САҲМИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ ДАР РУШДИ МАОРИФ

Маориф ҳамчун пояи асосии ташаккули давлат ва ҷомеа дар Тоҷикистон ҳамеша аҳамияти хос дошт. Дар шароити мураккаби солҳои аввали истиқлолият, вақте ки Тоҷикистон бо мушкилоти зиёд, аз ҷумла ҷанги шаҳрвандӣ ва таъсири харобиовари он ба ҳамаи соҳаҳои ҳаёт рӯ ба рӯ шуд, маориф низ аз ин мушкилот истисно набуд.

Дар ин шароити душвор Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон маорифро яке аз афзалиятноктарин самтҳои сиёсати давлатӣ эълон карданд. Бо иқдомоти Пешвои миллат ва тавассути стратегияҳои махсуси таҳиягардида нақши маориф дар ҳаёти иҷтимоӣ ва рушди устувори давлат таъкид гардид.

Дар солҳои аввали истиқлолият дар кишвар 3229 муассисаи таҳсилоти миёнаи умумӣ, 800 муассисаи томактабӣ ва 42 муассисаи таҳсилоти миёнаи касбӣ фаъолият мекарданд. То соли 2024 шумораи муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ба 4037 адад расид.

Дар Паёми имсолаи Пешвои миллат ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон рушди низоми маориф ҳамчун яке аз афзалиятҳои стратегии кишвар зикр гардид. Пешвои миллат таъкид карданд, ки "Маориф на танҳо воситаи таъмини рушди инсонӣ, балки омили асосии таҳкими ваҳдати миллӣ ва ташаккули худшиносӣ мебошад".

Бо ин иқдом Пешвои миллат ба таври возеҳ нишон доданд, ки маориф ҳамчун василаи ташаккули нерӯи инсонӣ ва таҳкими иқтидори давлатӣ ҷойгоҳи махсус дорад.

Сармоягузориҳои пайвастаи давлат ба низоми маориф боиси бунёди мактабҳои нав ва беҳтар намудани шароити мавҷуда гардиданд. Танҳо дар даҳ соли охир бо дастгирии давлат беш аз 1000 мактаб ва муассисаи томактабӣ бунёд шуда, сатҳи фарогирии кӯдакон бо таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи умумӣ беҳтар гардид. Ҳамчунин, тавассути ҷорӣ кардани технологияҳои муосир ва барномаҳои нави таълимӣ сифати таҳсилот баланд бардошта шуд.

Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки дар солҳои охир шумораи хонандагони муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ва миёнаи касбӣ мунтазам афзоиш ёфта, ин муассисаҳо тавонистанд бо талаботи замон мутобиқ шаванд. Тавассути татбиқи стратегияҳои муосир Пешвои миллат инчунин таъкид намуданд, ки муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ бояд на танҳо бо ихтисосҳои замонавӣ муҷаҳҳаз гарданд, балки шароити амалӣ барои донишҷӯён низ фароҳам оварда шавад. Аз ҷумла, дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ, махсусан коллеҷҳои тиббӣ, бо таҷҳизоти пешрафтаи муосир таъмин гардидани синфхонаҳо имкон дод, ки донишҷӯён дониши назариявии худро дар муҳити амалӣ мукаммал намоянд.

Бо ин иқдомҳо маориф дар Тоҷикистон ба як низоми устувори таълимӣ табдил ёфт, ки ҷавобгӯи талаботи бозори меҳнат мебошад. Ислоҳоти амиқ ва сармоягузориҳои пайвастаи давлат дар низоми маориф, ки бо ташаббуси Пешвои миллат роҳандозӣ шуданд, на танҳо шароити таълимро беҳтар карданд, балки имкониятҳои нави таҳсилотиро барои наслҳои наврас фароҳам оварданд.

Муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, томактабӣ ва касбӣ, ки дар солҳои аввали истиқлолият нокифоя буданд, дар давоми се даҳсолаи охир бо бунёди инфрасохтори нав, таъмини технологияҳои муосир ва ҷорӣ кардани барномаҳои таълимии байналмилалӣ ба сатҳи сифатан нав бароварда шуданд.

Бо дастгирии Пешвои миллат ва тавассути татбиқи барномаҳои давлатӣ, сатҳи фарогирии кӯдакон бо таҳсилоти томактабӣ афзоиш ёфт. Дар Паём зикр гардид, ки дар панҷ соли оянда бунёди 800 муассисаи нави томактабӣ пешбинӣ шудааст, ки ин ба фарогирии 50%-и кӯдакони синну соли томактабӣ мусоидат мекунад. Ин иқдом на танҳо ба рушди зеҳнӣ ва иҷтимоии кӯдакон таъсири мусбат мерасонад, балки заминаи мустаҳкам барои таҳсилоти минбаъда мегузорад.

Муассисаҳои томактабӣ ҳамчун нахустин зинаи таълимӣ дар ташаккули худшиносӣ, маърифат ва малакаҳои ибтидоии кӯдакон нақши муҳим мебозанд. Муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, бахусус дар деҳот ва минтақаҳои дурдаст, бо сохтани мактабҳои нав ва ҷорӣ намудани омӯзиши забонҳои русӣ ва англисӣ рушд карданд.

Маориф дар Тоҷикистон бо ташаббуси Пешвои миллат на танҳо дар зинаҳои ибтидоӣ ва миёна рушд кард, балки муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ низ ба як рукни муҳими системаи маориф табдил ёфтанд. Тибқи маълумотҳои расмӣ, то соли 2024 шумораи муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ ба 88 адад расид, ки ин нишондиҳанда дар муқоиса бо соли 1991 ду маротиба зиёд аст. Муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ ҳамчун асоси тайёр кардани мутахассисони сатҳи миёна, хусусан дар бахшҳои тандурустӣ, технология ва саноат, нақши калидӣ мебозанд.

Коллеҷҳои тиббӣ, ки як ҷузъи муҳими муассисаҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ мебошанд, дар омодасозии мутахассисони соҳаи тандурустӣ саҳми бузург доранд. Бо таъмин кардани синфхонаҳои таълимӣ бо таҷҳизоти муосир, ҷорӣ намудани фанҳои амалии тиббӣ ва ҳамкорӣ бо муассисаҳои тандурустӣ сатҳи таҳсилот дар ин муассисаҳо ба таври назаррас беҳтар гардид. Донишҷӯён дар раванди омӯзиш малакаҳои амалии худро мукаммал намуда, ҳамчун кадрҳои омода барои бахши тандурустӣ ба ҷомеа хидмат мекунанд.

Илова бар ин, Пешвои миллат таъкид карданд, ки муассисаҳои миёнаи касбӣ бояд на танҳо бо барномаҳои муосири таълимӣ таъмин шаванд, балки бояд ҳамкориро бо бахши хусусӣ ва ташкилотҳои байналмилалӣ густариш диҳанд. Тавассути ин ҳамкорӣ донишҷӯён имконият пайдо мекунанд, ки таҷрибаи амалӣ дар муассисаҳои пешрафта андӯхта, бо талаботи бозори меҳнат мутобиқ гарданд.

Бо ин иқдомҳо таҳсилоти миёнаи касбӣ дар Тоҷикистон ба як низоми устувори таълимӣ табдил ёфт, ки ҷавобгӯи талаботи замони муосир мебошад.

Маориф дар сиёсати Пешвои миллат ҳамчун омили асосии рушди давлатдорӣ ва худшиносии миллӣ доимо дар мадди аввал қарор дорад.

Дар Паёми имсолаи Пешвои миллат ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон махсус таъкид гардид, ки барои рушди минбаъдаи низоми маориф ва беҳтар намудани шароити таълим сармоягузорӣ ва ислоҳоти ҷиддӣ зарур аст. Дар ин замина Пешвои миллат нақшаҳои нав барои бунёди ташкилотҳои таълимӣ ва ҷорӣ намудани барномаҳои муосири таълимиро пешниҳод намуданд. Тавассути ин иқдомҳо низоми маориф на танҳо ба талаботи дохилӣ, балки ба стандартҳои байналмилалӣ мутобиқ мегардад.

Дар назар аст, ки дар панҷ соли оянда зиёда аз 1000 муассисаи таҳсилоти миёнаи умумӣ ва 800 муассисаи томактабӣ бунёд шаванд. Ин иқдомҳо ба фароҳам овардани шароити баробар барои тамоми кӯдакон ва наврасони кишвар равона шудаанд. Ҳадафи аслӣ ин аст, ки ҳар як кӯдак, новобаста аз маҳалли зист ё вазъи иҷтимоӣ, ба таҳсилоти босифат дастрасӣ дошта бошад. Ин ташаббусҳо на танҳо сатҳи донишро баланд мебардоранд, балки муҳити баробар ва имкониятҳои васеъро барои ҳама таъмин мекунанд.

Бо иқдомоти Пешвои миллат дар тамоми кишвар лоиҳаҳои махсус барои ҷорӣ кардани технологияҳои рақамӣ дар ташкилотҳои таълимӣ татбиқ мешаванд. Омӯзгорон ва донишҷӯён имрӯз ба технологияҳои муосир ва васоити электронии таълимӣ дастрасӣ доранд, ки ин раванд омӯзишро осон ва самаранок мекунад. Инчунин, тавассути омӯзиши забонҳои хориҷӣ ва ҳамкорӣ бо муассисаҳои байналмилалӣ, насли ҷавон барои иштирок дар равандҳои ҷаҳонишавӣ омода мешавад.

Дастовардҳои низоми маориф дар 33 соли истиқлолият на танҳо нишондиҳандаи сиёсати дурусти Пешвои миллат мебошанд, балки самараи заҳмати мардуми Тоҷикистон ва дастгирии васеи давлат аз ин соҳа низ ҳастанд.

Имрӯз, бо сарварии Пешвои миллат, Тоҷикистон соҳиби низоми устувор ва муосири маориф шудааст, ки ба ташаккули насли худшинос, босавод ва ватандӯст мусоидат мекунад.

Бо нигоҳ ба нақшаҳои оянда, метавон гуфт, ки рушди низоми маориф дар Тоҷикистон бо ҷиддияти бештар идома хоҳад ёфт. Пешвои миллат на танҳо барои рушди инфрасохтор ва фароҳам овардани шароити муосир барои омӯзгорон ва хонандагон талош мекунанд, балки барои баланд бардоштани сатҳи иҷтимоии омӯзгорон низ таваҷҷуҳи махсус зоҳир менамоянд. Ин тадбирҳо ба баланд бардоштани обрӯ ва нуфузи касби омӯзгорӣ дар ҷомеа мусоидат мекунанд.

Дар маҷмӯъ, маориф ҳамчун пояи асосии рушди инсонӣ, иқтисодӣ ва фарҳангӣ дар Тоҷикистон ба сатҳи нав бароварда шуд. Бо сиёсати оқилонаи Пешвои миллат ва ҳамкории пайвастаи тамоми қишрҳои ҷомеа низоми маориф дар роҳи таҳкими истиқлолият, ваҳдати миллӣ ва пешрафти устувори кишвар нақши калидӣ мебозад.

Рушди ин соҳа нишон медиҳад, ки Тоҷикистон бо қадамҳои устувор ба сӯи ояндаи равшан ва пешрафта ҳаракат мекунад, ки дар он насли нав бо дониш, маърифат ва масъулиятнокӣ ояндаи кишвари азизро месозанд.

ШАРИФЗОДА Фаррух Боймурод,

муовини директор оид ба корҳои таълимии

Коллеҷи тиббии шаҳри Бохтар