АБУАЛӢ ИБНИ СИНО - ҲАКИМИ БУЗУРГИ ТОҶИКУ ФОРС
2025-08-06 09:02:14
Солҳои охир таваҷҷуҳ ба мероси бузургони
илму фарҳанги миллати тоҷик рӯ ба афзоиш аст. Яке аз чунин нобиғаҳои ҷаҳонӣ, ки
бо асарҳо ва андешаву кашфиёти худ номи миллати моро дар ҷаҳон муаррифӣ
намудааст. Имсол аз зодрӯзи ӯ 1045 сол пур мешавад.
Абӯалӣ ибни Сино соли 980 дар деҳаи
Афшанаи Бухоро ба дунё омад. Аз овони кӯдакӣ истеъдоди фавқулода зоҳир намуда,
дар синни 10 Қуръонро азёд кард. Ӯ дар синни 16 -солагӣ ба илми тиб рӯ оварда,
дар муддати кӯтоҳ табиби маъруф гардид.
Дар синни ҷавонӣ ба ҳукумати Сомониён
кӯмак кард ва ба китобхонаҳои Бухоро дастрасӣ пайдо намуд. Маҳз ҳамин фазои
фарҳангӣ имконият фароҳам овард, то ӯ бештар аз 450 асар дар фанҳои гуногун таълиф
намояд.
Осори машҳури ӯ - "Ал - қонун фи тиб" (الْقَانُون فِي الطِّبّ) асари
беш аз 1,000 солаест, ки дар он тамоми донишҳои тиббии замони ӯ ҷамъбаст
шудааст. Ин китоб то асри XVII дар донишгоҳҳои Аврупо ҳамчун дастури асосии тиб
истифода мешуд. Китоб аз панҷ ҷилд иборат буда, мавзӯъҳои физиология, анатомия,
дорушиносӣ ва ташхисро фаро мегирад.
Дар баробари ин, Ибни Сино фалсафаро бо мантиқ ва илми илоҳӣ муттаҳид
намуда, андешаҳояшро дар асарҳое чун «Китоби наҷот» ва «Ишорот ва танбеҳот»
баён кардааст. Ӯ муътақид буд, ки танҳо бо ақл ва таҷриба инсон метавонад ба
камол расад.
Ғайр аз илм, Ибни Сино дар шеър низ маҳорати баланд дошт. Рубоиёт ва
қасидаҳои ӯ бо мазмунҳои фалсафӣ, ирфонӣ ва ахлоқӣ пурбор буда, то имрӯз ҳамчун
намунаи олии адабиёти ориёӣ арзишманданд. Шеърҳои ӯ дар ду забон — форсӣ ва
арабӣ — навишта шудаанд.
Мероси илмии Ибни Сино барои мардуми тоҷик ва тамоми инсоният ганҷинаест
бебаҳо. Дар Тоҷикистон осорхонаи Ибни Сино дар Панҷакент, ҳайкали ӯ дар
Душанбе, кӯчаҳо ва муассисаҳои тиббӣ бо номи ӯ вуҷуд доранд. ЮНЕСКО низ борҳо
хидматҳои ин мутафаккири бузургро қадрдонӣ намудааст.
Абӯалӣ ибни Сино на танҳо ҳакими асримиёнагии миллати тоҷик, балки
мутафаккири умумибашарӣ аст. Соли ҷашнии 1045-солагии ӯ бояд барои мо на танҳо
хотирмон, балки таҳрикбахши омӯзиш ва рушди илм бошад.
НАЗАРОВА ФАРАНГИС - омӯзгори кафедраи
технологияи иттилоотӣ, ташхис ва табобати нурии Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ
