Об аз як намуди захираи одию дастраси табиӣ ба захираи ҳаётан муҳимми иқтисодӣ мубаддал шудааст. Он рӯз дур нест, ки об мавқеи нафту газро, ки асбоби танзимкунандаи сиёсати ҷаҳониянд, иваз намояд. Аллакай, баръало рушан аст, ки об ҷузъи сиёсати ҷаҳонӣ ва минтақавӣ маҳсуб шудааст. Пиряхҳо ташкилкунандаи об ба ҳисоб мераванд.

Аслан пиряхҳо аз қисматҳои гуногун иборат мебошанд:

Минтақаи ҷамъкунӣ;

Минтақаи бекоркунӣ;

Тарқишҳо;

Моренес;

Терминал;

Мафҳуми пирях инчунин аксар вақт барои истинод ба раванди моделсозии релеф аз пастшавии намоёни ҳарорат, ки боиси рушди пиряхҳо мегардад, истифода мешавад. Аз ин рӯ, пиряхшавӣ ин натиҷаи иқлим мебошад. Масалан, вақте пирях ба вуҷуд меояд, он аз ҳисоби саҳми ях аз оби яхшуда, бориши барф ва тарма мерӯяд. Пиряҳҳо дар навбати худ дар натиҷаи ҷудошавӣ ва бухоршавӣ, вазни худро гум мекунанд.

Чунин намуди гуногуни пиряхҳо мавҷуданд:

Пиряхи баландкӯҳ;

Сирки пиряхҳо;

Кӯлҳои пиряхӣ;

Водии пиряхҳо;

Инландсис;

Друмлинс;

Қисми зиёди пиряхҳои Тоҷикистонро пиряхҳои баландкӯҳӣ ташкил медиҳад.

Фарқи байни талафот ва афзоиши масса мувозинати пиряхӣ номида мешавад.

Пиряхҳо яхҳои фишурдашудае мебошанд, ки дар тӯли ҳазорсолаҳо ба вуҷуд меоянд. Афтиши муттасили барф ва ҳарорати пасти 0 дараҷа ба таври муттасил боиси он мегардад, ки барф дар ҳамон ҷо ҷамъ шуда, онро ба ях табдил медиҳад.

Пиряхҳо бузургтарин ашё дар сайёраи мо мебошанд. Ҳарчанд мо метавонем далелҳои пиряхшавиро дар давраҳои гуногуни геологӣ дастрас намоем, пиряхҳои ба истилоҳ чаҳоргона ҳамонест, ки таваҷҷӯҳи бештари муҳаққиқонро ба худ ҷалб менамояд, зеро мероси онро дар манзараи кунунӣ мушоҳида кардан мумкин аст. Ин робитаи зичи байни пиряхҳо ва иқлим пиряхҳоро ба мавзӯи таваҷҷӯҳи олимон ва табиатшиносон табдил додааст. Ба ин маъно, гармшавии глобалӣ ба пиряхҳо таъсир мерасонад ва ба ақибнишинӣ ва нобудшавии пиряхҳо мусоидат мекунад. Аз ин рӯ, кӯшишҳо барои суст кардан ва баргардонидани тағирёбии иқлим барои сайёра хеле муҳим мебошад. Қайд кардан ба маврид аст, пиряхҳо дар натиҷаи гарми обро ба миён меоранд.

Темирова З.С - омӯзгори кафедраи технологияи дорусозӣ ташкил ва иқтисоди фарматсияи Коллеҷи ҷумҳуриявӣ