ихтилофҳо ранҷ мекашанд, Тоҷикистон зери роҳбари ѓамхору сулҳпарвар, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллї – Пешвои миллат, Президенти Љумҳурии Тољикистон муҳтарам Эмомалї Раҳмон ба туфайли риояи Конститутсия ва ваҳдати миллӣ тавонист осоиштагӣ, рушди иқтисодӣ ва иҷтимоиро таъмин намояд.

Мавқеи асосиро дар Конститутсия ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд ташкил медиҳанд, зеро риояи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд кафили давлатдории ҳуқуқбунёду демократӣ мебошад. Махсусан, пас аз тағйиру иловаҳое, ки тариқи раъйпурсии умумихалқӣ ба Конститутсия аз 26 сентябри соли 1999, 22 июни соли 2003 ва 22 майи соли 2016 ворид карда шудаанд, ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд бо инобати манфиати онҳо такмил дода шудаанд.

Яке аз муҳимтарин арзишҳое, ки дар Конститутсия дарҷ гардидааст, ин кафолати ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд мебошад. Ҳар як шахс новобаста ба миллат, нажод, забон, ҷинс ва мазҳаб дар назди қонун баробар аст ва ҳуқуқ дорад, ки озодона фикр кунад, таълим гирад, кор кунад, зиндагии ором дошта бошад ва дар ҳаёти сиёсӣ ва иҷтимоии кишвар иштирок намояд. Ин ҳама ҳуқуқҳо ва имкониятҳо дар моддаҳои гуногуни Конститутсия дарљ гардидаанд.

Имрӯзҳо бо гузашти солҳо аз қабули Конститутсия, метавон бо ифтихор гуфт, ки он на танҳо як санади ҳуқуқӣ, балки як қитъаи роҳнамо дар роҳи зиндагии сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангии ҷомеа мебошад. Ҳар як тағйирот ва пешрафт дар кишвар хоҳ дар соҳаи маориф бошад, хоҳ дар иқтисод заминаи ҳуқуқии худро аз Конститутсия мегирад.

Пас, мо шаҳрвандони Тоҷикистон бояд Конститутсияро эҳтиром намоем, онро омӯзем ва дар амал ба иҷрои талаботи он содиқ бошем. Танҳо дар чунин сурат мо метавонем ҷомеаи мутамаддин ва давлати пешрафтаро бунёд созем.

Конститутсия оинаи ҳуқуқии ҷомеаи мост. Дар он тамоми қонунҳои зиндагии мо инъикос ёфтаанд ва риояи он кафили зиндагии осуда ва орому босубот мебошад.

Конститутсия «қалби қонунҳои давлат» аст. Зеро агар қалб набошад, инсон зинда буда наметавонад. Ҳамин тавр, агар Конститутсия набошад, давлат ва ҷомеа бе низом ва бесубот мешавад.

Мо ҳам бояд масъулиятшинос бошем қонунро риоя кунем, муҳити зистро ҳифз намоем, Ватанро дӯст дорем ва ба якдигар эҳтиром гузорем. Имрӯз воќеан масъулияти ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон аст, ки Конститутсияро хуб дарк мекунад ва ба он амал менамояд, ки як ҷомеаи воқеан обод, муттаҳид ва пешрафта дорем.

Мо насли љавон ва ояндасози миллат бояд Конститутсияро на танҳо ҳамчун як китоб, балки ҳамчун дониши ҳаёт омӯзем ва ба он амал кунем. Зеро он калиди осоиштагӣ, рушди устувор ва ваҳдати миллии мост.

Дар шароити муосир, ки ҷомеа босуръат рушд мекунад ва технологияҳои нав дар ҳама ҷанбаҳои зиндагии мо ҷой мегиранд, нақши Конститутсия ҳамчун санади олии ҳуқуқӣ боз ҳам муҳимтар мегардад. Имрӯз, мо бе Конститутсия наметавонем тартибу низом, баробарҳуқуқӣ ва оромиро дар ҷомеа нигоҳ дорем. Он ҳамчун қонунҳои асосии зиндагӣ, тамоми муносибатҳои байни шаҳрвандон ва давлатро ба танзим медарорад.

Мо уҳдадорем, ки эҳтироми қонун, ҳимояи Ватан, нигоҳдории табиат ва гиромидошти арзишҳои миллиро ба љо орем. Дар шароити таҳдидҳои иттилоотӣ ва хатарҳои ҷаҳонӣ, танҳо давлате метавонад осудагӣ ва амниятро нигоҳ дорад, ки шаҳрвандонаш ин уҳдадориро дошта бошад ва ба Конститутсия содиқ бошанд.

Хайрулло СОДИҚЗОДА,

сармутахассиси Раёсати таҳсилоти миёнаи касбии Кумита

Қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мақоми омӯзгор» аз ҷониби Маҷлиси намояндагон яке аз рӯйдодҳои муҳим ва таърихӣ дар ҳаёти маънавию иҷтимоии кишвар аст. Ин санади меъёрӣ на танҳо як қонун, балки эъломияи эҳтиром ба заҳмати устодон ва қадами устувор ба сӯи эҳёи мақому манзалати ҳақиқии омӯзгор дар ҷомеа мебошад.

Солҳои охир дар тамоми гӯшаҳои кишвар зиёд гуфта мешуд, ки рисолати омӯзгор дар таҳаввули ҷомеа, бедории фикрии насл ва рушду пойдории давлат ниҳоят бузург аст, вале шароити ҳуқуқиву иҷтимоии онҳо ба он дараҷае, ки сазовори ин ном аст, мутобиқат намекунад. Қабули ин қонун ҷавоби амалӣ ба чунин ниёз ва арзи эҳтироми давлат ба инсонест, ки меъмори маънавият ва тарбиятгари насли оянда мебошад. Ин қонун, ки бо пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон омода ва пас аз баррасии ҳамаҷониба аз ҷониби Маҷлиси намояндагон қабул гардид, дар худ арзишҳои волои иҷтимоӣ ва маънавиро таҷассум мекунад.

Дар муҳтавои он тамоми паҳлӯҳои ҳаёт ва фаъолияти омӯзгор — аз ҳуқуқ ва уҳдадориҳо то кафолатҳои иҷтимоӣ ва ҳимояи шаъну шараф — ба таври возеҳ муайян шудаанд.

Мақсад ин аст, ки омӯзгор на танҳо дар ҷои кор, балки дар тамоми паҳлуҳои зиндагӣ эҳсос намояд, ки давлат ва ҷомеа пуштибони ӯянд. Дар моддаҳои қонун масъалаи муҳимтарини соҳаи маориф, аз ҷумла баланд бардоштани мақоми омӯзгор дар ҷомеа ба таври воқеӣ ва асоснок ҳал шудааст.

Зеро вақте устод худро соҳибэҳтиром ва ҳифзшуда ҳис мекунад, ба шогирд низ бо меҳр, масъулият ва садоқати бештар назар хоҳад кард. Қабули ин қонун бозгӯи он аст, ки сиёсати иҷтимоии давлати мо рӯ ба сӯи қадрдонии ҳақиқии заҳмати омӯзгорон равона шудааст. Ин иқдом на танҳо рамзи эҳтиром, балки амали воқеии дастгирӣ мебошад. Мувофиқи қонун, омӯзгорон соҳиби як қатор кафолатҳо ва имтиёзҳои нав мегарданд, ки аз беҳсозии шароити моддию маишӣ то дастгирии касбӣ ва ҳуқуқии онҳо фаро мегирад. Ба хусус, барои омӯзгороне, ки дар деҳот фаъолият мекунанд, имтиёзҳои иловагӣ пешбинӣ шудааст — аз ҷумла шароити зист, кӯмаки моддӣ ва дастгирии давлат барои боло бурдани сатҳи зиндагӣ. Ин иқдом ба таври мустақим ба баланд шудани сифати таълим дар минтақаҳои дурдаст мусоидат хоҳад кард.

Дар қонун ҳамчунин масъалаи “даҳлу нотаксирии касбӣ” ба таври ҷиддӣ зикр гардидааст. Ин маънои онро дорад, ки фаъолияти омӯзгор бояд аз дахолати омилҳои сиёсӣ, маъмурӣ ва дигар таъсирҳои беруна озод бошад. Ин принсип барои таҳкими эҷодкорӣ ва ташаккули навоварии омӯзгор дар раванди таълим хеле муҳим аст.

Устод бояд озодона андеша кунад, нав биомӯзад ва нав биомӯзонад. Ҳамин озодии фикр ва эҳтироми касбӣ ба рушди воқеии маориф замина мегузорад. Қонуни нав омӯзгорро на танҳо чун муаллим, балки чун шахсияти калидии иҷтимоӣ мешиносад. Ӯ дар ин санад ҳамчун шахсе муайян шудааст, ки нақши ҳалкунанда дар ташаккули маърифат, ахлоқ ва ватандӯстии насл дорад. Аз ин рӯ, давлат уҳдадор мешавад, ки барои рушди зеҳнӣ ва маънавии омӯзгор, барои баланд бардоштани савияи донишу малакаи ӯ шароити мусоид фароҳам оварад. Ин як навъ эъломияи эътимоди давлатӣ ба устодон аст, ки онҳо дар сиёсати миллии Тоҷикистон ҷойгоҳи арзанда доранд. Натиҷаҳои мусбати қабули чунин қонун хеле зиёданд.

Пеш аз ҳама, он мақоми иҷтимоии омӯзгорро боло мебарад. Дар ҷомеае, ки омӯзгор арзишманд аст, илму маърифат гул мекунад, ахлоқ ва фарҳанг пурқувват мемонад. Бо қабул шудани ин қонун эҳтироми умумӣ ба устодон афзоиш меёбад, ҷомеа нисбат ба онҳо масъулият эҳсос мекунад ва ҷавонон низ ба касби омӯзгорӣ бо чашми дигар менигаранд. Ин метавонад ба баланд шудани сатҳи донишҷӯёни ихтисоси омӯзгорӣ ва ба беҳтар шудани сифати кадрҳои соҳаи маориф оварда расонад.

Аз ҷиҳати дигар, қонун кафолати иҷтимоии омӯзгоронро устувор мекунад. То имрӯз бисёр омӯзгорон аз сабаби маоши кам, набудани шароити муносиб ва беэътиноӣ ба ҳуқуқҳои худ ноумед мешуданд. Акнун онҳо метавонанд бо итминон фаъолият кунанд, зеро пушти онҳо қонуни давлатӣ ва ҳифзи ҳуқуқӣ меистад. Ин боис мешавад, ки устодон бо ҳавасмандии бештар, бо ҳисси ифтихор ва масъулият ба кори худ назар кунанд. Ҳамзамон, ин қонун барои баланд бардоштани обрӯи байналмилалии Тоҷикистон низ аҳамияти хоса дорад.

Кишварҳое, ки ба омӯзгор арзиш медиҳанд, дар арсаи ҷаҳонӣ бо нишондиҳандаҳои баланди маърифатӣ ва фарҳангӣ шинохта мешаванд. Тоҷикистон бо қабули чунин қонун нишон дод, ки сиёсати миллии он ба сӯи эҷоди ҷомеаи донишманд, бофарҳанг ва худшинос равона шудааст. Қонуни «Дар бораи мақоми омӯзгор» бо тамоми аҳамият ва мундариҷаи худ як навъ посух ба талаботи замон аст. Замоне ки илму технология рӯ ба рушд дорад, танҳо омӯзгор метавонад роҳи дурусти истифодаи донишро ба насли ҷавон нишон диҳад.

Бо қабули ин қонун, Тоҷикистон боз як қадами муҳим дар роҳи эҳёи арзишҳои маънавии худ гузошт. Омӯзгор, ки то имрӯз бо меҳру муҳаббат, вале бе дастгирии кофии ҳуқуқӣ фаъолият мекард, акнун соҳиби санаде гардид, ки арзиш, шаъну шараф ва заҳмати ӯро қонунӣ эътироф мекунад. Ин иқдоми бузург на танҳо қонуни давлат, балки қонуни дилу виҷдони ҷомеаи мо мебошад.

Заррина ЁҚУБОВА,

сардори маркази иттилотӣ ва рақамикунонии

Литсейи касбии техникии сохтмони шаҳри Хуҷанд

Китоби «Абармарди таърихсоз» асари пурмазмун, таҳлилӣ ва арзишманде аст, ки чеҳраи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ҳамчун роҳбари бузурги таърихсоз, меъмори сулҳ, ва бунёдгузори давлати навини тоҷикон бо нигоҳи илмӣ ва зебоии сухан тасвир менамояд.

Муаллиф, академик Фарҳод Раҳимӣ бо дақиқу фарохназарии баланди илмиву маънавӣ ва забони равону дилчасп тавонистааст, ки дар ду ҷилд роҳи пурифтихору пурмашаққати давлатдории навини тоҷиконро аз миёни туфону печидагии солҳои душвор ба сӯйи субот ва рушди устувор инъикос кунад.

Ҷилди аввал ба давраҳои ибтидоии фаъолияти Пешвои миллат аз рӯзҳои фоҷиабори ҷанги шаҳрвандӣ то расидан ба сулҳу ваҳдати миллӣ ва бунёди пояҳои давлатдорӣ бахшида шудааст. Ин бахш бо далелҳои мустанад ва таҳлили илмӣ нишон медиҳад, ки чӣ гуна иродаи оҳанин, хиради сиёсӣ ва ҷавонмардии Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон миллати парешонро муттаҳид намуда, Тоҷикистонро ба сӯйи ҳаёти осоишта раҳнамоӣ карданд.

Ҷилди дуюм бошад, идомаи мантиқии он сафарномаи таърихист. Дар он Пешвои миллат ҳамчун меъмори рушди устувор, ташаббускори сиёсати хориҷӣ ва рамзи инсонгароии умумибашарӣ муаррифӣ мегарданд. Муаллиф бо забони пурэҳсос ва сабки лирикӣ симои инсоне аз оҳан ва меҳр меофарад, инсоне, ки ҳамчун раҳбар ва устоди хирад, намунаи сабр, таҳаммул ва меҳри инсонӣ аст. Дар «Абармарди таърихсоз» Пешвои миллат ҳамчун шахсияти фаротар аз сиёсати муосир ва муаллими ахлоқиву фарҳангӣ тасвир ёфтааст. Сарвари давлат дар саҳифаҳои ин китоб на чун меъмори сулҳу ваҳдат, балки нигаҳбони маънавиёт, пуштибони ҷавонон ва бунёдкори ҷомеаи нав мебошанд.

Хусусияти муҳимми ин ду ҷилд дар он аст, ки муаллиф ҳодисаву воқеаҳои таърихиро танҳо нақл намекунад, балки ҳар рӯйдодро бо назари фалсафӣ, забони адабӣ ва диди таҳлилӣ меомӯзад. Дар байни сатрҳо хонанда таърихи як давлат ва руҳи бедори як миллатро эҳсос мекунад. Китоб хонандаро водор месозад, ки аз мактаби давлатдориву давлатсозии Пешвои миллат таҷрибаи роҳбарӣ, дарси ватандӯстӣ, ахлоқ ва масъулиятшиносӣ омӯзад. Ин асар барои ҷавонон, яъне насли ояндасоз ҳамчун дастури ҳаётӣ ва барои олимону омӯзгорон ҳамчун сарчашмаи илмӣ хизмат мекунад.

Бо нашри ҷилди дуюм, «Абармарди таърихсоз» на ҳамчун як китоб, балки қомуси мактаби давлатсозии тоҷикон гардид. Он руҳи замонро бо чеҳраи Пешвои миллат ҳамнафас мекунад ва исбот менамояд, ки таърихро ҳамеша инсонҳои дорои ирода, имон ва хирад месозанд. Ҳамин тавр, ин ду ҷилд якҷо таърихи муосири Тоҷикистонро ба қалам оварда, руҳи миллатро дар чеҳраи Пешвои худ таҷассум намудаанд.

«Абармарди таърихсоз» - ин таърихи як абармард набуда, балки таърихи эҳё, худшиносӣ ва пояндагии миллати тоҷик аст. Аз ин рӯ, ҳамчун як омӯзгор тавсия медиҳам, ки наврасону ҷавонон асари мазкурро ба пуррагӣ мутолиа намуда, барои комил ва дурахшон сохтани ояндаи худ замина гузоранд.

ҒАФУРӢ Зоир Саъдулло,

директори Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумова

Дар рафти зиндагонии худ инсоният мархалаҳои зиёди инкишофро аз сар гузаронида аст. Инкишофи ҳиссаи зебопарастии инсон дар бозёфтҳое, ки аз тарафи бостоншиносон ёфт гардидаанд, ба монанди китобу дастхатҳои нодир, расм ва мусаввараҳои рассомони гузашта, ки дар онҳо маданият, меъморӣ ва маишати рўзғорӣ он давраи қадим тасвир ёфтаанд, инъикос гашатааст.

Барои наслҳои ояндаи худ инсон давраҳои гуногунро бо равияҳо ва ҷараёнҳо мерос гузоштааст, ки дар ҳар яки он тарзи зиндагии гузаштагон инъикос ёфтааст. Мушоҳидаҳо собит менамояд, ки дар вақти ҳукмронии ин ё он равия ё ҷараён, онҳо таъсири худро дар ороиши ашёҳо, меъморӣ, сару либос, ҷиҳози манзил назаррас мерасониданд.

Дизайн (англиси desighn- расм лоиҳа) фаъолияти эҷодӣ, ки ба ташаккул ва мураттабсозии предметию фазоии муҳит, ҳосил кардани ягонагии ҷиҳатҳои функсионалию эстетики он равона карда шудааст. Натиҷаи ин кор низ дизайн номида мешавад.

Мафҳуми дизайн дар замони муосир қариб, ки дар кули самтҳо паҳн шудааст: аз тарроҳии мўй то дизайни графикӣ, аз дизайн филмофарӣ то дизайни маҳсулоти дўзандагӣ, аз фотодизайну АРТ- дизайн то дизайни ландшафт ва инчунин дизайни синамо, компютерӣ, маҳсулоти ороишӣ ва ғайра.

Касби дизайнерӣ миқёси фаъолияи худро васеъ намуда дар намудҳои гуногуни хоҷагии халқ мавқеи устувори худро таъмин намуда истодааст.

Дизайн- ин намуди замонавӣ ва аз бисёр ҷиҳат такмилёфтаи санъати ороиши амалӣ мебошад. Зеро шакли тағйирёбӣ- протсесси табии буда, маданият дорои нақшбандӣ дар ҳама намуди фаъолиятҳои унсурҳои таҳрезӣ ва ташкилдиҳӣ, натиҷаи корҳо дида мешавад., ки ин танҳо хоси дизайн аст.

Донистани таърихи дизайн танҳо дар дарки касбу ихтисос, балки барои вориди усулҳои наву замонавии банақшагирӣ, моделронӣ, навоварӣ дар соҳаи фаъолияти касбӣ боис мегардад.

Дизайн дар айни замон яке аз касби маъмул гаштааст, як зумра шахсиятҳои эҷодкор тўли чанд солҳо онро диққатҷалбкунанда сохта, дар ташкили ҳаёти зебо, тараққиёти маданият қудрати кори дизайнеронро нишон дода тавонистанд.

Ба давлатҳое, ки дизайн пештар ворид гаштааст: Олмон, Итолиё,ИМА, Япон дохил шуда, истеҳсолот ва фурўш фармоишгарони доимии дизайн ба ҳисоб мераванд.

Ҳастанд давлатҳое, ки дизайн дар ҳамаи намудҳои фаъолияташон ворид гаштааст- Ҷопон , Итолиё.

Ба давлатҳое, ки маданияти бой ва баланди бадеӣ, илмӣ- техники эҷодкорӣ доранд. Бритониён, Кабир , Фаронса , Русия дохил мешаванд.

Дизайн- намуди фаъолияти лоиҳавӣ – бадеӣ буда, бо коркарди муҳити предметии олами иҳотакунандаи инсон алоқамандӣ дорад.

Дар иҷрои корҳои худ дизайнер аз тамоми воситаҳои л

оиҳасозӣ истифода мебаранд: аз конструксиясозии техникӣ, ҷобаҷогузорӣ- то шаклёбии композитсионӣ (композиционное формообразование), аз анализи функсионалӣ- то моделҳои ташкилӣ (организационных) ва консептуалии муҳити предметӣ.

Якҷоягии ин воситаҳо бо назардошти фаҳмиши умумимаданӣ, бадеӣ- фазовӣ, донистани олами предметӣ ва олами коммуникатсия ба тавлиди табиати дуюм оварда мерасонад. Коркарди ин табиати навташкил як қатор услубҳоро дар бар мегирад, яъне ташхиси функсионалӣ, ҷо ба ҷо гузорӣ, сохтани шакли фазовӣ ё графикӣ ва тансиқгардонӣ (стилизатция).

Мақсади дизайн- қонеъ намудани талаботҳои гуногунҷабҳаи инсонӣ, ки дар худ талабот ба маданияти монандӣ( идинтификатция), ташки мақсадноки муҳити зисти предметиву ахборотӣ дар асосои моделҳои фазовӣ – бадеиро дорост, ба ҳисоб меравад. Ин кори рассом бо шаклҳо буда, ба шаклдарории асоси дизайн ба ҳисоб меравад, аз рўи шакл дизайнер бо истеъмолкунанда муомила менамояд.

Тавлиди дизайн яке аз фаъолияти касбии мустақил бо тараққиёти истеҳсолоти оммавӣ, технологияҳо ва илмҳои ороиши бадеӣ(прикладные науки) вобастагӣ дорад. Гарчанде, ки таърихи он гуногунҷабҳа буда, далелҳоро дар соҳаи меъморӣ, техника, санъати тасвирӣ, назарияи системаи нишонаҳо , сотсиология, културология, муаммоҳои коммуникатсионӣ, рекламаҳо, ташхиси функсионалӣ ва эргономика дошта бошад ҳам , лекин асри ХХ ба мо маълумотҳоеро аз тадқиқотҳои таърихие медиҳад, ки махсус ба ин касб бахшида шудаанд. Ба қатори чунин сарчашмаҳои таърихи китоби якум «Пионерони ҳаракати муосир» (пионеры современного движения). Пайдошавии дизайн бо тараққиёти саноат дар асри 19 вобастагии калон дорад.

Дизайн- ин зебосозӣ, сохтусоз аз рўи қоидаҳои эстетикӣ, сохтан ва оро додани асбобу анҷом, ашёи рўзгор, хонаҳои истиқоматӣ, ҳуҷраҳо автомашинаҳо, сару либос ва ғайра, ки муҳити ҳаёти инсонро иҳота менамояд, мебошад.

Тўли чандин асрҳо дизайнерон аз предметҳое, ки моро иҳота кардаанд, ҳар гунна офаридаҳоро тартиб медоданд, ки дар омода кардани он аз ороишоти гуногун истифода мебурданд.

Дизайнерон- яъне ороишгарон дар офаридаҳои худ бояд моҳирона тарзу услуби ба худ хос истифода баранд, ки фикри эҷодкоронаи онҳо ба ҳама фаҳмо бошад. Дар асрҳои гузашта, яъне ки техникаву технология набуд, инсон ҷиҳозҳои лозимаи худро ба таври дастӣ месохтанд, ки ба он низ зиёд буд. Масалан, одами давраи ибтидоӣ маҷбур буд, ки барои дар муддати дурудароз нигоҳ доштани об зарф дошта бошад, ў аз гили бо тасвирҳои гуногуни растанигӣ шавқ пайдо намуд, гил дар табиат хеле зиёд буда, масолеҳи дастрас ба ҳисоб мерафт ва сохтани ашёҳо аз он меҳнати зиёд талаб намекард.

Таърихи пайдоиши дизайн, дар асл таърихи қадимаро дорад, одамони ҷамъияти ибтидоӣ хайма ё манзили истиқоматии худро ба расму тасвирҳо пур мекарданд ва бехабар аз он буданд, ки ин ҳама ба дизайн дохил аст, яъне аввалаҳо деворҳои манзили онҳо ғамангезу дилгиркунанда бошанд, баъди пайдо шудани ороиш бо тасвирҳо завқи зиндагии одамон дигаргун гашт. Рафта- рафта шакли умумии хаймаи онҳо дигаргун мешуд.

Дар замонҳои пеш гарчанде, ки истеҳсоли ашёи хом кам ба назар мерасид, бо вуҷуди он маснуотро ба таври дархостӣ тайёр менамуданд, ки он ҳам фоидабахш, зебою камхарҷ ва мувофиқи талаботи ҳамон замон буд.

Бо гузашти асрҳо, албатта ҳама ашёҳо намудҳои нав ба нав пайдо менамуданд. Акнун, ки дар истеҳсолот мошинаву технологияи нав ба кор бурда мешаванд, ҳама ороишот тариқи техникаву технология ё мошинҳо истеҳсол ва ороиш дода шудаанд. Лекин, то ҳол ҳунари дастӣқиммати худро гум накардааст. Ҳар роҳу равиш таърихи пайдоиши худро дорад ва ба зинаҳо тақсим мешавад.

Таърихи ташаккули зинаҳои шакли дизайн аз 3 давра иборат аст:

-Истеҳсоли меҳнати дастӣ- аз пайдоиши одамият то охири асри 18

-Истеҳсоли мошинӣ- индустриалӣ- аз асри 18 то авали асри 20

-Зинаи дизайн аввали асри 20 то замони мо.

Истеҳсоли меҳнати дастӣ- ин офаридан бо меҳнати худи инсон, яъне на ба тариқи ягон мошина мебошад. Истеҳсолоти мошинӣ – истеҳсоли ашёҳо ба тариқи мошинаву технология буда, дар асри истеҳсолоти индустриалӣ , яъне мошинӣ, ороишгар ба тайёр намудани навъҳои гуногуни коркард ба тариқи мошина шурўъ намуд, ин боиси он гардид , ки давраи таҷрибаомўзии ороишгарон васеъ гардид.

Барои баровардани маҳсулот, ба сифату арзиши он муҳандисон коркард кунанд, ороишгарон- дизайнерон ба намуди зоҳирии он эътибор медоданд. Дар офаридани маснуот, ороишгар бояд дониши мукаммал оид ба коркарди технологии ашёи истифодабаранда, хусусиятҳои кимёвӣ ва физики онҳоро дошта бошад.

Албатта, намуди зоҳирии маснуот аз ҳама асосӣ дар дизайн ба ҳисоб меравад, лекин дар баробари он ҷиҳатҳои фоидаоварӣ, зарар нарасонидан ба саломатии инсон, дар истифодабарӣқулай будани он низ ба назар гирифта сохта, ороиш дода мешавад.

Зинаи сеюми дизайн- ду зинаро, яъне ду навъи истеҳсолоти қаблиро ба ҳам пайваста, доираи худро васеъ кард ва зинаи худ, зинаи дизайнериро ба вуҷуд овард.

Акнун ороишгар, дар соҳаи истеҳсолот фаъолият мебарад, аз ашёи хом ва технологияҳо васеъ истифода бурда , бо истеҳсолоти гуногун алоқамандии зич дорад ва аз дастовардҳои бузурги онҳо истифода мебарад.

Таърихи дизайн, чун худи дизайн жанр ва паҳлўҳои дарунии худро дорад. Таърихи мўди либос, дизайни графикӣ ва реклама, интереру намоишгоҳҳо, асбобҳои рўзгору мебел, матоъҳову таҷҳизотҳои маишӣҳар яке дар алоҳидагӣ навишта мешавад. Аммо ба ин нигоҳ накарда, гарчанду, ки ихтисоси маҳдуд ва муаммоҳои худро дошта бошад ҳам, чизе ҳаст , ки онҳоро ба ҳам муттаҳид месозад, он пешниҳоди лоиҳа, маданияти лоиҳасозӣ, муаммоҳои бадеӣ, технологӣ ва зарурияти истифодабарӣ аст.

Санъат барои тавлиди дизайн роли гурўҳи махсуси мушоҳидавиеро мебозид , кадоме ки технологияҳои нави эҷодӣ ва тасвиротро мунтазам меомўхт.

Таърихи дизайн чун намуди фаъолияти бадеӣ-лоиҳавӣ бо ҳамоҳангии маданияти бадеӣ, илмӣ- техникӣ, мушоҳидавӣ омехта гашта, аз ин рў албатта навоварӣ ва ихтирооти худро дар техника,эҷодиёти бадеӣ ва муҳандисӣ таъсир нарасонида наметавонад. Дар навбати худ дизайн- ин маводи маданият, асбоби сохтмони маданӣ ва фактории маданиятро ба шаклдароваранда ҳисобида мешавад.

Калимаи «дизайн» аз англисии «desighn» буда, маънои «нақша», «расм» тарҷума гашта, «дизайнер»- шахсе, ки ба нақша дароварда метавонад, расм ва нақша мекашад буда, маъно дигари он шахси пухтакору боақлрогирифтааст. Ҳисобида мешавад , ки дизайнер метавонад бо ҳам намуди услубҳои фикрронӣ машҳур гардад- яъне ҷустуҷўи зебоӣ, ҳалли фикрҳои аҷоиб дар асоси истифодаи маводҳои каммасраф, дахолати иқтисодӣ буда, унверсал мебошад.

Барои он универсал аст, ки ў дар чизҳо ташкили умумии шаклҳоро дида метавонад, ки он ҷобаҷосозӣ, якҷоягӣ, аз ҷой ба ҷое кўчонидан , тағйир додан буда, услуби асосии дизайн ба ҳисоб меравад. Кори ў аз муайян намудани хусусияти шакали предметҳои истеҳсолшуда, мувофиқ сохатан аз нуқтаи назари барои истифода қулай будан, мувофиқатии андоза ба андоми инсон (эргономика), коркарди намуди зоҳирии чизҳо иборат аст.

Байни худи дизайнерон чунин фикрҳо шунида мешаванд:

«Дизайн- ин нақши ҷойгиркунии ин ё он ҷузъиётҳо бо чунин тарзе мебошад, ки онҳо барои мақсади гузошташуда бо шакли аз ҳама беҳтар хизмат расондан » (Чарлис ИМС, ИМА).

«Техника набояд маданиятро харидори намояд, ў худ бояд маданият шавад» (Этторе Соттсас, Итолиё).

«Байни рассом ва дизайнер ҳудуд мавҷуд нест»(Эйко Исиока,Ҷопон).

Аз маълумотҳои дар боло ифодаёфта, хулосаи 1-ум ин, ҳар шахси хоҳишманд метавонад дизайнер шавад. Ин монанди он, ки дўст дошта, нафаси озод кашидан ва зиндагӣ кардан аст. Хулосаи 2-юм: фикрҳои эҷодӣ ва ҳалли онҳо нохости аз ягон ҷои номаълум намеоянд, онҳо дар худи мо ва гирду атрофи моянд, дизайнер- шахсест, ки хуб дида метавонад, мушоҳидаву тахмин месозад, беҳтаринро ҷудо карда метавонад, ҷобаҷогузории зебо месозад. Хулосаи 3-юм: Дизайн - ин фаъолияти банақшагирии универсалӣ буда, ба он маснуоти истеҳсолӣ, мебел, либос, маснуоти нассоҷӣ (текстиль), объектҳои дизайни графикӣ, меъмории хурд (дизайни шаҳр, истгоҳҳо, нишону овезаҳо) ва нақлиёти бо барориши зиёд ва камбарориш дохил мешавад.

Мавзуна ХАЛИЛОВА,

омӯзгори Коллеҷи ҳунарҳои мардумии шаҳри Истаравшан

21 октябр дар Қасри миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон роҳбарони ҳайатҳои прокуратураҳои генералии кишварҳои иштирокдори Иттиҳоди Давлатҳои Мустақилро, ки барои иштирок дар ҷаласаи 35-уми Шурои ҳамоҳангсози прокуророни генералӣ дар шаҳри Душанбе қарор доранд, ба ҳузур пазируфтанд.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид карданд, ки баргузории ҷаласаи навбатии Шуро дар давраи раёсати Тоҷикистон дар Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил дар арафаи 30-солагии таъсиси он аҳамияти хоса дорад.

Бо ишора ба нақши муҳими прокуратураҳо дар таҳкими қонуният ва таъмини тартиботи ҳуқуқӣ гуфта шуд, ки дар давоми се даҳсола кишварҳои Иттиҳод низоми боэътимоди ҳамкориро барои таъмини қонуният ва мубориза бо ҷинояткорӣ бунёд кардаанд.

Сарвари давлат аз натиҷаҳои мусбати ҷаласаи сарони давлатҳои ИДМ ва Ҳамоиши “Осиёи Марказӣ — Русия”, ки чанде пеш дар шаҳри Душанбе баргузор гардиданд, изҳори қаноатмандӣ намуданд.

Таъкид шуд, ки зимни ҷаласаи Шурои сарони давлатҳо Барномаи сесолаи ҳамкории кишварҳои иштирокдор оид ба муқовимат ба терроризм ва экстремизм барои солҳои 2026-2028 қабул гардид, ки татбиқи он ба таҳкими сулҳу субот ва амният дар минтақа мусоидат менамояд.

Дар ин зимн нақши калидии мақомоти прокуратура дар таҳкими заминаи ҳуқуқии муносибатҳои байнидавлатӣ ва ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти ҳифзи ҳуқуқ дар мубориза бо ҷинояткорӣ, аз ҷумла коррупсия, экстремизм ва терроризм таъкид карда шуд.

Дар идома иброз гардид, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдори фаъоли талошҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ дар самти мубориза бо терроризм ва дигар таҳдидҳо мебошад.

Ҳамзамон, ба зарурати таҳкими ҳамкории прокуратураҳо дар доираи ИДМ ва дигар сохторҳои байналмилалию минтақавӣ ҷиҳати муқовимат ба ҷинояткории муташаккили фаромиллӣ ва ҳама гуна зуҳуроти таҳдиду хатарҳои муосири амниятӣ ишора карда шуд.

Дар ин замина иброз гардид, ки ҷонибҳоро зарур аст то дар самти муқовимат ба ҷинояткории киберӣ, минҷумла истифодаи гурӯҳҳои террористӣ ва экстремистӣ аз технологияҳои муосир ва зеҳни сунъӣ барои роҳандозии ҳадафҳои ҷиноятии худ чораҳои муштараки ҳамоҳангшуда андешида, мавриди татбиқ қарор диҳанд.

Дар фарҷом изҳори бовар карда шуд, ки натиҷаҳои ҷаласаи 35-уми Шурои ҳамоҳангсозии прокуророни генералӣ ба тавсеаи ҳамкории судманд ва мубодилаи самараноки таҷриба мусоидат менамояд.

Меҳргон яке аз куҳантарин ва арзишмандтарин ҷашнҳои мардуми ориёинажод мебошад, ки таърихи он ба ҳазораҳои пеш аз милод рост меояд. Ин ҷашн дар баробари Наврӯз яке аз муҳимтарин суннатҳои миллӣ ва рамзи меҳр, вафо ва дӯстӣ дониста мешавад. Бостони будани ҷашнҳои Наврӯз ва Меҳргон аз он шаҳодат медиҳад, ки бунёдгузорони онҳо ба давраи Пешдодиён мансубанд. Дар сарчашмаҳои мифологӣ ва таърихӣ Наврӯз ба номи шоҳ Ҷамшед ва Меҳргон ба номи Фаридун нисбат дода мешавад. Нуктаи муҳим он аст, ки Наврӯз ҳамчун оғози соли нав ва баробарии шабу рӯз дар бурҷи Ҳамал таҷлил мегардид, дар ҳоле ки Меҳргон оғози нимаи дуюми сол — фасли тирамоҳ — ба ҳисоб мерафт. Тибқи ривоятҳои таърихӣ, дар давраи бостон Меҳргон оғози соли Ҳахоманишиён буда, аз вуруди хуршед ба бурҷи Мизон шурӯъ мегардид.

Бино ба назарҳои муҳаққиқон, дар замони Ҳахоманишиён ба ҷашни Меҳргон таваҷҷуҳи вижа зоҳир мегардид. Таърихнигорони Юнон ва Руми қадим низ дар осори худ ба ин маънӣ ишора кардаанд. Ин ҳолат эҳтимол ба ҷойгоҳи баланди эзади Меҳр (Митро) дар он давра вобаста аст, ки ҳамчун рамзи адолат, рӯшноӣ ва аҳду паймон шинохта мешуд. Академик Бобоҷон Ғафуров дар асари худ «Тоҷикон» таъкид мекунад: «Меҳргон ҳамчун ҷашни миллӣ на танҳо рамзи шодиву сурур, балки ифодаи фарҳанги меҳнат, адолат ва ҳамзистии инсон бо табиат аст».

Маврид ба зикр аст, ки дар замони Ҳахоманишиён, Ашкониён ва Сосониён, Меҳргон ҳамчун ҷашни давлатӣ таҷлил мегардид. Дар ин рӯз шоҳон либосҳои махсуси арғувонӣ мепӯшиданд ва бар мардум инъомот мебахшиданд. Ҳамчунин, тибқи ривоятҳо, Фаридун яке аз шоҳони мифологӣ дар рӯзи Меҳргон бар Заҳҳок пирӯз шуда, адолатро дар ҷаҳон барқарор кард.

Аз дидгоҳи илмҳои ҷомеашиносӣ ҷашни Меҳргон падидаест, ки арзишҳои ахлоқӣ ва иҷтимоиро дар зеҳни мардум мустаҳкам месозад. Он на танҳо ҷашни кишоварзон, балки маросими шукргузорӣ аз неъматҳои табиат мебошад.

Хушбахтона, имрӯз Меҳргон дар тамоми манотиқи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ҷашни бошукуҳи миллию мардумӣ таҷлил мегардад.  Ҳамасола, шуруъ аз 8–10-уми октябр то охири ин моҳ, дар саросари кишвар намоишгоҳҳои маҳсулоти кишоварзӣ, озмунҳои ҳунармандӣ ва барномаҳои фарҳангӣ баргузор мешаванд.

Ҳамин тавр, ҷашни Меҳргон падидаи беназири фарҳанги ориёист, ки то имрӯз боқӣ мондааст. Он таҷассуми меҳр, адолат, вафо ва инсонгароӣ буда, на танҳо як маросими суннатӣ, балки як ҷузъи муҳими худшиносии миллӣ мебошад. Эҳёи ин ҷашн ба муаррифии фарҳанги тоҷикон дар арсаи байналмилалӣ ва таҳкими ваҳдати миллӣ саҳми назаррас дорад.

Санҷар САЛИМОВ,

омӯзгори Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумова

Дар замони муосир, ки равандҳои ҷаҳонишавӣ ва рақобати иқтисодӣ бо суръати баланд идома доранд, нақши соҳаи кишоварзӣ дар таъмини рушди устувори давлатҳо беш аз пеш меафзояд. Барои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки иқтисоди он хусусияти аграрӣ дорад, пахтакорӣ на танҳо ҷузъи муҳими истеҳсолот, балки пояи амнияти иқтисодиву иҷтимоӣ мебошад. Пахта ҳамчун «тиллои сафед» рамзи заҳмати поки деҳқон ва нишонаи боигарии миллӣ маҳсуб меёбад.

Пахта дар иқтисодиёти Тоҷикистон ҷойгоҳи махсус дорад. Он аз зироатҳои стратегӣ ба ҳисоб меравад, ки саҳми назаррас дар даромади умумии миллӣ дорад. Аз лиҳози иқтисодӣ, пахта яке аз маҳсулоти содиротии асосии кишвар буда, барои садҳо ҳазор нафар шаҳрвандон манбаи кор ва рӯзгор аст.

Тибқи маълумотҳои расмӣ, солона дар Тоҷикистон садҳо ҳазор тонна нахи пахта истеҳсол мешавад, ки қисми зиёди он ба кишварҳои хориҷӣ, аз ҷумла Туркия, Чин, Покистон ва Ӯзбекистон содир мегардад. Ин раванд ба беҳтар гардидани тавозуни савдо ва афзоиши даромади буҷет мусоидат менамояд.

Илова бар ин, коркарди саноатии пахта — истеҳсоли равған, матоъ ва дигар маҳсулоти ниҳоӣ — самти муҳими баланд бардоштани арзиши иловагии маҳсулоти миллӣ ба ҳисоб меравад.

Пахтакорӣ дар баробари аҳамияти иқтисодӣ, дорои арзишҳои иҷтимоиву сиёсӣ низ мебошад. Давлат тавассути барномаҳои миллии рушди соҳаи кишоварзӣ ва стратегияи амнияти озуқаворӣ ба рушди соҳаи пахтакорӣ аҳамияти хоса медиҳад.

Ин раванд боиси болоравии сатҳи зиндагии аҳолии деҳот, таъсиси ҷойҳои нави корӣ ва коҳиши муҳоҷирати меҳнатӣ мегардад. Ҳамзамон, пахта омили муҳими таҳкими суботи иҷтимоӣ ва сиёсати устувори давлатдории миллӣ аст.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид менамоянд: “Мо бояд ҳар ваҷаб замини обӣ ва ҳар қатра обро самаранок истифода бурда, истеҳсоли маҳсулоти кишоварзиро зиёд кунем, зеро ин кафолати амнияти иқтисодиву иҷтимоии кишвар аст”.

Ин суханон собит месозанд, ки пахтакорӣ танҳо як соҳаи иқтисодӣ нест, балки унсури муҳимми сиёсати миллии Тоҷикистон ба шумор меравад. Аз нигоҳи илмҳои географӣ ва экологии муосир, рушди устувори пахтакорӣ ба идоракунии дурусти захираҳои табиӣ вобаста мебошад. Тоҷикистон дорои иқлими континенталӣ буда, захираҳои обии он маҳдуд мебошанд. Аз ин рӯ, масъалаи истифодаи оқилонаи об ва замин дар соҳаи пахтакорӣ аҳамияти калидӣ дорад.

Татбиқи технологияҳои инноватсионӣ, аз қабили обёрии қатрагӣ, истифодаи тухмии мутобиқ ба иқлим ва воситаҳои биологӣ метавонад ҳосилнокиро афзоиш дода, ба ҳифзи муҳити зист мусоидат намояд. Ҳамзамон, омӯзиши таъсири тағйирёбии иқлим ба ҳосили пахта бояд самти муҳими пажӯҳишҳои илмӣ бошад.

Давлати Тоҷикистон дар даврони соҳибистиқлолӣ барои рушди соҳаи пахтакорӣ як қатор барномаҳои стратегиро роҳандозӣ кардааст. Аз ҷумла, Барномаи давлатии рушди кишоварзӣ, Стратегияи миллии рушди устувор ва сиёсати инноватсионии аграрӣ. Ин барномаҳо ҳадаф доранд, ки бо ҷорӣ намудани технологияи муосир, васеъ кардани инфрасохтори коркард ва баланд бардоштани сатҳи дониши деҳқонон, истеҳсолоти пахтаро ба сатҳи саноатии рақобатпазир бароранд.

Пахта ҳамчун маҳсулоти стратегӣ ва боигарии миллии Тоҷикистон нақши муҳим дар рушди иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва устувории сиёсӣ дорад.

Бо дарназардошти ин омилҳо, метавон гуфт, ки пахта на танҳо зироати техникӣ, балки пояи иқтисод, омили суботи иҷтимоӣ ва нишонаи ифтихори миллӣ мебошад.

Улуғбек РӮЗИЕВ,

омӯзгори Коллеҷи омӯзгории шаҳри Хуҷанд

18 октябр ба муносибати ҷашни миллии Меҳргон дар Литсейи касбии техникии шаҳри Истаравшан байни дастаҳои футболбозони хонандагони бахши якум ва дуюм мусобиқаи варзишии футбол (бозии рафиқона) ташкил ва гузаронида шуд.

Дар мусобиқаи мазкур ғлибият насиби дастаи футболбозони хонандагони бахши дуюм гардид. Бозӣ ба ҳисоби 2 бар 1 анҷом ёфт ва хеле шавқовару хотирмон гузаронида шуд.

Ҷашнҳои миллӣ ҳамчун оинаи тамаддуну худшиносии ҳар як миллат, манбаи руҳбаландӣ, ваҳдатофарӣ ва пайванди наслҳо маҳсуб меёбанд. Яке аз чунин суннатҳои дерина, ки реша дар умқи таъриху фарҳанги ориёӣ дорад, ҷашни Меҳргон аст. Имрӯз бо шарофати сиёсати хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, суннатҳои фарҳангии мо, ки гоҳе дар канори фаромӯшӣ қарор гирифта буданд, рӯ ба эҳё овардаанд ва ба масири арҷгузорӣ ба мероси миллӣ ворид шудаанд.

Ҷашни Меҳргон аз зумраи чунин суннатҳои бостонӣ буда, бо ташаббуси Пешвои миллат расман дар кишвар ҳамчун иди миллӣ таҷлил мегардад. Ин иқдоми муҳиму дурбинона на танҳо эҳтиром ба анъанаҳои таърихист, балки ба худшиносиву ифтихори миллии ҳар як тоҷик заминаи қавӣ мегузорад.

Агар ба таърих назар афканем, мебинем, ки дар фарҳанги мардуми ориёинажод ҳамагӣ ду фасл вуҷуд дошт – “hama” (тобистон) ва “zayana” (зимистон). Наврӯз оғози “тобистон” ва Меҳргон оғози “зимистон” ба ҳисоб мерафт. Ба ин маънӣ, Меҳргон на танҳо ҷашни як фасл, балки рамзи гузариш аз гармӣ ба сардӣ, аз мавсими ҳосилғундорӣ ба давраи захираву омодагӣ ба зимистон аст.

Меҳргон иди табииву заминдор, деҳқонӣ, мардумӣ, меҳнатписандӣ ва файзу баракат мебошад. Ин ҷашн на танҳо рамзи эҳтиром ба замину меҳнати деҳқон аст, балки навъе аз ташаккур ба табиат ва гиромидошти муваффақиятҳои яксолаи мардум аст. Аз нигоҳи ниёгони донишманди мо, Меҳргон на фақат ид, балки замони таҷдиди назар дар фаъолияти кишоварзӣ, муайян кардани натиҷаҳои меҳнати солона, ва омодагӣ ба шароити зимистон аст.

Имрӯз, ки дар партави сиёсати фарҳангпарваронаи давлату Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷашни Меҳргон дар саросари кишвар бо шаҳомат таҷлил мегардад, мо бояд дарк намоем, ки эҳёи Меҳргон танҳо эҳёи як ҷашн нест, балки эҳёи рӯҳи миллӣ ва асолати фарҳангии мост.

Фарҳанг ва суннатҳои миллӣ ҳувият месозанд. Ҳувият аст, ки миллатро пойдор медорад. Ва ҳамин ҳувияти фарҳангӣ аст, ки моро бо гузашта мепайвандад ва ба сӯи оянда роҳнамоӣ мекунад. Дар чунин замина, Меҳргон бояд ба як мактаби маърифатӣ барои насли нав табдил ёбад, то онҳо омӯзанд, ки мо чӣ гуна гузаштае доштем, ва имрӯз дар кадом заминаи худшиносӣ бояд қарор дошта бошем.

Ҳар як муассиса таълимӣ бояд таҷлили ҷашнҳои миллӣ, аз ҷумла Меҳргонро қисме аз раванди таълиму тарбия қарор диҳад. Зеро тавассути чунин ҷашнҳо ба шогирдон на танҳо дониш, балки арзиш, ифтихор, ватандӯстӣ ва меҳнатдӯстӣ омӯхта мешавад. Мо бояд талош кунем, ки наслҳои оянда ба арзишҳои миллӣ арҷ гузоранд ва посдори суннату фарҳанги ниёгон бошанд.

Имрӯз мо, фарзандони содиқи миллати тоҷик, ки ворисони тамаддуни куҳанем, бояд масъулияти бузургеро эҳсос намоем: пос доштан ва зинда нигоҳ доштани Меҳргон ҳамчун рамзи худшиносии миллӣ, ваҳдат ва дастовардҳои меҳнатӣ. Меҳргон на танҳо иди деҳқон, балки иди ҳар он касест, ки заҳмат мекашад, созанда аст ва аз файзи меҳнати ҳалол ҳаёти пурбаракатеро бунёд мекунад.

Дар ин росто, Литсейи касбии техникии нақлиёти автомобилии шаҳри Душанбе низ бо дарки муҳимияти чунин ҷашн ҳамасола дар сатҳи зарурӣ чорабиниҳои маърифативу фарҳангӣ доир намуда, дар руҳияи эҳтиром ба анъанаҳои миллӣ хонандагони худро тарбия мекунад.

ИМАТЧОЕВ Зинатшо Хизматшоевич,

директори Литсейи касбии техникии нақлиёти автомобилии шаҳри Душанбе