Имрӯз Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ бо намояндаи аршади оилаи ҳокими Амороти Абу Забӣ Шайх Сурур бин Муҳаммад Оли Наҳён мулоқот намуданд.

Муҳтарам Рустами Эмомалӣ меҳмони олимақомро ба пойтахти Ҷумҳурии Тоҷикистон шаҳри Душанбе хуш омадед гуфта, қайд намуданд, ки рушду таҳкими ҳамкориҳои судманд бо Амороти Муттаҳидаи Араб дар сиёсати хориҷии Тоҷикистон аз самтҳои афзалиятнок ба шумор меравад ва натиҷаҳои музокироти имрӯза дар таърихи муносибатҳои дуҷониба боз як саҳифаи наву пурмазмунро боз хоҳад кард.

Дар мулоқот ҳамчунин тақвияти ҳамкориҳо дар соҳаҳои рушди инфрасохтор, сохтмону сайёҳӣ, коркарди маҳсулоти кишоварзӣ, инноватсия, иқтисоди сабз ва дигар бахшҳои воқеии иқтисодиёт мавриди баррасӣ қарор дода шуд.

Имрӯз дар Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мулоқоти раиси Кумита академик Фарҳод Раҳимӣ бо директори Барномаи озуқавории ҷаҳонии СММ дар Тоҷикистон ҷаноби Адҳам Мусаллам баргузор гардид.

Академик Фарҳод Раҳимӣ зимни мулоқот дар робита ба самтҳои асосии фаъолияти Кумита ва муассисаҳои зерсохтори он маълумот дода, иброз дошт, ки бо мақсади ҷалби теъдоди бештари шаҳрвандон ба касбомӯзӣ ва баланд бардоштани мақоми зинаи таҳсилоти касбӣ бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 6 сентябри соли 2023, № 429 Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ёфт.

“Имрӯз Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои омӯхтани илму дониш ва аз худ кардани касбу ҳунарҳои миллию муосир тамоми шароитро муҳайё карда, дар сиёсати иҷтимоии давлат ба касбу ҳунаромӯзӣ фаро гирифтани аҳолии мамлакат яке аз вазифаҳои афзалиятнок маҳсуб меёбад. Тадбирҳои андешидашуда барои рушди босуботи иқтисоди миллӣ заминаҳои мусоид фароҳам меорад. Дар ин раванд, барои рушди таҳсилоти касбӣ ва дастрасии шаҳрвандон ба таҳсилоти касбӣ, Барномаи касбомӯзии шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2021-2025, Барномаи миёнамуҳлати тайёр кардани кадрҳои касбии зинаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ барои солҳои 2023-2027 бо қарорҳои дахлдори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул гардида, амалӣ шуда истодаанд”, - гуфт раиси Кумита.

Зикр гардид, ки айни ҳол дар ҷумҳурӣ 65 муассисаи таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва 88 муассисаи таълимии таҳсилоти миёнаи касбӣ фаъолият дошта, дар онҳо аз рӯи 23 самт ва зиёда аз 500 касбу ихтисос хонандагону донишҷӯён ба таҳсил фаро гирифта шудаанд.

Адҳам Мусаллам иброз дошт, ки Барномаи озуқавории ҷаҳонии СММ дар якҷоягӣ бо Федератсияи Россия Барномаи ғизои мактабиро ба роҳ мондааст, ки дар доираи он беш аз 2000 муассисаи таълимии шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ мунтазам бо хӯроки гарми солим таъмин карда мешаванд.

“Аз ҳисоби барнома 50 ошхонаи муассисаҳо таъмир ва бо таҷҳизоти замонавӣ муҷаҳҳаз гардид. Имрӯз бо дастгирии барнома дар ошхонаи муассисаҳои мазкур беш аз 5500 ошпаз ҳамчун корманди асосӣ фаъолият мекунанд. Тибқи талаботи лоиҳа мо барои пурра фаро гирифтани ҳамаи муассисаҳои таълимии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳамин миқдор ошпаз ниёз дорем. Бинобар ин, дар якҷоягӣ метавонем, ки шаҳрвандонро ба омӯзиши касби ошпазӣ фаро гирифта, баъди хатм ва соҳиби шаҳодатномаи тахассусӣ шудан бо ҷойи кор таъхмин намоем”, - гуфт намояндаи БОҶ.

Таъкид шуд, ки Барномаи озуқавории ҷаҳонии СММ аз соли 1999 бо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати беҳтар намудани низоми миллии ғизои мактабӣ ҳамкорӣ мекунад, зеро таъмини мактаббачагон бо хӯроки солим на танҳо вазъи саломатиро беҳтар мекунад, балки дастрасии бештар ба таҳсилро фароҳам меорад.

Баъд аз анҷоми мулоқоти расмӣ Ёддошти тафоҳум миёни Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Барномаи озуқавории ҷаҳонии СММ оид ба ҳамкорӣ ва татбиқи Барномаи давлатии рушди устувори ғизои мактабӣ барои солҳои 2022-2027 имзо шуд. Тибқи санади мазкур Барномаи озуқавории ҷаҳонӣ дар якҷоягӣ бо Пажӯҳишгоҳи ғизои соҳавии Федератсияи Русия дар заминаи Литсейи касбии техникии саноати нассоҷии шаҳри Душанбе ошхона ва синфхонаҳои намунавиро барои омода кардани ошпазҳо бунёд мекунад. Дар ин замина дар муассиса факултети ошпаз-қаннод ташкил шуда, дар он аз рӯи 4 ихтисос – ошпаз, қаннод, ошпази таомҳои миллӣ ва ошпази таомҳои хориҷӣ мутахассисон омода гардида, баъди хатми муассиса ба онҳо диплом дода мешавад.

Қайд гардид, ки дар доираи ин Ёддошти тафоҳум мазкур дар оянда чунин ошхонаву синфхонаҳои таълимӣ дар заминаи муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбии дигар шаҳру навоҳии вилоятҳои Суғду Хатлон низ бунёд гардида, барои таъмини шаҳрвандон бо касб мусоидат менамоянд.

Мулоқот дар фазои ҳамдигарфаҳмӣ ва ҳусни тафоҳум доир гардид.

Дар сиёсати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон соҳаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ соҳаи афзалиятнок маҳсуб ёфта, ҳамеша зери таваҷҷуҳи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қарор дорад. Ҳукумати мамлакат барои рушди соҳаи мазкур дар ҷумҳурӣ, аз ҷумла ҷиҳати азнавсозии низоми таълим, таҳкими заминаи моддию техникии муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва дастрасии аҳолии кишвар ба таҳсилоти босифати касбӣ чораҳои муассир меандешад.

Боиси фараҳу қаноатмандӣ аст, ки имрӯз наврасону ҷавонони кишвар ба касбомӯзию ҳунаромӯзӣ ва омӯхтани забонҳои хориҷӣ шақу завқи зиёд дошта, зери таваҷҷуҳу ғамхории Ҳукумати кишвар қарор доранд. Дар мамлакат барои соҳибкасб намудани аҳолии кишвар, хусусан наврасону ҷавонон 65 муассисаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва 88 муассисаи таҳсилоти миёнаи касбӣ фаъолият доранд, ки дар онҳо барои омӯхтану аз худ кардани касбу ихтисосҳои муосир шароити зарурӣ фароҳам оварда шудааст.

Лозим ба қайд аст, ки давоми солҳои охир дар ҷумҳурӣ таҳти cарпарастии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон озмунҳои ҷумҳуриявии «Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст», «Илм-фурӯғи маърифт», «Тоҷикистон – Ватани азизи ман» ва «Донандаи беҳтарини асарҳои Пешвои миллат» баргузор мегардад, ки дар ин озмунҳо хонандагону донишҷӯён ва омӯзгорону кормандони муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ фаъолона иштирок менамоянд.

Дар пайравӣ аз иқдомҳои хирадмандонаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва эълон гардидани солҳои 2022-2026 ҳамчун “Солҳои рушди саноат”, Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон соли дуюм аст, ки Озмуни ҷумҳуриявии «Малакаи касбӣ»-ро аз рӯйи ихтисосҳои касбҳои коргарӣ дар байни хонандагони муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ мегузаронад.

Мақсади асосии гузаронидани Озмуни ҷумҳуриявии “Малакаи касбӣ” дар байни хонандагони муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ ин такмили донишҳои назариявӣ ва амалӣ, инкишофи шавқу завқи хонандагон ба корҳои эҷодӣ, тарғиби касбҳои коргарӣ, фароҳам овардани шароити муносиб барои рушди малакаи касбӣ ва тақвияти тафаккури техникии хонандагон буда, барои баланд бардоштани завқи эҷодкорӣ, дарёфти хонандагони навовар ва инкишофи қобилияти эҷодии онҳо мусоидат менамояд.

Дар соли равон барои дар сатҳи баланд ташкил ва баргузор намудани Озмуни ҷумҳуриявии «Малакаи касбӣ» дар байни хонандагони муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ Низомномаи озмун бо фармоиши дахлдори раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ тасдиқ карда шуда, Кумитаи тадорукотии озмун дар назди Кумита таъсис дода шуд.

Тибқи Низомнома Озмуни ҷумҳуриявии «Малакаи касбӣ» аз рӯйи 15 ихтисос, аз ҷумла ихтисосҳои барқчӣ оид ба таъмири қисмҳои барқии автомобил, челонгар оид ба таъмири муҳаррики автомобил, кафшергари барқию газӣ, ҳисобдор бо донистани компютер, системаи компютерӣ ва интернет-технология, дуредгар, дӯзанда, монтёри барқӣ оид ба таъмир ва хизматрасонии таҷҳизотҳои барқӣ, тракторчӣ-мошинисти истеҳсолоти кишоварзӣ, челонгар оид ба тайёр намудани ҷузъҳо ва қисмҳои техникӣ санитарӣ, гаҷкори ҷузъҳои меъморӣ, ошпаз - қаннод, кандакорӣ дар чӯб ва пӯсти чӯб, санъати сартарошӣ ва косметикаи ороишӣ ва ронандаи автомобил дараҷаи “С” дар шакли назариявӣ ва иҷрои корҳои амалӣ байни хонандагони муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ дар ду давр дар миқёси вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ташкил ва гузаронида шуд.

Даври якуми озмуни ҷумҳуриявии “Малакаи касбӣ” дар вилояти Суғд дар заминаи литсейҳои касбии техникии ноҳияи Зафаробод ва шаҳри Хуҷанд, дар вилояти Хатлон дар заминаи литсейҳои касбии техникии ноҳияҳои Вахш ва Восеъ, дар шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ дар заминаи Литсейи касбии техникии шаҳри Ваҳдат ва дар шаҳри Душанбе дар заминаи литсейҳои касбии техникии нақлиёти автомобилӣ, сохтмонӣ, политехникӣ, дӯзандагӣ, хизмат ва туризми шаҳри Душанбе доир гардида, дар он 1175 нафар хонандагон аз 59 муассисаи таълимии таҳсилоти ибтидоии касбӣ иштирок намуда, 240 нафар хонандагон ҷойҳои якум, дуюм ва сеюмро ишғол карда, ба даври ниҳоии озмун роҳ ёфтанд.

Даври ниҳоии Озмуни ҷумҳуриявии “Малакаи касбӣ” давоми рӯзҳои 26-27-уми майи соли 2025 бо иштироки 240 нафар хонандагон-ғолибони даври якуми озмун дар 25 синфхона ва устохонаи таълимии литсейҳои касбии техникии нақлиёти автомобилӣ, сохтмонӣ, дӯзандагӣ ва политехникии шаҳри Душанбе баргузор гардида, 60 нафар хонандагон аз рӯйи 15 номина дар асоси қарори комиссияҳои фаннӣ ғолиби даври ниҳоии озмун дониста шуда, бо дипломҳои дараҷаи якум, дуюм ва сеюм, медал ва туҳфаҳои арзишманд қадрдонӣ карда шуданд.

Инчунин, ба аъзои комиссияҳои фаннӣ, директорону омӯзгорон ва устоҳои таълими истеҳсолии як қатор литсейҳои касбии техникӣ ва хонандагон-иштирокчиёни даври ниҳоии озмун барои арзёбии донишу маҳорати хонандагон, тайёр кардани хонандагон ва иштироки фаъолонаи онҳо дар озмун Сипоснома ва Ифтихорномаи Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ тақдим гардид.

Бояд қайд намуд, ки маросими ҷамъбастии даври ниҳоии озмун санаи 27 майи соли 2025 дар Амфитеатри Боғи фарҳангию фароғатии ба номи Садриддин Айнӣ бо пешниҳоди дастовардҳои хонандагону донишҷӯёни коллеҷу литсейҳои касбии техникии шаҳри Душанбе ва барномаи ҷолиби фарҳангӣ баргузор гардид.

Аз раванди ташкил ва баргузории даври ниҳоии озмун метавон хулоса кард, ки хонандагони литсейҳои касбии техникӣ бо омодагии ҷиддӣ ба озмун омада, малака ва маҳорати касбии худро нишон доданд. Бояд ёдовар шуд, ки дар тайёр кардани хонандагон ва иштироки онҳо дар даврҳои якум ва дуюми озмун саҳми омӯзгорону устоҳои таълими истеҳсолӣ ва роҳбарияти литсейҳои касбии техникӣ назаррас мебошад.

Воқеан, имрӯз аз ҷониби Ҳукумати мамлакат барои гузаронидани чунин озмунҳо ва ҷалби бештари хонандагону донишҷуёни муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ ба ин гуна озмунҳо тамоми шароитҳои лозимӣ фароҳам оварда шудааст. Зимнан бо ин, хонандагону донишҷӯёни муассисаҳои таълимии таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ метавонанд аз ин имкониятҳои фароҳамовардашуда самаранок истифода бурда, донишу маҳорати худро сайқал диҳанд.

Рушди рӯзафзуни зинаҳои таҳсилоти касбӣ, хусусан зинаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбӣ дар мамлакат ва баргузории озмунҳои ҷумҳуриявӣ нишон медиҳад, ки танҳо бо илму донишҳои муосир ва ихтирооту навоварӣ дар назди аҳли башар метавон сарбаланд шуд. Аз ин рӯ, мо бояд ҳамеша дар андешаи омӯхтани илму дониш, ихтирооту навоварӣ ва аз худ кардани касбу ихтисосҳои муосир бошем.

АЛИЗОДА Алишер Ҳикматулло,

муовини раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Дар ҳама давру замон об на танҳо сарчашмаи ҳаёт, балки пояи устувории тамаддунҳо будааст. Аз қадимтарин маданияти башарӣ то муосиртарини он обро ҳамчун нерӯи пайвандгари фарҳанг, иқтисод, муҳити зист ва сиёсат пазируфтаанд. Имрӯз, дар замоне ки инсоният бо чолишҳои бесобиқаи тағйирёбии иқлим рӯбарӯст, ҳифз ва истифодаи оқилонаи захираҳои обӣ ба масъалаи сарнавиштсоз табдил ёфтааст. Дар ин замина, Тоҷикистон ба ҳайси кишвари кӯҳистонӣ ва дорои захираҳои бузурги оби тоза дар сатҳи байналмилалӣ мавқеи хоса пайдо кардааст.

Дар чорабинии сатҳи баланд, ки рӯзи 8 июни соли 2025 дар шаҳри Нитсаи Ҷумҳурии Фаронса баргузор шуд, оғози расмии Даҳсолаи байналмилалии амал оид ба илмҳои яхшиносӣ (криосфера) барои солҳои 2025–2034-ро эълон карданд. Дар ин ҳамоиши ҷаҳонӣ, ки таваҷҷуҳи ҷомеаи илмӣ ва дипломатии ҷаҳонро ба масъалаи таҳдидҳои пиряхӣ ҷалб намуд, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иштирок ва суханронӣ карданд.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар суханронии худ таъкид намуданд, ки ташаббуси муштараки Тоҷикистон ва Фаронса дар бораи эълони солҳои 2025–2034 ҳамчун «Даҳсолаи амал барои илмҳои криосферӣ» бо ҷонибдории ҷомеаи ҷаҳонӣ ба як иқдоми таърихӣ мубаддал гаштааст. Қатъномаи дахлдори Маҷмаи Умумии СММ на танҳо аҳаммияти илмҳои яхшиносиро эътироф мекунад, балки онро ҳамчун абзори асосӣ барои фаҳмиши равандҳои глобалии иқлимӣ ва барномаҳои мутобиқшавӣ ба танзим медарорад.

Илмҳои криосферӣ маҷмӯи фанҳои байнисоҳавие мебошанд, ки объектҳои яхкардаи замин, аз ҷумла пиряхҳо, барфи доимӣ, қутбҳои яхбаста, қабати яхкардаи хок, яхбандии уқёнуси Арктика ва Антарктидаро меомӯзанд. Ин соҳа дар маркази тадқиқоти муосир дар соҳаи тағйирёбии иқлим қарор дорад, зеро криосфера ҳамчун нишондиҳандаи асосии афзоиши ҳарорати глобалӣ ва таҳдид ба манобеи оби тоза мебошад. Илмҳои криосферӣ на танҳо ҳолати муҳити зистро нишон медиҳанд, балки барои қабули қарорҳои сиёсӣ ва роҳандозии стратегияи мутобиқшавии кишварҳо нақши муҳим мебозанд.

Бо назардошти он ки тағйироти криосфера нишондиҳандаи мустақими гармшавии глобалӣ ва хатарҳои обиву муҳити зист мебошанд, ҷаҳони муосир ба ҳамоҳангсозии тадқиқоти илмӣ ва сиёсати устувор ниёз дорад. Маҳз бо дарки ҳамин зарурат, Тоҷикистон ва Фаронса ташаббус пеш бурданд, ки солҳои 2025–2034 ҳамчун “Даҳсолаи байналмилалии амал оид ба илмҳои яхшиносӣ (криосферӣ)” эълон карда шавад, зеро илмҳои криосферӣ дар замони муосир бо як қатор мушкилоти ҷиддӣ рӯ ба рӯянд:

1. Дастнорасии ҷуғрофии объектҳо ва душвориҳои логистикӣ дар минтақаҳои кӯҳистонӣ ва қутбӣ;

2. Маҳдудиятҳои дастрасӣ ба маълумоти дақиқ ва моделҳои илмии дуруст;

3. Камбуди инфрасохтори техникӣ, аз ҷумла моҳвораҳо, сенсорҳои дурдаст ва мониторинги доимӣ;

4. Норасоии ҳамкориҳои байналмилалӣ, бахусус дар кишварҳои рӯ ба рушд;

5. Номувофиқии таҳқиқоти илмӣ бо сиёсатгузориҳои амалӣ;

6. Камбуди кадрҳои тахассусӣ дар соҳаи яхшиносӣ ва омӯзиши криосфера.

Ҳадафи асосии ин даҳсола ҳалли ин мушкилот ва таҳкими пойгоҳи илмиву сиёсӣ барои таҳқиқи криосфера ва мутобиқшавӣ ба оқибатҳои тағйирёбии иқлим мебошад. Татбиқи муваффақонаи он метавонад ба як қатор натиҷаҳои муҳим оварда расонад, ки онҳо чунинанд:

1. Густариши шабакаҳои мониторинг ва таҳқиқоти замонавии пиряхҳо;

2. Таҳияи моделҳои дақиқи пешгӯии равандҳои яхшавӣ ва обшавӣ;

3. Ҷалби сармоягузории байналмилалӣ ба марказҳои илмии криосферӣ;

4. Баланд бардоштани сатҳи огоҳии ҷомеа ва муттаҳидсозии сиёсати иқлимиву илмӣ;

5. Таҳкими иқтидори инсонӣ ва рушди таҳсилоти тахассусӣ дар самти илмҳои криосферӣ;

6. Афзоиши нақши кишварҳои осебпазир дар сиёсатҳои иқлимии байналмилалӣ.

Тоҷикистон, ки дар қаламрави он то 60 фоизи пиряхҳои Осиёи Марказӣ ҷойгиранд, дар таъмини амнияти обии минтақа нақши калидӣ мебозад. Таъкиди Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ҳифзи пиряхҳо, татбиқи 14 ташаббуси байналмилалии обу иқлим ва пешниҳоди “Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо” нишондиҳандаи садоқати Тоҷикистон ба наҷоти криосфера мебошад.

Даҳсолаи илмҳои криосферӣ ин на танҳо фурсати илмӣ, балки як имкони сиёсӣ барои ҷомеаи башарист, то аз хатари фоҷиаи глобалии обшавии пиряхҳо ҷилавгирӣ намояд. Таъмини натиҷаҳои пойдор дар тӯли ин даҳсола фақат бо роҳи ҳамгироии илм, сиёсат ва масъулияти инсонӣ имконпазир хоҳад буд.

Ба таъкиди Пешвои муаззами миллат, Тоҷикистон макони зиёда аз 60 фоизи пиряхҳои Осиёи Марказӣ мебошад, ки ҳамчун манбаъҳои асосии оби тоза дар минтақа аҳаммияти ҳаётӣ доранд. Аммо раванди обшавии суръатноки пиряхҳо, ки дар шароити афзоиши ҳарорати глобалӣ рӯз то рӯз шадидтар мешавад, хатари мустақим ба амнияти озуқаворӣ, энергетика ва муҳити зисти минтақаро ба миён меорад. Ин раванд на танҳо табиатро таҳдид мекунад, балки арзишҳои маънавӣ ва фарҳангии марбут ба обро низ зери суол мебарад.

Дар ин замина, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун сиёсатмадори хирадманду дурандеш ва роҳбари ташаббускори ҷаҳонӣ, пайваста талош меварзанд, ки таваҷҷуҳи ҷомеаи ҷаҳониро ба масъалаи об, тағйирёбии иқлим ва ҳифзи пиряхҳо ҷалб намоянд.

Зикр бояд кард, ки дар тӯли 20 соли охир бо ташаббуси Тоҷикистон 14 қатъномаи муҳими СММ дар масъалаҳои обу иқлим қабул гардидаанд, ки муҳимтарини онҳо иборатанд аз «Соли байналмилалии оби тоза (2003)»; Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои ҳаёт, солҳои 2005-2015»; Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор, солҳои 2018–2028»; «Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо» (2025) ва таъсиси Рӯзи ҷаҳонии пиряхҳо (21 март).

Ин ташаббусҳо, ки натиҷаи тафаккури стратегӣ ва иродаи сиёсиву башардӯстонаи Пешвои муаззами миллат мебошанд, имрӯз дар маркази рӯзномаи ҷаҳонии устуворӣ қарор доранд. Эълони “Даҳсолаи илмҳои криосферӣ” низ ҳамчун идомаи мантиқии ин раванд ва таҳкими ҳамкориҳои байнисоҳавӣ байни илм, сиёсати байналмилалӣ ва ҷомеаи шаҳрвандӣ арзёбӣ мешавад.

Пешвои миллат дар суханронии худ изҳор доштанд, ки илмҳои криосферӣ бояд ба таҳкими пойгоҳи илмӣ-таҳқиқотии кишварҳо мусоидат намуда, шароити пешгӯӣ, мониторинг ва мутобиқшавӣ ба тағйироти иқлимиро беҳтар созанд. Ҷалби сармоя, тақвияти иқтидори миллӣ ва ҳамгироии илмҳои геофизикӣ, гидрология, моделсозӣ ва сиёсати экологӣ бояд ба маркази таваҷҷуҳ қарор гиранд.

Имрӯз Тоҷикистон, ки сарзамине бо пиряхҳои азим ва дарёҳои ҷорӣ аст, ба ҷаҳониён паём медиҳад: “Об ва иқлим сарнавишти як халқу як миллат нест ва он сарнавишти тамоми инсоният аст.” Ин паём танҳо аз забон не, балки аз амал, аз ташаббус, аз саҳми воқеӣ дар ҳалли мушкилоти глобалӣ садо медиҳад.

Даҳсолаи илмҳои криосферӣ фурсати нав барои ҷомеаи ҷаҳонист ва он даврони андеша, ҳамгироӣ ва наҷоти табиат аст. Тоҷикистон бо роҳбарии Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон боз як бори дигар исбот намуд, ки кишвари мо ташаббускори корнамоиҳои бузург аст, зеро дар он ирода, андеша ва виҷдони инсони комил дар ҳифзи муҳити зист ва экология ҳукмфармост.

Фарҳод Раҳимӣ,

академики АМИТ, раиси Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

Кишвари мо бо мақсади дастрасӣ ба ҳадафҳои "Иқтисоди сабз" Стратегияи рушди ин соҳаро барои солҳои 2023-2030 таҳия намуда, мавриди татбиқ қарор додааст.

Эмомалӣ Раҳмон

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни ироаи паёмашон 28-уми декабри соли 2023 ба Маҷлиси Олӣ, ба рушду ташаккули “Иқтисоди сабз” ҳамчун ҷузъи муҳими таъмини амнияти иқтисодии кишвар барои оянда эътибори махсус дода иброз доштанд, ки “Тайи солҳои охир таваҷҷӯҳи аввалиндараҷаи Ҳукумати мамлакат ба масъалаи пешгирӣ кардани таъсири хафҳои эҳтимолӣ ба иқтисоди миллӣ, истифодаи самараноки иқтидори мавҷуда, саноатикунонии кишвар ва таъсиси ҷойҳои корӣ равона карда шуд.

Мо, ҳамчунин ташаккули “Иқтисоди сабз”, суръат бахшидани раванди рақамикунонии иқтисодиёт, инкишофи неруи инсонӣ, баланд бардоштани рақобатнокии маҳсулоти ватанӣ, тақвияти имкониятҳои содиротии мамлакат ва беҳтар гардонидани сифати хизматрасониҳои иҷтимоиро аз ҷумлаи масъалаҳои афзалиятнок эълон намудем”.

Чунон чӣ аз иқтибоси боло маълум мешавад, масъалаи ташаккули “Иқтисоди сабз” дар қатори дигар масоили муҳимтарини рушди ҳаёти иқтисодию иҷтимоии кишвар яке аз масъалаҳои афзалиятнок дониста шудааст. Бояд тазаккур дод, ки Тоҷикистон ба масъалаи ташаккули “Иқтисоди сабз” солҳои охир таваҷҷуҳи хоса зоҳир менамояд, ки албатта ин бесабаб нест.

Таъмини амнияти иқтисодию бехатарии озуқаворӣ, тозаю озода нигоҳ доштани муҳити экологӣ яке аз масъалаҳои мубрам ва ҳаётан муҳими инкишофи ҳар як кишвар ба ҳисоб меравад. Давлати мо низ дар ин раванд истисно нест, зеро робитаҳои иқтисодию техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо дигар кишварҳои ҷаҳон зарурати таъминоти амнияту бехатарии иқтисодию техникиро ба миён меоранд. Аз ин лиҳоз санаи 30 сентябри соли 2022 таҳти рақами №482 Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи стратегияи рушди “Иқтисоди сабз” дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2023-2037 дар марҳилаи якум (солҳои 2023-2025) мураттаб гашта, баистифода қарор дода шуд. Дар асоси ҳамин қарор ва нақшаи зикршуда роҳбарияти вилояти Суғд “Дар бораи татбиқи Стратегияи рушди “Иқтисоди сабз” дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2023-2037” дар вилояти Суғд таҳти қарори №411, “Дар бораи татбиқи стратегияи рушди “Иқтисоди сабз ” дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2023-2037” дар ноҳияи Зафаробод қабул карданд.

Инчунин моҳияти “Иқтисоди сабз” ва зарурияти ташаккули рушди минбаъдаи он аз санаи 28-уми июли соли 2023 дар Маркази татқиқоти стратегии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо баргузор намудани мизи мудаввари илмию амалӣ таҳти мавзӯи “Ташаккул ва рушди Иқтисоди сабз” ҳамчун яке аз самтҳои таъмини амнияти иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон” баргузор гардидааст. Дар ҳамоиши мазкур ташаккул ва рушди “Иқтисоди сабз” ҳамчун яке аз самтҳои муҳими таъмини амнияти иқтисодӣ дар партави навбатии Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 декабри соли 2022 мавриди баррасӣ қарор дода шуда буд. Дар ҳамоиш таъкид гардид, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон бо марҳалаи нави рушд қадам ниҳода истодааст.

Моҳияти “Иқтисоди сабз” дар чӣ зоҳир мегардад? “Иқтисоди сабз” моҳияти бамиёноварӣ, ташаккулёбӣ ва рушди чунин навъи иқтисодро фаро мегирад, ки аз ҷиҳати экологӣ тоза ва баҳри таъмини амнияти иқтисодӣ мусоидат мекунад. Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад дар заминаи шароити мусоиди табиӣ, захираҳои бойи табиӣ, обу ҳавои мусоид, тозагии иқлим, инчунин захираҳои об барои рушди “Иқтисоди сабз” ва “Неруи сабз” (яъне энергияи аз ҷиҳати амнияти экологӣ безарар) бехатарӣ ва амнияти экологии иқтисодиёти худро таъмин ва дар минтақаи Осиёи Марказӣ яке аз кишварҳои пешсаф бошад. Маҳз бо мақсади татбиқи лоиҳаи “Сабз” яъне рушди “Иқтисоди сабз” ва “Энергияи сабз” Пешвои миллат мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёмҳои хеш ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар солҳои 2022 – 2023 механизми маблағгузории фондҳои махсусро дар ин самт таъкид кардаанд. Махсусан Сарвари кишвар вазорату идораҳои дахлдорро вазифадор намуданд, ки ҷиҳати ҷалби маблағгузориҳо барои татбиқи лоиҳаҳо дар соҳаҳои саноат ва инфрасохторҳои кишвар хусусан лоиҳаҳои дорои аҳамияти экологию озуқаворӣ дошта, чораҷӯӣ намоянд. Бояд гуфт, ки мафҳуми “Иқтисоди сабз” чун истилоҳи илмӣ ба илми иқтисодиёт соли 1989 ворид гардидааст. Баъдтар дар адабиётҳои илми иқтисодӣ ба таври васеъ истифода шуда, ин истилоҳ дар радифи мақсадҳои ҳадафҳои рушди устувор дар доираи Созмони Миллали Муттаҳид ҷой гирифтааст.

Дар Паёми Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат- Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз 28 декабри соли 2023 оид ба “Иқтисоди сабз” моҳияти ташаккулёбӣ ва рушди минбаъдаи он, мақсадҳои стратегӣ ва имкониятҳои иқтисодию технологии ривоҷи ин соҳаи муҳими иқтисодиёт эътибори махсус зоҳир карда шуд. Дар Паём, аз ҷумла гуфта шудааст: “Солҳои охир тағйирёбии иқлим дар миқёси сайёра ба мушкилии аввалиндараҷа табдил ёфта, Тоҷикистонро низ таҳти таъсирии манфии худ қарор додааст.

Аз нуқтаҳои асосии паём ва аз ҳар ҳолат инкишофу тараққиёти иҷтимоию иқтисодии кишвар дар солҳои охир маълум мегардад, ки дар шароити имрӯза рӯй овардан ба “Иқтисоди сабз” ва рақамикунонии иқтисодиёт барои пешрафти минбаъдаи мамлакати соҳибистиқлоли мо аҳамияти калон дорад. Ҳамон тавре, ки Президенти муҳтарам дар Паёми навбатиашон ба Маҷлиси Олӣ 28 декабри соли 2023 қайд карданд: “Бо мақсади расидан ба ҳадафҳои гузашташуда зарур аст, ки дар солҳои оянда аз ҷониби ҳукумати мамлакат вазорати энергетика ва захираҳои об ва дигар сохтору мақомоти марбута тадбирҳои зерин амалӣ карда шаванд:

Якум: Бунёди нерӯгоҳи барқии “Роғун”, “Себзор” ва таҷдиди нерӯгоҳҳои амалкунанда, корҳо дар самти дарёфти маблағгузории иқтидорҳои нави тавллиди “Энергияи сабз” ва б 10 ҳазор мегаватт расонидани иқтидорҳои энергетикии кишвар;

Дуюм: Барои беҳтар намудани таъминоти аҳолӣ бо барқ суръати корҳои асосоноккунии техникӣ ва лоиҳакашии нерӯгоҳҳои барқии обии “Шӯроб” бо иқтидори 1000 мегаватт дар дарёи “Вахш”, “Санобод” бо иқтидори 500 мегаватт дар се марҳила дар дарёи Панҷ қисмати Рӯшон ва “Чарсем” дар дарёи Ғунди ноҳияи Шуғнон бо иқтидори 14 мегаваттро тезонида шавад: (Паёми зикршуда Минбари халқ №51 аз 28 декабри соли 2023, саҳ. 2).

Вобаста ба ҳамин масъала Пешвои миллат бо таври алоҳида чунин ибрози назар намуданд: “Панҷум: Бо маақсади расидан ба ҳадафҳои Стратегияи рушди “Иқтисоди сабз” ҷиҳати бунёди нерӯгоҳҳои барқӣ аз ҳисоби манбаҳои барқароршавандаи энергия ва то соли 2030 ба ҳаҷми на кам аз 1000 мегаватт расонидани иқтидорҳои алнтернативии истеҳсоли “Энергияи сабз”, яъне бо истифодаи захираҳои офтобиву бодӣ тадбирҳои амалӣ андешида шавад”.

Вобаста ба ҳамин масъала зикри як нуқтаи муҳимро зарур медонем. Дар шароити табиии ноҳияи Зафарободи вилояти Суғд, ки дар заминаи ҳамвории биёбонӣ ташкил ёфтааст, имкониятҳои табиӣ барқарорсозии манбаъҳои алтернативии истеҳсоли “Энергияи сабз” мавҷуданд, зеро дар ин мавзеъ ҳам қувваҳои табиӣ бодӣ ва ҳам энергияи гармии офтобӣ қариб дар тамоми фаслҳои сол вуҷуд доранд. Аз ин рӯ муалилифи ин сатрҳо чун мутахассиси соҳаи иқтисодиёти хоҷагии қишлоқ чунин меҳисобад, ки агар аз ин имкониятҳо баҳри ташаккул ва рушди энергияҳои алтернативии истеҳсоли “Энергияи сабз” бо роҳи сохтани истгоҳҳои барқии бодӣ ва офтобӣ саъю талош карда шавад, боварӣ ҳаст, ки барои инкишофи “Иқтисоди сабз” дар шароити ноҳия ва шояд барои дигар минтақаҳои ҷумҳурӣ имконияти қулай ба миён оварда шавад. Пешвои миллат мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз моҳи декабри соли 2022 дар Паёмашон ба Маҷлиси Олӣ таъкид карда буданд: “Ҷиҳати таблиғу муаррифӣ кардани бартарии экологии маҳсулоти саноатии бо истифода аз “Энергияи сабз” истеҳсолгардидаи кишвар зарур аст, ки корхонаҳои ватанӣ барои гирифтани сертификати “Истеҳсоли сабз” аз мақомот махсусгадонидашудаи байналмиллалӣ чораҷӯӣ намоянд”.

Агар дар назар дошта шавад, ки шароити иқлим ва табиати сарзамини мо барои ташаккул ва рушди “Иқтисоди сабз” имконият ва шароити доманфарохеро молик аст, бо эътимоди комил метавон гуфт, ки стратегияи рушди “Иқтисоди сабз” дар Тоҷикистон барои солҳои 2023-2037 ҳуҷҷати густурда илман асоснок ва амалишаванда буда, “кишвари мо дар зарфи ин 15 сол ба инкишоф ва рушди “Иқтисоди сабз” ва таҷриҷан амалисозии рақамигардонии иқтисодӣ ноил хоҳад гашт. Ин аст, ки Президенти мамлакат дар Паёмашон ба маҷлиси Олӣ аз 28 декабри соли 2023 бо боварӣ ба неруи созанда ва имкониятҳои фарохи иқтисоди кишвар чунин ибрози назар намуданд: “Тоҷикистон ҳамчун давлати пешсафи ҷаҳон дар самти инкишофи “Иқтисоди сабз” соли 2037 воқеан ба “Кишвари сабз” табдил меёбад.

Дар партави ҳаллу фасли ин масъалаҳо зарур аст, ки муҳити экологӣ мунтазам тозаю озода нигоҳ дошта шавад, роҳу дигар воситаҳои коммуникатсионӣ тадриҷан ба стандартҳои байналмиллалӣ мутобиқ гардонида шавад. Пешвои муаззами миллат дар Паёми навбатии хеш ба масъалаҳои ободсозии роҳҳо, кабудисозии маҳалҳои зист, такмили стандартҳои экологию иҷтимоии лоиҳаҳои бунёду азнавсозии роҳҳову маҳалҳои зиндагонӣ, мутобиқсозии онҳо ба принсипҳои “Иқтисоди сабз” диққати махсус дода, дар назди сохторҳои марбута вазифаҳои мушаххас гузоштаанд. Аз он ҷумла, Пешвои миллат зарурияти амалисозии корҳои зеринро махсус қайд каданд: “Вазорати нақлиёт ва хадамоти гумрукиро зарур аст, ки ҷиҳати васеъ намудани гузаргоҳҳои наздисарҳадӣ, ташкили “Долонҳои сабз” бо истифода аз технологияҳои рақамӣ ва мувофиқи стандартҳои муосири байналмиллалӣ бунёд кардани терминалҳои наздисаҳадӣ чораҷӯӣ намоянд.

Дар ин нақшаи амалӣ Стратегияи рушди “Иқтисоди сабз” дар марҳилаи якум (солҳои 2023-2025) дар миқёси вилояти Суғд ба масъалаҳои зерин таваҷҷуҳи хос додашудааст, ки иҷроиши онҳо ба ҳар кадоми мо зарур аст:

1) Истифодаи самараноки энергияи сабз ва таъмини сарфаҷӯии энергия;

2) Татбиқи принсипҳои “Иқтисоди сабз” дар соҳаи кишоварзӣ;

3) Татбиқи принсипҳои “Иқтисоди сабз” да саноатикунонии вилоят;

4) Татбиқи принсипҳои “Иқтисоди сабз” дар соҳаи нақлиёт ва инфрасохтори роҳ;

5) Татбиқи принсипҳои “Иқтисоди сабз” дар соҳаи меъморӣ ва сохтмон;

6) Татбиқи принсипҳои “Иқтисоди сабз” дар ҳифзи меҳнати муҳити зист;

7) Рушди сайёҳии экологӣ;

 Татбиқи принсипҳои “Иқтисоди сабз” дар соҳаи хоҷагии манзилию комуналӣ;

9) Тақвияти маърифати экологӣ ва баробарҳуқуқӣ;

10) Такмили низоми ҳифзи меҳнат дар доираи “Шуғли сабз”;

11) Иқтибос аз олимони хориҷӣ ва ватанӣ дар боби назария ва амалияи “Иқтисодиёти сабз”;

12) Ташкили гӯшаи дастурҳои илмӣ-методӣ дар кафедраи “Иқтисодиёт ва муҳосибот” бо ташаббуси мутахассисони соҳа. (Пешниҳод барои коллеҷ);

13) Кушодани ихтисоси нави “Муҳандис-технолог дар соҳаи Иқтисодиёти сабз”. (пешниҳод барои коллеҷ);

Инҳо масъалаҳои бағоят муҳим оид ба амалисозии стратегияи рушди “Иқтисоди сабз” буда, аз ҳар як шаҳрванд ҳисси масъулиятшиносӣ ва ҷидду ҷаҳди бунёдкориву созандагиро баҳри амалисозии “Иқтисоди сабз” ва фазои солимӣ-экологӣ барои таъмини амнияту бехатарии стратегияи рушди иқтисоди кишвар талаб менамояд.

Аз ин рӯ, ҳар яки мо вазифадорем, ки дар пиёдасозии ин ҳадафҳо бо ҳиссиёти баланди ватандӯстию худогоҳии миллӣ ва хештаншиносию инсонпарастӣ муносибат кунем.

Ҳусейн ҲОМИДОВ, омӯзгори Коллеҷи политехникии

ноҳияи Зафаробод

Мафҳуми ваҳдати миллӣ имрӯз барои мардуми тоҷик аз як шиори сиёсӣ болотар рафта, ба як ғояи муқаддас ва пояи аслии ҳастии давлат табдил ёфтааст. Вақте ки сухан дар бораи ваҳдати миллӣ меравад, пеши назар лаҳзаҳои душворе меояд, ки халқи тоҷик баъди ба даст овардани истиқлолият аз сар гузаронид. Ҷанги шаҳрвандие, ки дар ибтидои солҳои 90-ум оғоз гардид, Тоҷикистонро ба вартаи нобудӣ ва парокандагии миллӣ бурда буд. Аммо бо хиради сиёсӣ ва иродаи қавии фарзандони бонангу номуси миллат, бахусус Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, кишвари мо аз он буҳрони шадид наҷот ёфт. Имзои Созишномаи умумии сулҳ ва ризоияти миллӣ дар соли 1997 оғози марҳилаи нави таърихӣ гардид, ки заминаи асосии барқароршавии сулҳ ва ваҳдати миллӣ буд.

Маҳз пас аз ба имзо расидани ин созишнома, шинохти амиқи манфиатҳои миллӣ, эҳтироми арзишҳои таърихиву фарҳангӣ ва эҳёи ҳисси худшиносиву ватандӯстӣ дар ҷомеа густариш ёфт. Ваҳдат дар шароити бисёрқавмӣ ва гуногунандешии ҷомеаи Тоҷикистон ба рамзи ягонагӣ ва нишонаи баландтарини суботи иҷтимоӣ табдил ёфт. Бе ваҳдати миллӣ на рушди иқтисодӣ имконпазир аст, на амнияти давлатӣ, на муаррифии шоистаи миллат дар арсаи байналмилалӣ. Ваҳдат маънои ҳимояи умумии як кишварро аз ҳар гуна ҷудоӣ, ихтилоф, ифротгароӣ ва бегонапарастӣ дарбар мегирад. Он мисли қалъаи мустаҳкамест, ки ҳар яки мо бояд хишти онро бо меҳнат, фазилат ва садоқат болобардорӣ кунем.

Мутаассифона, таҷрибаи ҷаҳон нишон медиҳад, ки ҳар вақте ваҳдат ноустувор бошад, пояҳои давлатдории миллӣ фурӯ мерезанд. Аз ин рӯ, ваҳдати миллӣ барои Тоҷикистон на танҳо василаи сулҳ, балки шарти асосии бақои миллат ва рушди ояндаи он мебошад. Ин рисолати таърихӣ, ки бар дӯши ҳар як шаҳрванди кишвар аст, бояд бо дарки баланди масъулият амалӣ гардад. Хусусан насли ҷавон, ки ояндасозони давлатанд, бояд шомили фаъолонаи раванди таҳкими ваҳдат бошанд. Онҳо бояд донанд, ки таҳкими сулҳ, субот ва ҳамдигарфаҳмӣ на дар шиор, балки дар амалҳои рӯзмарраи ҳар нафар таҷассум меёбад.

Имрӯз мо мебинем, ки дар ҳамаи самтҳои ҳаёти иҷтимоӣ ва сиёсиву фарҳангии кишвар арзишҳои ваҳдати миллӣ ҳамчун меъёр ва раҳнамои ҳаракат қарор гирифтаанд. Тараққиёти соҳаҳои муҳими иқтисодӣ, маориф, тандурустӣ, фарҳанг, рушди инфрасохтор ва сиёсати хориҷии мутавозин маҳз бо шарофати ваҳдати миллӣ ба даст омада истодааст. Ҳама гуна дастовардҳои назаррасе, ки Тоҷикистон дар ин се даҳсолаи охир ба он ноил гардид, маҳз дар фазои ваҳдат ва суботи сиёсӣ амалӣ шудааст.

Аз ин рӯ, ҳифзи ваҳдати миллӣ имрӯз на танҳо як вазифаи сиёсӣ, балки қарзи виҷдон, қарзи инсонӣ ва қарзи шаҳрвандии ҳар як фарди миллат мебошад. Миллате, ки ваҳдат надорад, наметавонад мустақилона тақдири худро муайян созад. Барои ҳамин, бояд мо ҳама якҷо — новобаста аз миллат, мазҳаб, забон ё минтақа — зери як парчам, бо як ормон ва як дилу як ният кор кунем. Танҳо дар ҳамдигарфаҳмӣ ва якдилист, ки мо метавонем ба марҳилаҳои нави тараққӣ қадам гузорем, насли навро дар рӯҳи худшиносиву ватандӯстӣ тарбия кунем ва Тоҷикистонро ба сарзамини пешрафтаву шукуфон табдил диҳем.

Дар фарҷом бояд гуфт, ки ваҳдати миллӣ он шӯълаест, ки дар тӯли таърих ториктарин лаҳзаҳоро рӯшан карда, халқи тоҷикро аз парешониву парокандагӣ наҷот додааст. Ин рӯшноӣ имрӯз низ фурӯзон аст ва вазифаи мо – наслҳои имрӯз ва фардо – онро ҳифз кардан, рушд додан ва ҳамчун арзиши муқаддас ба наслҳои минбаъда мерос гузоштан мебошад. Зеро танҳо бо ваҳдат, танҳо бо якдилӣ ва танҳо бо эҳтиром ба ҳамдигар метавон давлати миллии устувор ва ҷомеаи мутамаддину пешрафта сохт.

Сарбоззода Беҳрӯз,мудири шуъбаи таълими Коллеҷи муҳандисии техникии ноҳияи Нуробод

Аз рӯзи ба имзорасии Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон 28 сол гузашт. Мардуми мо ин санаи мӯҳимро ҳамчун рӯзи Ваҳдати миллӣ ботантана қайд менамоянд. Ҷашни Ваҳдати миллӣ дар қатори дигар ҷашнҳои мардумӣ мақоми хоса дорад, зеро, ки ин рӯзи пурсаодат ба мо ба осонӣ ба даст наомадааст. Барои ба ин рӯзҳои фирӯз расидан моро лозим омад, ки роҳи тӯлонии ноҳамворро тай намоему мамониатҳои сангинро аз миён бардорем ва мушкилоти гаронро паси сар кунем.

Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар яке аз баромадҳои худ дар рӯзи Ваҳдати миллӣ қайд намуд, ки «Бо гузашти солҳо аҳамияти таърихии ин ҳуҷҷати сарнавиштсоз, қиммати сулҳу суббот ва Ваҳдати миллиро бештар дарк ва қадр намоем. Зеро, маҳз аз баракати муттаҳид сохтани нерӯҳои сиёсӣ ва таъмини ризоияти ҷомеа мо пеш аз ҳама тавонистем, Истиқлолияти давлатӣ ва тамомияти арзии Ватани азизамонро ҳифз намоем ва мардуми худро аз парокандагӣ эмин нигоҳ дорем».

Баъди беадолатиҳо ва кашмакашиҳои зиёди сиёсии моҳи ноябри соли 1992 Иҷлосияи XVI Шӯрои Олӣ дар шаҳри бостонии Хуҷанд баргузор гардид. Дар ин иҷлосияи сарнавиштсоз номзадии муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба маснади Раиси Шӯрои Олии Тоҷикистон пешниҳод ва ба ин вазифа интихоб гардид.

Пешвои миллат аз он рӯзе, ки савганд ёд карданд, ба ваъдаҳо ва мақсадҳои дар пеш гузоштаашон содиқона амал намуданд ва нахустин иқдоми пешгирифтаашон баргардонидани муҳоҷирони иҷборӣ ба Ватан буд. Аммо ин воқеа таърихест, ки дар хотири халқ мемонад.

Шароити имрӯзи Тоҷикистон, яъне сулҳу оштии комил, ки натиҷаи талошҳои хеле ҷиддӣ ва ҳаматарафаи Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст, имконият медиҳад, ки ба гузашта баҳо дода, роҳҳо ва сабақҳои сулҳи Тоҷикистонро ҳамчун намунаи раванди сиёси нишон диҳем, омӯзем ва таҷриба гирем.

Сулҳофаринӣ дар Точикистон раванди пайдарпайӣ ва табиӣ буд. Албатта, ба ҳар каси солимфикр маълум аст, ки дар як соли аввали баъди Иҷлосияи XVI Шӯрои Олӣ ҳанӯз изҳорот дар бораи сулҳ аз баёнияҳо зиёдтар ва бештар буда наметавонист.

Раванди сулҳи Тоҷикистон саҳми босазоеро барои таҳкими сулҳ дар кишвар ва барқарор намудани сулҳ дар миқиёси ҷаҳон гузошт. Танҳо аз соли 1993, баъди он ки амалиётҳои ҷангӣ каме суст гардид, зарурати муросои миллӣ боло гирифт.

Дар масъалаи дастрасӣ ба мусолиҳаи миллӣ ҳусни ният, садоқат, ватанхоҳӣ ва миллатдӯстии Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хеле муассир буд, ки ба ин ҳамкориҳои содиқонаи СММ, ҳукуматҳои Федератсияи Русия, Ҷумҳурии Исломии Эрон, Ҷумҳурии Исломии Афғонистон ва дигар кишварҳои минтақа мусоидат намуда буданд ва дар натиҷа саъю кӯшишҳои муштараки онҳо ниҳоятан дар таърихи 27 июни соли 1997 Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ ба имзо расид. Назар ба эътирофи ҳамагон мусолиҳаи миллии Тоҷикистон як мисоли бориз ва барҷаста дар таърихи муносибатҳои миллӣ ва байналмилалӣ ба шумор рафта, намунаи ибрат ва пайравӣ дар ҳаллу фасли муноқишаҳои сиёсӣ, қавмӣ ва минтақавӣ дониста мешавад.

Истиқрори сулҳ дар Тоҷикистон як воқеияти инкорнопазир ва пойдор мондани он як боястигии таърихист ва акнун, ки миллати бофарҳанги тоҷик бо ҳиммате мардона барои зинда гардонидани гузаштаи табнок ва пурбори таърихии худ пой ба роҳ ниҳодааст, бояд бедору ҳушёр пеш биравад ва таърихи ояндаи худро чунон бисозад, ки тӯфону тундбоди ҳаводис ва балоҳои рӯзгор натавонанд зарраи хоке аз кунгураи кохи баланд ва боазамати истиқлолу озодӣ ва оштиву бародарии он бикоҳад.

Раванди сулҳи тоҷикон рӯйдоди душвор, вале муҳими сиёсие буд, ки сарнавишти миллати тоҷикро муайян намуда, заминаи муттаҳидӣ ва якпорчагии онро фароҳам сохт ва киштии давлатдории тоҷиконро аз ғарқшавӣ наҷот дод.

Умуман, сулҳе, ки дар Тоҷикистон бо душвориҳои зиёд, бар ивази хуни ҳазорон ҳамватанони мо, ба даст омадааст, дар миқёси умумиҷаҳонӣ рӯйдоди беназир ва намунаи ҳалли мухолифату низоъҳои миллию хонаводагӣ, ки имрӯз дар гӯшаву канори гуногуни олам ба назар мерасанд, эътироф шудааст.

Иноят ҚАЛАНДАРОВА,

омӯзгори Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ

Ваҳдати миллӣ барои ҳар як миллат сарвати бузург ва неъмати бебаҳо ба ҳисоб меравад. Ҳар вақте ки миллат муттаҳид, ҳамдил ва яксадо бошад, давлат низ қавӣ, пойдор ва шукуфон мегардад. Дар таҷрибаи ҷаҳонӣ, давлатҳое ки тавонистаанд ваҳдати миллиро таъмин намоянд, дар ҳамаи соҳаҳо пешрафт кардаанд. Барои Тоҷикистон — кишвари пас аз ҷанг, барқарории ваҳдати миллӣ як марҳилаи нави ҳаёти сиёсӣ ва иҷтимоии кишварро оғоз бахшид.

Ваҳдати миллӣ — ин пеш аз ҳама иттифоқ ва якпорчагии тамоми табақаҳои ҷомеа мебошад. Он маънои ҳамдилии тамоми гурӯҳҳои этникӣ, мазҳабӣ ва иҷтимоиро дорад, ки дар як қаламрави муштарак зиндагӣ доранд ва барои ободии Ватан талош мекунанд. Ваҳдати миллӣ на танҳо оромии сиёсӣ, балки як ҷаҳонбинӣ ва фарҳанги сулҳомез аст, ки мардумро ба сӯи зиндагии осоишта раҳнамоӣ мекунад.

Пас аз ба даст овардани истиқлол дар соли 1991, Тоҷикистон ба як марҳилаи мураккаб дучор гардид. Нобасомониҳои сиёсӣ, бархӯрди манфиатҳо, надоштани таҷрибаи давлатдорӣ ва омилҳои хориҷӣ сабабгори ҷанги шаҳрвандӣ шуданд, ки аз соли 1992 то соли 1997 идома ёфт. Ин ҷанг беш аз 150 ҳазор қурбонӣ, ҳазорҳо гуреза ва харобии саросариро бо худ овард.

Бо вуҷуди душвориҳо, бо талошҳои пайвастаи роҳбарияти давлат, шахсан Эмомалӣ Раҳмон, гуфтугӯҳо бо гурӯҳҳои мухталиф оғоз шуданд. Ниҳоят, рӯзи 27 июни соли 1997 дар шаҳри Москва Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ ба имзо расид. Ин сана оғози давраи навини зиндагии тоҷикон гардид ва то имрӯз ҳамчун Рӯзи Ваҳдати миллӣ ҷашн гирифта мешавад.

Ваҳдати миллӣ барои ҳар як давлат чун нафас барои инсон аст. Бидуни он наметавон аз пешрафт, озодӣ, тараққиёти иқтисодӣ ва иҷтимоӣ ҳарф зад. Ваҳдати миллӣ шарти асосии:

таъмин шудани амнияти дохилӣ ва минтақавӣ,

барқарор шудани сохторҳои давлатӣ,

ҷалби сармоя ва рушди иқтисодиёт,

ривоҷи фарҳанг ва забон,

вусъати маориф ва илм,

тақвияти мавқеи Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ мебошад.

Бе ваҳдат, ҳатто беҳтарин барномаҳо ва стратегияҳои рушд иҷро намешаванд.

Барои нигоҳ доштани ваҳдати миллӣ, амалҳои зерин муҳиманд:

1. Тарбияи насли нав дар рӯҳияи ватандӯстӣ ва ҳамдигарфаҳмӣ;

2. Риояи баробарии ҳуқуқ ва эҳтироми фарҳангии ҳамаи миллату қавмҳо;

3. Мубориза бо ифротгароӣ ва тафриқаандозӣ;

4. Пайгирии сиёсати ошкоро ва одилонаи дохилӣ;

5. Таъмини иштироки ҳама қишрҳо дар ҳаёти сиёсӣ ва иҷтимоии кишвар.

Ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон масъул аст, ки дар таҳкими ваҳдат саҳмгузор бошад. Ин метавонад тавассути:

эҳтироми забон ва фарҳанги миллӣ,

иштирок дар корҳои ҷамъиятӣ,

таблиғи дӯстиву ҳамдилӣ,

тарбияи фарзандон дар рӯҳияи миллатдӯстӣ амалӣ гардад.

Илова бар ин, нақши зиёнрасони шабакаҳои иҷтимоиро низ набояд нодида гирифт. Мубориза бо хабарҳои дурӯғ ва андешаҳои тафриқавӣ вазифаи ҳар як шахси бомаърифат аст.

Ваҳдати миллӣ меваи талхи таҷриба ва таҳаммули халқи тоҷик аст. Ин неъмат ба осонӣ ба даст наомадааст ва бояд бо ҳама восита ҳифз ва тақвият дода шавад. Имрӯз ки Тоҷикистони азиз дар роҳи рушд қарор дорад, мо бояд бо якдигар дӯст бошем, тафриқаро канор гузорем ва бо ҳам як ҷомеаи обод, пешрафта ва сарбаланд бунёд намоем. Ваҳдати миллӣ — заминаи ҳаёти осоишта ва ояндаи дурахшон аст.

Каримов Хушҳол, мудири бахши кадрҳои Литсейи касбии техникии ноҳияи Айнӣ

Дар ҷаҳони муосир яке аз хатарҳои ҷиддие, ки суботи кишварҳоро зери таҳдид қарор медиҳад, терроризм ва экстремизм мебошад. Ин зуҳурот на танҳо ҳаёти инсонҳоро ба хатар мегузоранд, балки сохтори сиёсию иқтисодӣ ва фарҳангии ҷомеаҳоро низ хароб месозанд.

Терроризм — ин амалиётҳои зӯроваронаест, ки бо мақсади тарсонидан, ноором сохтани ҷомеа ё расидан ба мақсадҳои сиёсӣ анҷом дода мешаванд. Экстремизм бошад, дар баробари боварҳо ва амалиётҳои тундравона, рад кардани принсипҳои ҳамзистии осоишта ва таҳаммулпазириро фаро мегирад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун узви ҷомеаи ҷаҳонӣ ва ҷонибдори сулҳу амният, муборизаро бо ин зуҳурот дар сархати сиёсати дохилӣ ва хориҷии худ қарор додааст. Қонунгузории кишвар дар самти муқовимат ба терроризм ва экстремизм пайваста такмил меёбад, ҳамкориҳои байналмилалӣ бо ташкилотҳои амниятӣ густариш меёбанд.

Масҷидҳо, муассисаҳои таълимӣ, васоити ахбори умум ва ҷомеаи шаҳрвандӣ бояд нақши муҳим дар баланд бардоштани маърифати сиёсӣ ва динии ҷавонон бозӣ кунанд. Фаҳмонидани арзишҳои аслии ислом — мисли инсондӯстӣ, таҳаммулпазирӣ ва сулҳпарварӣ — яке аз роҳҳои асосии мубориза бо таблиғоти радикалӣ мебошад.

Ҷавонон, ки ояндаи миллатро ташкил медиҳанд, бояд зери таваҷҷуҳи махсус қарор гиранд. Иштирок ва ҷалби онҳо ба корҳои созанда, рушди маънавию зеҳнӣ ва тарбияи ватандӯстона, муҳити мусоид барои худшиносӣ ва рушд фароҳам меорад, ки онҳоро аз таъсири гурӯҳҳои ифротӣ эмин нигоҳ медорад.

Халқи тоҷик дар тӯли таърих, ҳамчун халқи тамаддунофару ободкор бар сари ягон халқи дигар лашкаркашии истилокорона анҷом надодааст. Куштору қатлу ғорат аз хусусиятҳои ин миллати башардӯст нест ва ба ҳамин аснод, ҳеҷ касе ҳақ надорад, ки ин истилоҳро ("терроризм") ба халқи сулҳофарини мо нисбат диҳад. Зеро терроризм забон, миллат ва дин надорад ва он аз ҷониби ҳар шахси ғаразноке, ки фитрати носолим дораду мақсаду ҳадафи муайяне назди худ гузоштааст ба вуҷуд меояд.

Мубориза бо терроризм ва экстремизм танҳо вазифаи мақомоти ҳифзи ҳуқуқ нест — ин масъулияти умумимиллӣ мебошад. Танҳо тавассути якпорчагӣ, ҳамбастагӣ ва ҳамкории самаранок метавонем ҷомеаи солим ва амнро бунёд намоем.

Бахтиёр МИРБОБОЕВ,

омӯзгори кафедраи филология ва ҷомеашиносии

Коллеҷи омӯзгории ноҳияи Зафаробод

“Масъулият барои сарнавишти Ватан ва ояндаи миллат дар навбати аввал маҳз ба уҳдаи насли ҷавон хоҳад гузашт. Биноан, вазифаи муқаддаси мо ба камол расонидани насли ҳаматарафа солим, соҳибмаълумот, бунёдкор, неруманд ва миллатдӯсту меҳнатпараст мебошад”.

Эмомалӣ Раҳмон

Таълиму тарбия ду рукни асосии тамаддуни башар ба ҳисоб мераванд. Дар таърихи адабиёти форсу тоҷик тарбияи насли наврас ҷойгоҳи дурахшандаеро касб намудааст. Муҳимтарин осори адабиву ирфонӣ дар ҳамин ҷода ба қалам омада, ниёгони мо ба таълим ва тарбияи инсон таваҷҷуҳи хоссае зоҳир намудаанд. Мардуми фарҳангофари тоҷик аз қадимулайём барои тарбия намудани фарзандони миллати худ дастурҳои ахлоқӣ менавиштанд ва сифатҳои беҳтарини инсонӣ, аз қабили некӣ кардан, ёрӣ расонидан ба бузургсолон, дасти мадад ба муҳтоҷон, камбизоатон, дари сахову эҳсонро кушодан дар навиштаҳои худ тарғиб мекарданд.

Имрӯз низ давлати тозаистиқлоли Тоҷикистон масъалаи таълиму тарбия ва рушди илму маорифро ба хубӣ дарк карда, барои тарбияву таълими кӯдакону наврасон ва ҷавонон ҳазорҳо боғчаву мактабҳои ҳамагонӣ, литсейҳои касбу ҳунаромӯзӣ, коллеҷҳо ва донишкадаву донишгоҳҳоро сохта ба истифода додааст ва соҳаи илму маорифро яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати иҷтимоии давлат эълон намудааст. Аксари мутлақи мутахассисони соҳаи тарбия дар ҳамин ақидаанд, ки тарбия аз замони таваллуд оғоз ёфта, бо тадриҷ боло меравад ва бо парвариши кӯдак якҷо сурат мегирад. Усули ташкили тарбия бар дӯши падару модар, мураббӣ ва муаллим меафтад. Муҳимтарин вазифаи волидайн таълим ва тарбияи дурусти фарзандон мебошад. Аз лиҳози назофату покӣ, иффат ва истиқомат дар ҷомеа нақши модар дар боби тарбияи фарзандон ва ба воя расонидани онҳо дар руҳияи насли нерӯманду солим басо муассир мебошад, ки гувоҳи нақши меҳварӣ доштани мавқеи зан дар маркази оила мебошад. Аз дигар тараф, тарбияи дурусти фарзандон дар ҳаёти минбаъдаи хонадон аҳамияти махсус дорад, зеро ин ҳама гаравиш ба ҳизбу ҳаракатҳои ифротӣ, изтироботи фикрӣ, парешонии аҳли хонадон ва ҷинояткорӣ дар байни онҳо сарчашмаи худро аз хуб ба роҳ намондани тарбияи фарзандон дар оила маншаъ мегирад. Инчунин, падарро зарур аст, то дар тарбияи фарзандон аҳамияти дуруст диҳад, зеро сустӣ дар тарбияи фарзандон онҳоро водор месозад, ки ба ҳар гуна иқдомҳои ношоиста ва носазо даст бизананд. Агар дар байни волидайн ҳамдигарфаҳмӣ ва баробарҳуқуқӣ бошад, фарзандон дар домони онҳо хуб ба камол мерасанд. Дар ташаккули шахсияти фарзанд ва ё кӯдаку наврас истифодаи дуруст ва мақсадноки тарбияи зеҳнӣ, ахлоқӣ, ҷисмонӣ, ватандӯстӣ, меҳнатӣ ва зебоипарастӣ зарур мебошад.

Чунонки Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо дарки амиқи ин масъала таъкид месозанд: “Дар тарбияи инсон, пеш аз ҳама оила нақш мегузорад ва ҷараёни ташаккули ҳама хислатҳои некӯ бади инсон, асосан аз оила ибтидо мегирад. Бо дарки ин масъала падару модарон бояд масъулияти бузургеро, ки вобаста ба тарбияи фарзандон ба дӯши онҳо меафтад, пурра эҳсос кунанд”. Агар падару модар ба тарбияи дурусти фарзанд ҷиддан машғул нагарданд, ниҳоли умри онҳо ҳеҷ самарае ба бор намеорад ва ахлоқи нописандидаву ношоистаи он фарзандон ба падару модар танҳо доғ меорад.

Имрӯз, ки технологияи нав ва интернет вориди ҳар як оила гаштааст, волидайнро зарур аст, ки дониши замонавӣ дошта бошанд, то онҳо тавонанд дар суратҳои зарурӣ фарзандони худро аз таъсири манфии интернет эмин нигоҳ доранд. Маълум аст, ки имрӯз дар интернет маводҳои фаҳшу зӯроварӣ басо зиёд ба табъ расидаанд. Кӯдакон бошанд, бештар ин маводҳоро тамошо менамоянд, ки ба мафкураи онҳо беасар намемонад. Ҳар як хонаводаи тоҷик дорои хусусият ва шеваи махсус аст, ки дар воқеъ он дар тафаккури кӯдак таъсир мерасонад ва барои ташаккули шахсияти ӯ мавқеи муайянро касб менамояд.

Тарбияи кӯдакро бояд бо назардошти табиати ӯ ва муҳит анҷом дод. Аз ин рӯ, мақсади тарбия тавсеа ва густариши зарфияти ботинӣ ва қувваи фаҳми дарк буда, он набояд маҷбурӣ ва ба воситаи зӯру танбеҳ анҷом дода шавад. Мувофиқи таҳқиқоти муосир кӯдакон то синни ҳафтсолагӣ асосан дар канори падару модар ҳастанд ва бештари таъсиротро аз онҳо гирифта, ташаккул меёбанд. Ба ҳамин далел тарбия дар ин давра бояд комилан ба уҳдаи хонавода бошад. Агар волидайн дар ин давра тарбияи кӯдакро масъалаи содда шуморанд ва дар тарбияи фарзанд саҳлангорӣ намоянд, аз кӯдак рафтори дуруст, тани солим, ахлоқи ҳамидаро набояд интизор шавем. Дар асоси гуфтаҳои боло метавон натиҷагирӣ кард, ки нақши хонавода дар тарбияи фарзанд хеле калон аст, зеро волидайн муҳимтарин омили созандаи шахсияти кӯдак маҳсуб меёбанд. Хулоса, таълиму тарбияи фарзанд дар гузашта ва имрӯз аз мадди назари аҳли ҷомеа, бахусус мутафаккирону хирадмандон дур намондааст ва мо низ имрӯз бояд ба ин масъала диққати ҷиддиро равона сохта, аз мадди назари хеш дур нагзорем.

Ойҷонбӣ Сулаймонова,

мудири кафедраи фармакогнозия

ва кимиёи фармасевтии Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ

Дониш андар дил чароғи равшан аст,

В-аз ҳама бад бар тани my ҷавшан аст.

Оре, дониш чароғи ақл, қуввати дил, дороиву сарват ва ҷавшани бузургест, ки касро аз ҳама гуна ранҷу азоб кулфату дард ва афсурдагиву эҳтиёҷ дур месозад. Дониш барои инсон мояи манбаи фазлу камол буда, инсонро бузургдил мегардонад. Шахси донишманд дар ягон давру замон ба душвориҳо рӯ ба рӯ намешавад, зеро дониши бузургаш ӯро бо роҳи росту самарабахш раҳнамун месозад. Тавассути ақлу заковати бузургу хиради ба роҳи дониш ба дастовардааш метавонад соҳибкору соҳибмаълумот ва соҳибиззат бигардад.

Донишмандон азизу гиромӣ ва хотирнишинанд. Дар ёдҳо, базмҳо, дар ҳамаи мавридҳо дар дилу дидаи мардуманд. Ба даст овардани донишу маҳорати бузург ба осонӣ ба даст намеояд. Шахсе, ки дар роҳи донишомӯзӣ мекӯшад, гарчанде душвор аст, бо тамоми душвориҳо, норасоиҳо ва заҳматҳои зиёд чизе омӯзад, то донишманд гардад, зеро шахси донишманд соҳибобрӯст. Дониш ганҷи бузургест, ки баробари дунё арзиш дорад:

Беҳ аз ганҷи дониш ба гетӣ куҷост?

Киро ганҷи дониш бувад подшост!

Ҳеҷ ганҷе бузургвортар аз дониш нест. Зеро ки он инсонро чун ҷавшани бузург аз камиву костӣ, гармиву сардӣ ва афсурдагиву эҳтиёҷ эмин медорад. Пас, бисёр кӯшиш мебояд, то ҳар вақт омӯхт. Агар манбаи омӯзишие пайдо нашуд, аз нодон метавон чизе омӯхт ва бо чашми дил ба ӯ нигарист ва бо басорати ақл бар вай назар кард. Он низ афзоиши дониши ту хоҳад буд. Бо омӯхтани алфози наве бо омӯхтани маънии дигаре барои кас ҷаҳони дигаре равшан мегардад. Як маънии бузург ҳаёти инсониятро тағйир медиҳад, бо роҳи рост ҳидоят мекунад.

Инсони асил пайваста дар омӯхтани илму андӯхтани донишу фазл мекӯшад. Фурсатро ғанимат шумурда, бо гузашти вақт дониши худро сайқал медиҳад. Аз пайи ҷамъ овардани молу мулк ва сарвати зиёд намекӯшад. Зеро дар зиндагӣ бояд ҳамеша илму дониш ва хирад дар пояи аввал истанд. Дар он мебояд кӯшид, ки ҳар рӯзи ҳаётро пайи зиёд кардани донишу ақлу заковати бузург сарф кард. На пайи тамаъи молу мулк.

Афзудани дониш касро пурдону пурмаърифат кордону нуктафаҳм мегардонад. Мегӯянд, ки хираду дониш барои инсони бомаърифат ҳамчун ғизо нерӯ мебахшад. Шахее, ки дорои хираду дониши бузург нест, ӯ ҳамчун шахсияти аз ғизо дурмонда мекаловад ва дар байни ҷомеа чун ангуштнамоён ба назари ҳар фард мерасад. Зиёд намудани дониши ҳар як инсон ба ҳадди омӯзиши ӯ вобастагӣ дорад.

Зеро мегӯянд, ки:

Илм чандон ки бештар хонӣ,

Чун амал дap my нест нодонӣ.

Донишомӯзӣ ва толибилмӣ рисолатҳои бузурги инсонианд. Касе, ки ин рисолатҳоро ба ҷо намеорад, дар шумори одамиён буда наметавонад ва бевосита дар таънаву маломати атрофиён мемонад. Валек шахсияти донишмандро ҳама эътироф ва эҳтиром мекунад. Агар ба марги аблаҳон танҳо фарзандонашон бигирянд ба марги алломаҳо ҷаҳон мегиряд, зеро бо заковату дониши бузургашон дили ҷаҳониёнро ба даст овардаанд.

Барои омӯхтани донишу маърифати зиёд бисёртар бояд китоб хонд, зеро манбаи ҳамаи омӯзишу донишҳо аз китоб сарчашма мегирад.

Рӯй овар бар китобу дониш аз он саҳл гир,

To ба дониш гардӣ машҳури ҷаҳону дилпазир.

Бале, дониш чароғи ақл аст, ки дидагон аз он равшаниву нур ва дилҳо хушиву сурур мегиранд. Шахси донишманд зинатгарои ҳар анҷуман аст. Агар аз хурдӣ то ба дами марг барои омӯхтани илму андӯхтани дониш камар бандем, саҳве нахоҳад шуд, зеро асоситарин ва беҳтарин амал дар зиндагии инсони асил илм омӯхтан аст. Зеро гуфтаанд:

Зи дониш зинда монӣ ҷовидонӣ,

Зи нодонӣ наёбӣ зиндагонӣ.

Фозил Бобозода Ашурмаҳмад,

Сардори шуъбаи ҳуқуқ, коргузорӣ ва назорати

Кумита оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии

назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон

5 июн суҳбати телефонии Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Раиси Ҷумҳурии Исломии Эрон муҳтарам Масъуди Пизишкиён доир гардид.

Дар оғози суҳбат Сарвари давлати мо ва муҳтарам Масъуди Пизишкиён ба муносибати Иди мубораки Қурбон мубодилаи табрикот анҷом доданд.Дар ин зимн Пешвои миллат ба муҳтарам Раиси Ҷумҳурии Исломии Эрон таманниёти сиҳатмандӣ ва комёбиҳои навинро хоста, ба тамоми мардуми дӯсту бародари Эрон сулҳу оромӣ ва пешрафту шукуфоии бардавом орзу намуданд.

Дар идомаи суҳбат ҷонибҳо ҳолати кунунӣ ва дурнамои муносибатҳои дӯстӣ ва ҳамкории гуногунпаҳлӯи Тоҷикистону Эронро баррасӣ карданд. Президенти Тоҷикистон бо ибрози қаноатмандӣ аз ҷараёни имрӯзаи рушду тавсеаи робитаҳои ду кишвар, аҳаммияти муколамаи пайвастаи сатҳи олиро бахусус таъкид карданд.

Дар вохӯрӣ масоили ҳамкории кишварҳо дар чаҳорчуби Иттиҳод ва рӯзномаи раёсати Тоҷикистон дар ИДМ баррасӣ гардид. Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бораи авлавиятҳои раёсати Тоҷикистон, аз ҷумла тадбирҳои андешидаи кишвари мо дар самти рушду густариши муносибатҳои ҳамкорӣ ва ҳалли масъалаҳои мубрам андешаронӣ намуданд.

Таъкид гардид, ки Тоҷикистон дар доираи иштироки худ ва бахусус, раёсати феълӣ дар ИДМ барои рушди минбаъдаи ҳамкории бисёрҷонибаи ҳамаи кишварҳои иштирокдори он корҳои созанда мебарад.

Президенти кишвар таъкид намуданд, ки тадбирҳои дар ин самт андешидаи мо, пеш аз ҳама, бар усулҳои дӯстӣ, эҳтиром ва эътимоди ҳамдигарӣ, ҳамкории барои ҷонибҳо судманд ва ба назар гирифтани манфиатҳои ҳамаи тарафҳо асос ёфтааст.

Дар ин зимн Сарвари давлат омодагии Тоҷикистонро барои минбаъд низ густариш додани ҳамёрӣ дар тамоми самтҳои ҳамкорӣ баҳри таъмини рушди устувори иҷтимоию иқтисодӣ, инчунин, таҳкими суботу амният дар саросари Иттиҳод таъкид намуданд.

4 июн Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Раиси Ҳукумати Федератсияи Русия Михаил Мишустинро, ки барои иштирок дар ҷаласаи Шӯрои сарони ҳукуматҳои кишварҳои иштирокдори Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил ба Душанбе ташриф овардаанд, ба ҳузур пазируфтанд.

Дар мулоқот масъалаҳои вобаста ба рушди шарикии стратегӣ ва муносибатҳои ҳампаймонии Тоҷикистону Русия баррасӣ шуд.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон изҳор доштанд, ки мо метавонем бо талошҳои муштарак ба пешрафти боз ҳам бештар ноил гардем.

Ба татбиқи тавофуқоти зимни сафари расмии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Федератсияи Русия, ки моҳи марти соли равон баргузор гардид ва санадҳои имзошуда таваҷҷуҳи зиёд зоҳир гардид. Аз ҷумла, рушди ҳамкорӣ дар соҳаҳои тиҷорат, сармоягузорӣ, энергетика, саноат, кишоварзӣ, нақлиёт, логистика ва дар маҷмуъ робитаҳои иқтисодӣ, дар маркази таваҷҷуҳ қарор гирифт.

Густариши муносибатҳо дар бахшҳои илму маориф, тандурустӣ, фарҳанг ва варзиш ҳам самтҳои муҳими ҳамкории ду кишвар арзёбӣ гардид.

Ҳарду ҷониб аз ҷараёни бомуваффақияти Рӯзҳои фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳрҳои Маскав ва Қазони Федератсияи Русия изҳори қаноат намуданд.

Табодули андеша, ҳамчунин, доир ба рӯзномаи мулоқоти сарони кишварҳои иштирокдори Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил ва авлавиятҳои раёсати Тоҷикистон дар ин созмон сурат гирифт.

Ҳамдиёрони азиз!

Фардо иди сайиди Қурбон фаро мерасад.

Ба ин муносибат ҳамаи шуморо табрик гуфта, ба хонадонатон сулҳу осоиш, иқболи баланд ва файзу баракат орзу менамоям. Фарҳанги иди Қурбон таҷассумгари имону садоқат ба Худованд буда, маънӣ ва фалсафаи он ба қадри якдигар расидан, ба ҳамдигар муҳаббату дӯстӣ варзидан, аз ихтилофу парокандагӣ худдорӣ кардан, ба ҷо овардани эҳтироми калонсолон ва махсусан падару модарон, шукронаи умр ва неъматҳои зиндагӣ, аз ҷумла оромиву субот мебошад.

Иди Қурбон, инчунин, айёми шод кардани қалби ятимону маъюбон ва камбизоатҳову эҳтиёҷмандон аст. Яъне онҳое, ки имконияти мусоиди молиявӣ доранд, бояд пеш аз ҳама, аз ҳоли наздикони худ ва шахсони ниёзманд, инчунин, беморону азодорон бохабар шаванд.

Дар ҳадисҳои Паёмбари ислом омадааст, ки рӯзи ид айёми хурсандӣ, аз дилҳо дур кардани кинаву адоват ва хусусан, кумак кардан ба оилаҳои камбизоату ниёзманд ва ятимону маъюбон мебошад. Расули Худо дар ин маврид фармудаанд: «Беҳтарини мардумон касонеанд, ки ба мардум бештар манфиат расонанд. Бадтарини мардумон касонеанд, ки ба мардумон шарру зарар мерасонанд».

Боиси қаноатмандист, ки бисёр амалҳои хайр ва инсондӯстона, аз ҷумла гирифтани дасти ниёзмандон ва расонидани кумаки моддӣ ба онҳо, хусусан, солҳои охир ба анъанаи беҳтарини мардуми мо табдил ёфтаанд.

Бо истифода аз фурсат, зарур мешуморам, ки як масъаларо таъкид намоям.

Қурбонӣ кардан, ки яке аз суннатҳои иди Қурбон мебошад, барои ҳама ва хусусан, ба шахсони эҳтиёҷманд воҷиб нест.

Ин амалро танҳо шахсоне метавонанд анҷом диҳанд, ки дар таъмини аҳли оилаашон мушкилоте вуҷуд надорад.

Яъне шахсоне, ки имконияти молиявӣ надоранд, набояд ба хотири савоб аз дигарон қарз гирифта, қурбонӣ кунанд.

Зеро шариати ислом муқобили ҳама гуна сарфу хароҷоти беҳуда ва исрофкорӣ аст.

Дигар ин ки Парвардигор низ бандаашро ба хотири сахтӣ кашидан наофаридааст.

Қаблан низ гуфтаам ва бори дигар хотиррасон менамоям, ки иди Қурбон тӯй нест ва барои таҷлили он дастурхони серхарҷ оростан умуман зарурат надорад.

Иди Қурбон – гузоридани намози ид, табрики якдигар, зиёрати падару модарон ва калонсолону беморон, изҳори таъзия ба азодорон ва анҷом додани қурбонӣ танҳо барои шахсоне мебошад, ки имконияти мусоиди молӣ доранд.

Такроран таъкид месозам, ки оростани дастурхони пурдабдаба ва меҳмондории зоҳирпарастонаву намоишкоронаро дини мубини ислом, шариат ва таълимоти мазҳаби ҳанафӣ маҳкум мекунад.

Доир ба ин масъала дар яке аз ҳадисҳои Расули акрам омадааст, ки «осон бигиред ва душвор нагардонед, хабари хуш диҳеду нафрат наоваред».

Агар ҳар яки мо аз исрофкориву намоишкорӣ худдорӣ карда, як амали хайрро анҷом диҳем, масалан, зиндагии ятимеро ё хонаи оилаи бесаробонеро обод кунем, кӯчаеро, ки дар он сукунат дорем, таъмир кунем, дар таъмири пуле ё бемористону кӯдакистону мактабе саҳм гузорем, соҳиби савоби зиёд мегардем.

Ҳамчунин, дар хотир бояд дошт, ки беҳтар кардани шароити зиндагии аҳли оила ва фарзандон низ амали хайр ва савоб мебошад.

Ё ба ҷойи ҳаҷҷу умраи такрорӣ анҷом додани амалҳои дорои садақаи ҷория савоби бамаротиб бештар дорад.

Ин нукта дар осори динӣ ва адабии гузаштагони бузургамон садҳо ва ҳазорон бор таъкид шудааст.

Ҷойи хушҳолист, ки дар ҷомеаи мо, миёни мардуми мусулмони мо шахсони хайрхоҳу савобҷӯй кам нестанд, ки маблағи барои ҳаҷ ҷамъовардаи худро ба корҳои ободонӣ – бунёди роҳу пул, бунгоҳи тиббӣ, мактабу кӯдакистон ва дигар иншооти муҳимми иҷтимоӣ сарф карда, ба хизмати халқ ва фарзандони мардум мегузоранд ва албатта, соҳиби савоби зиёд мегарданд.

Аз ин рӯ, зарур аст, ки ҳар яки мо моҳият ва асли фармудаҳои инсонпарваронаи дини исломро дуруст дарк намоем, ба зиёдаравию намоишкорӣ ва баргузории маросиму маъракаҳои нолозим роҳ надиҳем ва талаботу муқаррароти қонунҳои миллӣ – «Дар бораи танзими ҷашну маросим» ва «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак»-ро ҳатман риоя кунем.

Мо дар дунёи ноорому пурҳаводиси имрӯза бояд ҳамеша шукронаи соҳибватаниву соҳибдавлатӣ, сулҳу субот ва зиндагии орому осудаи худро ба ҷо оварем ва фарзандонамонро дар ҳамин рӯҳия тарбия намоем.

Худованд дар Қуръони карим дар ин маврид мефармояд: «Агар шукр намудед, ҳароина бароятон афзун менамоем.

Ва агар носипосӣ кардед, ба дурустӣ, ки азоби Худованд сахт аст».

Мо бояд шукронаи давлати соҳибистиқлоламонро кунем, ки узви кулли созмонҳои байналмилалӣ аст ва дар ҳаллу фасли мушкилоти сайёра ташаббускору пешсаф мебошад.

Аз ин лиҳоз, мо бояд ҳамеша дар фикри давлатамон ва боз ҳам неруманду пешрафта гардонидани он бошем ва фаромӯш накунем, ки ҳоло дар оғози марҳалаи давлатсозӣ қарор дорем, яъне акнун давлат сохта истодаем.

Мо ҳанӯз дар зиндагии давлат ва халқамон мушкилоту масъалаҳои зиёди ҳалталаб дорем, ки барои бартараф кардани онҳо бояд боз ҳам муттаҳиду сарҷамъ бошем ва содиқонаву софдилона заҳмат кашем.

Мо бояд барои худ, аҳли хонадон ва пеш аз ҳама, фарзандонамон шароити хубу бароҳати зиндагӣ ва таълиму тарбияро муҳайё кунем, онҳоро босавод, соҳиби илму дониш ва касбу ҳунар гардонем, то онҳо дар оянда – дар замонаи пешрафти илм ва техникаву технологияҳо – азият накашанд ва соҳибону номбардорони фардои миллати тоҷик бошанд.

Мо бояд дар дунё чунон зиндагӣ кунем, ки номи неку амали хайри мову шумо дар саҳифаҳои таърих барои наслҳои оянда боқӣ монад.

Ба ҳамаи шумо – мардуми шарифи кишвар саломативу дили шод, хушбахтӣ, барору пешравиҳо дар кору зиндагӣ ва муҳимтар аз ҳама, неъмати бузурги осоишу оромӣ орзу менамоям.

Сарбаланду хонаобод бошед, ҳамватанони азиз!

!

(Дар ҳошияи сафари Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ ба Федератсияи Русия, рӯзҳои 28-29 - майи соли 2025)

Дар солҳои соҳибистиқлолӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон зери парчами ваҳдату ягонагӣ ва дар партави сиёсати хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва ташаббусҳои ҷаҳонии ин абармарди миллат тавонист ҷойгоҳи волое дар арсаи байналмилалӣ касб намояд. Ташаккул ва татбиқи сиёсати хориҷӣ, ки асоси онро сиёсати «дарҳои кушода» ташкил медиҳад, аз музаффариятҳои бузургу мондагори кишвари мо дар замони соҳибистиқлолӣ ба ҳисоб меравад.

Зеро бо шарофати сиёсати ояндасози Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ин давра Тоҷикистон дар арсаи ҷаҳонӣ мақоми шоиста пайдо намуда, муносибат ва ҳамкориҳои гуногунҷабҳаро бо давлатҳои олам ва созмонҳои ҷаҳонию ташкилотҳои бонуфузи байналмилалӣ ба роҳ монд.

Дар натиҷаи мавқеи устувори сиёсӣ ва дурандешию башардӯстии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон давлати мо имрӯз аз ҷониби беш аз 180 давлати дунё ба расмият шинохта шуда, бо онҳо робитаҳои устувори дипломатӣ дорад.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни таҳлили сиёсати хориҷии кишвар дар Паёми солонаи худ ба Маҷлиси Олӣ чунин зикр карданд: “Тоҷикистон дар заминаи сиёсати хориҷии “дарҳои кушода” ва таҷрибаи ҳамкории беш аз се даҳсола бо кишварҳои олам омодагии хешро барои идомаи таҳкими муносибатҳои гуногунҷанба бо онҳо ҳам дар сатҳи дуҷониба ва ҳам дар қолабҳои бисёрҷониба изҳор менамояд.”

Ҳамасола дар шаҳри Душанбе доир гардидани форум ва конфронсҳои сатҳи баланд, ташрифи роҳбарони олимақоми давлатҳои дунё, ҳайатҳои бонуфузи созмонҳои байналмилалӣ ва мизбони баргузории чорабиниҳои ҷаҳонии варзиши будан аз мавқеи намоёни Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ башорат медиҳад.

Бояд қайд кард, ки муносибатҳои дипломатӣ миёни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Федератсияи Русия ҳанӯз 8 - апрели соли 1992 барқарор гардида, ҳоло бо ташаббуси сиёсати ояндасози роҳбарони кишварҳо заминаҳои ҳуқуқию қарордодии муносибатҳои ду давлати ба ҳам дӯстро беш аз 300 созишномаи байнидавлативу байниҳукуматӣ ташкил медиҳад.

Сафари Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалиро дар Федератсияи Русия метавон яке аз рӯйдодҳои муҳимми сиёсӣ дар густариши минбаъдаи ҳамкориҳои гуногунҷабҳаи ду давлат ҳисобид.

Дар ҳошияи ин сафари расмӣ нимаи дуюми рӯзи 28 - май дар Федератсияи Русия Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ бо Президенти Федератсияи Русия муҳтарам Владимир Путин мулоқот намуданд.

Дар оғози вохӯрӣ муҳтарам Рустами Эмомалӣ паёми гарм ва таманниёти самимонаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ба Президенти Федератсияи Русия муҳтарам Владимир Путин расониданд.

Дар ин вохӯрии судманд маҷмуи доираи васеи масъалаҳои ҳамкории шарикии стратегӣ ва ҳампаймонии Тоҷикистону Русия мавриди таҳлилу баррасӣ қарор гирифта, инчунин, дар ин мулоқот ҷонибҳо ба масъалаҳои рушди робитаҳои фарҳангию гуманитарӣ, аз ҷумла ҳамкории фаъол дар соҳаи маориф, омӯзиши забон ва тарғиби фарҳанги русӣ таваҷҷуҳ зоҳир намуданд.

Муҳтарам Рустами Эмомалӣ ҳамчун сиёсатмадори ҷавону донишманд ва дастпарвари мактаби давлатдории Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо Президенти Федератсияи Русия муҳтарам Владимир Путин вобаста ба вазъи сиёсии ҷаҳон ва минтақа, аз ҷумла, атрофи вазъияти ноустувор дар Афғонистон ва дигар масъалаҳои мубрами рӯзномаи байналмилалӣ мубодилаи афкор карданд.

Ҳамин тариқ, бояд зикр кард, ки сафари расмии Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ рӯзҳои 28-29 майи соли 2025 ба Федератсияи Русия дар тақвияти ҳамкориҳои гуногунҷабҳаи ду кишвар нақши бузург гузошта, барои густариши муносибатҳои сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, фарҳангии Тоҷикисту Русия мусоидат менамояд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон низ бо назардошти манфиатҳои миллӣ ҳамкориҳои судмандро бо созмонҳои бонуфузи ҷаҳонӣ роҳандозӣ намудааст.

Зоир ҒАФУРӢ, номзади илмҳои филологӣ, дотсент, директори Коллеҷи омӯзгории ба номи Хосият Махсумоваи шаҳри Душанбе

3 июн Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ дар хиёбони Ҳофизи Шерозии ноҳияи Синои пойтахт бо корҳои сохтмонӣ дар Чойхонаи миллӣ шинос шуданд.

Иттилоъ дода шуд, ки сохтмони иншоот дар ин мавзеъ соли 2024 оғоз ёфта, тибқи нақша моҳи сентябри соли 2026 ба анҷом расонда мешавад. То ин вақт 80 фоизи корҳо, аз ҷумла бунёди бинои асосӣ ва хобондани конструксияҳои оҳанӣ дар қисми болои иншоот ба итмом расидааст.

Роҳбари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳамин ҷо нахуст аз толори асосии бино, ки тибқи лоиҳа бо шаклу унсурҳои миллӣ оро меёбад, дидан намуданд. Тибқи маълумот, чойхона сеошёна буда, аз толорҳои кушоду барҳавои гаҷкорӣ, кандакорӣ, айвони болокушодаи замонавӣ ва 5 толори дигари қабули меҳмонони хос иборат мебошад.

Ҳоло бо ҷалби устоҳои кордону чирадасти ватанӣ корҳои гаҷкорӣ дар толори якум оғоз шудааст ва бо истифода аз масолеҳи сохтмонии баландсифат бояд ба анҷом расад.

Дар дигар қисми иншоот наздики 300 коргар, ки аксари онҳоро сокинони маҳаллӣ ташкил медиҳанд, машғули корҳои гуногуни сохтмонӣ ҳастанд.

Пас аз мавриди истифода қарор додани иншоот дар чойхона зиёда аз 150 сокини маҳаллӣ бо кор таъмин мегарданд.

Дар маҷмуъ мувофиқи тарҳ намои беруна, сақф ва девору толорҳои иншооти нави фарҳангиву хизматрасонӣ бо санъати баланди меъморӣ ва нақшу нигори миллӣ сохта шуда, оянда дар ин ҷо барои дар як шабонарӯз қабули 5000 мизоҷ шароити мувофиқ фароҳам оварда мешавад.