САММИТИ ОСИЁИ МАРКАЗӢ-РУСИЯ ВА ҶАЛАСАИ ИДМ- ҚАДАМҲОИ УСТУВОР БА СӮИ ҲАМГИРОИИ МИНТАҚАВӢ

Рӯзҳои 9 -10 октябри соли 2025 пойтахти Тоҷикистон, шаҳри Душанбе мизбони ду ҳамоиши сатҳи олӣ мегардад: Саммити “Осиёи Марказӣ- Русия” ва ҷаласаи Шӯрои сарони давлатҳои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил. Ин воқеаҳои бузург на танҳо барои кишварҳои иштирокдор, балки барои тамоми ҷомеаи ҷаҳонӣ аҳамияти ҷиддӣ доранд, зеро онҳо ояндаи ҳамгироии минтақавӣ ва рушди шарикии стратегиро муайян мекунанд.

Баргузории чунин нишастҳо дар Тоҷикистон, пеш аз ҳама, аз сиёсати хирадмандона ва мутавозини хориҷии кишвар шаҳодат медиҳад, ки ба ҳамкорӣ бо шарикони стратегӣ, таъмини суботи минтақа ва ҳифзи манфиатҳои миллии худ равона шудааст. Ин формати ҳамкорӣ солҳои охир ба минбари муҳими муҳокимаи масоили муҳими сиёсӣ, иқтисодӣ ва амниятӣ байни кишварҳои Осиёи Марказӣ ва Федератсияи Русия табдил ёфтааст.

Ҳадафи асосии саммитро метавон чунин арзёбӣ намуд: -таҳкими дӯстӣ ва ҳамсоягии нек; -рушди иқтисод ва сармоягузорӣ; -густариши робитаҳои фарҳангӣ ва илмӣ; -ҳифзи амният ва мубориза бо хатарҳои муосир. Дар саммити мазкур дар назар аст,ки роҳбарони давлатҳо ба масъалаи интегратсияи иқтисодӣ таваҷҷуҳи хоса зоҳир менамоянд. Аз ҷумла, зарурати тавсеаи ҳамкорӣ дар соҳаҳои энергетика, нақлиёту логистика, технологияҳои рақамӣ ва амнияти озуқаворӣ баррасӣ хоҳад шуд.

Масоили муҳими баррасишаванда: 1. Энергетика ва нақлиёт – истифодаи захираҳои бузурги энергетикии минтақа ва беҳбуд бахшидани шабакаҳои инфрасохторӣ барои содироти барқ ва мол. 2. Амният ва муқовимат ба таҳдидҳо – ҳамоҳангсозии қувваҳо дар мубориза бо терроризм, экстремизм, қочоқи маводи мухаддир ва киберҷинояткорӣ. 3. Маориф ва фарҳанг – татбиқи барномаҳои муштараки илмӣ, густариши табодули донишҷӯён, таҳкими омӯзиши забон ва фарҳанги кишварҳо. 4. Экология ва тағйирёбии иқлим – ҳамкорӣ дар ҳалли мушкилоти обӣ ва муҳофизати муҳити зист, ки барои тамоми минтақа аҳамияти ҳаётӣ доранд. Ҷаласаи Шӯрои сарони давлатҳои Иттиҳоди давлатҳои Мустақил дар паҳлуи саммит, Душанбе боз як минбари муҳими ҳамгироиро мизбонӣ менамояд. Ин иттиҳод, ки соли 1991 таъсис ёфтааст, ҳанӯз ҳам нақши калидӣ дар ҳамгироии кишварҳои пасошӯравӣ мебозад. Дар ҷаласаи навбатӣ масъалаҳои зерин мавриди баррасӣ қарор гирифтанашон дар назар аст: -ҳамоҳангсозии сиёсати иқтисодӣ ва дастгирии бозори ягонаи кишварҳои ИДМ; -таҳкими ҳамкориҳои низомиву амниятӣ; -ҳамкорӣ дар соҳаи тандурустӣ, маориф ва илм; -густариши муносибатҳои фарҳангӣ ва инсондӯстона. Ба ғайр аз ин, роҳбарони давлатҳо бар зарурати таҷдид ва мутобиқсозии фаъолияти ИДМ ба шароити нави ҷаҳонӣ табодули афкор менамоянд. Нақши Тоҷикистон ҳамчун кишвари мизбони баргузории ҳамзамони ду ҳамоиши сатҳи олӣ дар Душанбе нишон медиҳад, ки Тоҷикистон ба як минбари муътамади дипломатӣ табдил ёфтааст. Ин воқеаҳо барои кишвар чанд паём доранд: Эътирофи нақши Тоҷикистон дар сиёсати минтақавӣ ва ҷаҳонӣ; -тақвияти нуфузи байналмилалӣ ва эътимоди шарикон; -имкониятҳои нави иқтисодӣ барои ҷалби сармоя ва рушди ҳамкориҳои тиҷоратӣ; -ташаккули симои Тоҷикистон ҳамчун кишвари сулҳҷӯ ва ҷонибдори муколама. Хулоса, ҳам саммити “Осиёи Марказӣ- Русия” ва ҳам ҷаласаи Шӯрои сарони давлатҳои Иттиҳоди давлатҳои Мустақил дар Душанбе марҳилаи наве дар ҳамгироии минтақавӣ ва байналмилалӣ мегардад. Ин ду рӯйдоди муҳими сатҳи байналмилалӣ нишон медиҳад, ки роҳбарони кишварҳои иштирокдор ба он назаранд, ки : субот, пешрафт ва амнияти ҳар як давлат танҳо дар доираи ҳамгироӣ ва ҳамкории густурда имконпазир аст. Тоҷикистон бо мизбонии ин ҳамоишҳо бори дигар собит намуд, ки сиёсати хориҷии фаъол, мутавозин ва ҳамгироёна метавонад ҳам ба манфиатҳои миллӣ ва ҳам ба рушди минтақа хидмат намояд.

Хоҷазода Давронҷон Қурбоналӣ,

директори Коллеҷи техникию омӯзгории ноҳияи Рӯдакӣ,

номзади илҳои иқтисодӣ, дотсент